لیلا لطفی-بازار سرمایه ایران که روزهای خوبی را پشت سر نمی‌گذارد با حملات اسراییل، حالش بدتر شد . به همین دلیل پس از پایان تعطیلات اجباری دو هفته‌ای، نه‌تنها آرامش به تالار شیشه‌ای برنگشت؛ بلکه ترس و بی‌اعتمادی شاخص کل را به ورطه سقوط کشاند. بیش از ۹۹‌درصد نمادها در صف فروش قفل شدند. از نمادهای کوچک گرفته تا غول‌های بورسی، همه زیر فشار فروش بی‌سابقه قرار گرفتند؛ وضعیتی که به باور تحلیلگران بازار سرمایه کمتر در تاریخ بورس تجربه شده است.

به گزارش اعتماد، ارزش معاملات خرد به کمترین سطح خود در سال جاری، یعنی حوالی ۳۵۰۰ میلیارد تومان رسید؛ عددی که نشان می‌دهد نقدشوندگی بازار در پایین‌ترین نقطه ممکن ایستاده و سرمایه‌گذاران به‌شدت دست به عصا شده‌اند. در چنین فضایی، تازه‌واردها از ترس در حال خروج از بازارند. برخی از آنها نیز با نگرانی به تابلوهای قرمز‌رنگ بورس چشم دوخته‌اند.  از نگاه برخی تحلیلگران، ورود فعالانه بازارگردان‌ها، حمایت هوشمندانه نهادهای مالی در کنار سیگنال‌های مثبت از سوی دولت که در حال حاضر بیشتر از جنس وعده است تا واقعیت؛ می‌تواند شرایط را بهتر کند. اما اگر در کنار خبرهای ضد و نقیضی که هر از چندی از حملات جدید اسراییل به گوش می‌رسد، سیاست‌گذار هم برای شرایط جدید تصمیم‌گیری نکند، نمی‌توان به توقف سقوط بورس اندیشید. 

سقوط 3500 میلیارد تومانی

سهیلا  نقی‌پور تحلیلگر بازار سرمایه درباره این وضعیت به «اعتماد» می‌گوید: رویدادهای دو هفته گذشته فضای ترس و عدم اطمینان را در میان سرمایه‌گذاران تشدید کرده و بازار را به سمت ریزشی بی‌سابقه سوق داده است. برهمین اساس پس از بازگشایی بازار پس از دو هفته صف‌های فروش سنگین در اکثر نمادها تشکیل شد . او با اشاره به روز اول بازگشایی بورس می‌افزاید: در روز شنبه، شاخص کل بورس تهران با افتی چشمگیر مواجه شد. شاخص بیش از ۶۲ هزار واحد کاهش یافت و به سطح ۲ میلیون و ۹۲۲ هزار واحد رسید. این روند نزولی در روز یکشنبه نیز ادامه یافت. بازار با صف‌های فروش گسترده در بیش از ۷۵۰ نماد مواجه شد. ارزش معاملات خرد به پایین‌ترین سطح خود در سال جاری، یعنی حدود ۳۵۰۰ میلیارد تومان، سقوط کرد که نشان‌دهنده کاهش شدید نقدشوندگی و اعتماد سرمایه‌گذاران است.

او ادامه می‌دهد: این وضعیت در حالی رخ داده که مسوولان بارها از برنامه‌های حمایتی از بازار سرمایه سخن گفته بودند، اما تاکنون هیچ اقدام ملموسی برای کنترل این فضای هیجانی انجام نشده است. فقدان حمایت موثر، از جمله تزریق منابع مالی یا استفاده از ابزارهایی مانند صندوق‌های تثبیت بازار، اعتماد سرمایه‌گذاران را بیش از پیش تضعیف کرده و به تشدید فشار فروش دامن زده است.

نقی‌پور با نگاهی به گذشته می‌گوید: بازار سرمایه ایران در مواجهه با شوک‌های سیاسی، معمولا پس از یک دوره هیجان اولیه به سمت تعادل حرکت کرده است. بر این اساس، می‌توان انتظار داشت که در صورت کاهش تنش‌های سیاسی و فروکش کردن فضای نااطمینانی، بازار طی روزهای آینده و هفته آتی به تدریج متعادل شود.

از نگاه این تحلیلگر بازار سرمایه، احتمالا با ورود بازارگردان‌ها و نهادهای حمایتی، از شدت عرضه‌ها کاسته خواهد شد و برخی نمادها فرصت بازگشت به سطوح قیمتی منطقی‌تر را پیدا خواهند کرد. با این حال، این بازگشت به تعادل به‌شدت وابسته به مدیریت بحران سیاسی و ارایه سیگنال‌های اطمینان‌بخش از سوی نهادهای تصمیم‌گیر است.سرمایه‌گذاران در این شرایط باید از تصمیم‌گیری‌های شتاب‌زده و هیجانی پرهیز کنند.

 به گفته نقی‌پور فروش‌های غیرمنطقی در شرایط کنونی ممکن است به زیان‌های جبران‌ناپذیر منجر شود، در حالی که سهامدارانی با نگاه میان‌مدت و تحلیل دقیق می‌توانند از فرصت‌های احتمالی در صورت بهبود شرایط بهره‌مند شوند. بازار سرمایه ایران در گذشته نشان داده که پس از دوره‌های بحران، با بازگشت ثبات، قابلیت بازیابی دارد.  با این حال این بازیابی از نگاه این تحلیلگر بازار سرمایه، نیازمند اقدامات قاطعانه از سوی دولت و نهادهای مالی برای بازگرداندن اعتماد به بازار است.در حال حاضر، عدم شفافیت در سیاست‌گذاری‌ها و نبود حمایت‌های عملی، بزرگ‌ترین چالش بازار سرمایه است. او می‌افزاید: اگر دولت بتواند با ارایه برنامه‌های مشخص و اجرای اقدامات حمایتی، مانند تقویت صندوق‌های بازار یا تسهیل نقدشوندگی، اعتماد را به سرمایه‌گذاران بازگرداند، می‌توان به بهبود تدریجی اوضاع امیدوار بود. در غیر این صورت، خطر تداوم روند نزولی و خروج سرمایه از بازار همچنان پابرجاست. نقی‌پور توصیه می‌کند: سرمایه‌گذاران باید با دقت تحولات سیاسی و اقتصادی را رصد کرده و از شتابزدگی در معاملات خودداری کنند. تجربه نشان داده که بازارهای مالی در ایران، پس از گذر از شوک‌های اولیه، معمولا با اصلاحات قیمتی و بازگشت تدریجی به تعادل همراه می‌شوند، مشروط بر اینکه عوامل بنیادی و سیاسی به سمت ثبات حرکت کنند.

در مجموع، این تحلیلگر بازار سرمایه می‌گوید: آینده بازار سرمایه در روزهای آتی به‌شدت به تحولات سیاسی و اقدامات دولت بستگی دارد. بدون ایجاد اطمینان و شفافیت در سیاست‌گذاری‌ها، احتمال ادامه روند نزولی وجود دارد. با این حال، با مدیریت صحیح و کاهش تنش‌ها، می‌توان به متعادل شدن بازار و کاهش فشار فروش امیدوار بود. سرمایه‌گذاران باید با صبر، آمادگی عبور از این مرحله پیچیده در بازار را داشته باشند.

99‌درصد نمادها قرمز شدند

 امیر عباس باقری، تحلیلگر بازار سرمایه با اشاره به تعطیلی بورس در دو هفته گذشته می‌گوید: بازگشایی بورس تهران، در تاریخ ۷ تیر با اضطراب و نگرانی بسیاری از فعالان بازار همراه بود. همان‌گونه که پیش‌بینی می‌شد، فضای سنگین ناشی از جنگ و نبود چشم‌انداز سیاسی روشن، بازار سهام را در شوکی عمیق فرو برده بود. در دو روز نخست بازگشایی، بازار افت قابل توجهی را تجربه کرد. دامنه نوسان تغییری نکرد و ۱۴۰ هزار واحد کاهش در شاخص کل بازار دیده شد. به گفته این تحلیلگر بازار سرمایه، بیش از ۹۹ درصد نمادهای بازار در وضعیت منفی قرار داشتند و صف‌های فروش سنگینی در تمامی گروه‌های بورسی، به‌ویژه نمادهای بزرگ و بنیادی شکل گرفت.

او می‌افزاید: نمادهای بزرگ مانند «فولاد»، «فملی»، «شستا»، «وتجارت» و «وبملت» با صف فروش ممتد مواجه شدند. به‌طور خاص، نماد «خساپا» که در روز دوم بازگشایی شد، با افت ۱۶‌درصدی کار خود را به پایان رساند. این در حالی است که همین نماد پیش‌تر ۱۵ درصد مجوز افزایش قیمت محصولات خود را گرفته بود. این موضوع باعث شد بازار بیش از پیش نسبت به آینده نگران شود و شوک‌های روانی سنگین‌تری تجربه کند.

باقری می‌افزاید: این وضعیت بازتابی است از عمق بحران، بی‌اعتمادی به آینده  و فضای کلی کشور که تحت تأثیر مستقیم تحولات سیاسی و نظامی قرار گرفته است. وقتی از بورس به عنوان آیینه‌ای از اقتصاد واقعی صحبت می‌کنیم، نمی‌توان انتظار داشت در شرایطی که کشور درگیر جنگی سنگین است، بازار سرمایه عملکردی عادی یا مثبت داشته باشد. از دید فعالان بازار، رفتار منفی سهام‌ها در چنین شرایطی نه‌تنها عجیب نیست، بلکه کاملا قابل انتظار و طبیعی است.

از نگاه او در کنار فضای جنگی، نکته تأسف‌بار دیگر، عدم حمایت از سوی دولت، بانک مرکزی و وزارت اقتصاد بود. در حالی که در بسیاری از کشورها در شرایط بحرانی، حمایت‌هایی سریع و قاطع از بازار سرمایه صورت می‌گیرد تا از فروپاشی آن جلوگیری شود، در ایران هیچ اقدام ملموسی برای حمایت از بورس دیده نشد. البته حتی اگر چنین حمایتی هم انجام می‌شد، حجم عرضه‌ها به حدی زیاد بود که بعید به نظر می‌رسید این اقدامات بتواند عطش فروشندگان را کنترل کند. باقری می‌گوید: آنچه امروز در بازار سهام ایران در حال رخ دادن است، شاید یکی از بحرانی‌ترین نقاط عطف بازار طی سال‌های اخیر باشد. اگر طی روزهای آتی سیاست روشنی از سوی دولت اتخاذ نشود یا تغییری در جو روانی و سیاسی حاکم رخ ندهد، خطر ریزش‌های سنگین‌تر و دامنه‌دارتر وجود دارد.

از نگاه این تحلیلگر بازار سرمایه، امید فعالان بازار، بیش از هر زمان دیگر، به بهبود فضای سیاسی کشور و بازگشت به میز مذاکره است. در حال حاضر، اخبار سیاسی چندان مثبت نیستند، اما این امید وجود دارد که با کاهش تنش‌ها و بازگشت طرفین به مذاکرات، بازار نیز جانی تازه بگیرد و از این شوک خارج شود.