به گزارش ایرنا، محرم، ماه عزای سید و سالار شهیدان امام حسین (ع) و یاران باوفایش، همواره در تاریخ اسلام به‌ویژه فرهنگ شیعی جایگاه ویژه‌ای دارد. این ماه، به‌ویژه روزهای تاسوعا و عاشورا، نمادی از حزن و اندوه برای مسلمانان به شمار می‌رود.
حال و هوای ماه محرم در سیستان و بلوچستان، نمایانگر عشق و ارادت عمیق مردم به امام حسین (ع) و یارانش است. این ایام نه تنها فرصتی برای ابراز احساسات مذهبی بلکه فرصتی برای همبستگی و اتحاد میان مردم بوده، عزاداری در این منطقه به عنوان یک فرهنگ غنی و قدیمی، به نسل‌های آینده منتقل می‌شود و یادآور ارزش‌های انسانی و اسلامی است که امام حسین (ع) برای آن قیام کرد.
با فرا رسیدن ماه محرم، فضای عمومی شهرها و روستاهای سیستان و بلوچستان تغییر می‌کند. مردم با در دست داشتن پرچم‌های سیاه و زینت دادن مکان‌های عمومی و مساجد، خود را برای ایام عزاداری آماده می‌کنند که این تغییرات نشان‌دهنده عمق احساسات مذهبی و ارادت مردم به امام حسین (ع) است.
تاسوعا و عاشورا، اوج مراسم عزاداری محسوب می‌شوند. در این روزها، هیات‌های عزاداری با برپایی مراسم سینه‌زنی و زنجیرزنی در مکان‌های تجمع، به یاد شهدای کربلا به عزاداری می‌پردازند و مردم نیز با پوشیدن لباس‌های سیاه و برگزاری مراسم‌های مختلف، یاد و خاطره این حماسه بزرگ تاریخ اسلام را زنده نگه می‌دارند.
در سیستان و بلوچستان، مراسم تاسوعا معمولاً با حضور پرشور مردم در خیابان‌ها و محلات برگزار می‌شود. افراد مختلف از سنین و گروه‌های مختلف اجتماعی در این مراسم شرکت کرده و با بیان نوحه‌ها و مرثیه‌ها، به ابراز احساسات خود می‌پردازند.
در سیستان و بلوچستان، برخی آداب و رسوم خاص به ماه محرم و ایام عزاداری وجود دارد. یکی از این رسوم، پخت نذری‌های مختلف مانند آش و حلیم است که در بین عزاداران توزیع می‌شود، این عمل به عنوان نمادی از محبت و ایثار در بین مردم شناخته می‌شود.
همچنین، در برخی مناطق، مراسم نخل‌برداری برگزار می‌شود که نمادی از تشییع پیکر مطهر امام حسین (ع) و یارانش است؛ نخل‌ها با زینت‌هایی از گل و پارچه‌های سیاه تزئین شده و در میان جمعیت به حرکت درمی‌آیند.
آیین‌های سنتی عزاداری محرم در سیستان و بلوچستان
پژوهشگر ستاد میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان، پیرامون آیین‌های سنتی عزاداری محرم در شمال استان، افزود: مراسم سیاپوشی، مشعل گردانی، علم گردانی، گلدسته و تابوت گردانی، سقایی، شووییا شبی گردونی، چاووشی، محتشم خوانی، سینه‌زنی و دورخوانی، زنجیر زنی، نوحه بحرطویل، نوحه جوش پاوکا، نوحه شنستکا (نشسته)، روضه‌خوانی زنان و نذور مختلف پخت حلیم و شعله زرد، از جمله آداب خاص مردم سیستان در ماه محرم و ۱۸ روز پس از آن است.
محمدعلی ابراهیمی بیان کرد: همچنین امتناع مردم سیستان از پخت غذا در سه روز قبل از واقعه عاشورا، پشت‌بام رفتن ریش‌سفیدان و تلاوت قرآن و ذکر دعا برای اعلام رسیدن ماه محرم و برگزاری مجالس روضه و عزاداری در منازل، از دیگر آداب این منطقه است.
وی ادامه داد: در عزاداری تاسوعا و عاشورا که از بامداد نهمین روز محرم آغاز می‌شود، هیات‌ها با حرکت از مقابل حسینیه‌ها و تکایا با نوحه‌خوانی و سینه‌زنی به سمت امامزاده‌ها و گلزار شهدا هر منطقه می‌روند و در این محل به عزاداری می‌پردازند.
پژوهشگر ستاد میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان اظهار کرد: یکی از رسوم سیستانی‌ها موضوع (چووه شییا چاووشی) است که به طور معمول یکی از پیرمردان یا مداحان با صدای حزن‌انگیز و زیبا اشعاری در راستای قیام عاشورا را می‌خواند و مردم و جمعیت را آماده سینه‌زنی و شروع مراسم می‌کند.
وی گفت: در بین سیستانی‌ها مرسوم است که از شب چهارم محرم به بعد از حسینیه‌ها، دسته‌های عزا به صورت سینه‌زنی و زنجیرزنی برای عرض تسلیت به مساجد و تکایای دیگر می‌روند. آنچه در این بین بسیار مهم و حزن‌انگیز است، زمان رسیدن دو دسته زنجیرزنی به هم است که مداحان و پیرغلامان با خواندن اشعاری به صورت (نوحه و پاسخ نوحه) اجرا کرده و به همدیگر بابت عزای حسینی تسلیت می‌گویند که این صحنه بسیار حزن‌انگیز است.
آیین‌های عزای محرم در بلوچستان
ابراهیمی به آئین عزای محرم در منطقه بلوچستان اشاره کرد و افزود: مردم اهل تسنن سیستان و بلوچستان در ایام شهادت امام حسین (ع) آئین‌های خاصی را از جمله خرج‌دادن (اطعام‌دادن) و کمک به فقرا اجرا می‌کنند. در شهرهای جنوبی استان در منطقه سرحد و مَکُران، علاوه بر شیعیان، بسیاری از برادران و خواهران اهل‌سنت نیز با حفظ حرمت ماه محرم و ایام سوگواری سرور و سالار شهیدان حسین بن علی(ع) در آیین‌های ویژه شرکت می‌کنند.
وی با بیان اینکه مردم اهل سنت در احترام به ماه محرم از برگزاری مراسم ازدواج و جشن‌های شادی خودداری می‌کنند، ادامه داد: در ایرانشهر و بزمان، شیعیان بلوچ رسم خاص خود را دارند، با آغاز اولین روز از ماه محرم، امامان جمعه، پیش‌نمازان مساجد و ملایان با سخنرانی در مساجد و محافل مذهبی، مردم را از اهمیت این ماه آگاه می‌کنند و با روایت احادیث مختلف سعی می‌کنند مظلومیت امام حسین (ع) و نقش وی در اسلام و همچنین عظمت این ماه پر برکت را به نمازگزاران منتقل کنند.
پژوهشگر ستاد میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری سیستان و بلوچستان بیان کرد: بیشتر مردمان بلوچستان و برادران و خواهران اهل تسنن روزهای تاسوعا و عاشورا روزه می‌گیرند و آنها بر این باورند که گرفتن روزه در این ایام اجر و ثواب بسیاری دارد.