خبرگزاری حوزه | امام سجاد علیهالسلام در صحیفه سجادیه اینگونه خداوند متعال را مورد خطاب قرار میدهد:
«وَ کَمْ مِنْ بَاغٍ بَغَانِی بِمَکَایِدِهِ وَ نَصَبَ لِی شَرَکَ مَصَایِدِهِ وَ وَکَّلَ بِی تَفَقُّدَ رِعَایَتِهِ، وَ أَضْبَأَ إِلَیَّ إِضْبَاءَ السَّبُعِ لِطَرِیدَتِهِ انْتِظَاراً لاِنْتِهَازِ الْفُرْصَةِ لِفَرِیسَتِهِ وَ هُوَ یُظْهِرُ لِی بَشَاشَةَ الْمَلَقِ وَ یَنْظُرُنِی عَلَی شِدَّةِ الْحَنَقِ ... وَ قَدْ کَادَ أَنْ یَحُلَّ بِی لَوْ لاَ رَحْمَتُکَ مَا حَلَّ بِسَاحَتِهِ.» ۱
(ای خداوند من!) چه بسا دشمن ستمگر که با مکاید خویش مرا بیازُرد و دامهای خود بر سر راه من تعبیه کرد و مرا زیر نظر خود گرفت و چونان درندهای که در کمین شکارِ گریخته خود بنشیند، در کمین من نشست تا مگر فرصت حملهاش به دست افتد و در همان حال که با گشادهرویی چاپلوسی میکرد، با نگاه خشمآلودش در من مینگریست. اگر رحمت تو نبود، نزدیک بود که هر چه او در سر دارد، برای من اتفاق بیفتد.
شرح:
یکی از آموزههای مهم اسلامی که به هنگام نبرد با دشمنان، نباید از خاطرمان برود آن است که همه پیروزیها و دستآوردها را از جانب خداوند متعال و رحمت واسعه او بدانیم؛ لذاست که نباید اسیر کبر و غرورِ پیروزیِ در جنگ گردیم.
اینطور نیست که خداوند متعال همیشه انسان را با گرفتاریها و مشکلات بیازماید، بلکه گاه انسان با زیباییها و شادیها آزموده میگردد. آنچنان که قرآن میفرماید:
«فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَلَٰکِنَّ اللَّهَ قَتَلَهُمْ وَمَا رَمَیْتَ إِذْ رَمَیْتَ وَلَٰکِنَّ اللَّهَ رَمَیٰ وَلِیُبْلِیَ الْمُؤْمِنِینَ مِنْهُ بَلَاءً حَسَنًا إِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ.» ۲
[به کشتن دشمنان بر خود مبالید] و مغرور نشوید شما آنان را نکشتید، بلکه خدا آنان را کشت. [ای پیامبر!] هنگامی که به سوی دشمنان تیر پرتاب کردی، تو پرتاب نکردی، بلکه خدا پرتاب کرد [تا آنان را هلاک کند] و مؤمنان را از سوی خود به آزمایشی نیکو بیازماید؛ زیرا خدا شنوا و داناست.
«بَلاء»، به معنای آزمایش است که اگر با نعمت و پیروزی باشد، «بلاء حَسَن» است و اگر به وسیله مصیبت و مجازات باشد «بلاء سیّیء». ۳
بنابراین انسان مؤمن، حتی به هنگام شادیها و ظفرها، همه زیباییها را به خداوند نسبت میدهد و همه قدرتها را از جانب او میداند؛ چرا که در نظام هستی، حقیقتاً فقط یک اراده و یک قدرت، حاکم است. قرآن در این باره میفرماید:
«وَکَذَٰلِکَ جَعَلْنَا لِکُلِّ نَبِیٍّ عَدُوًّا شَیَاطِینَ الْإِنْسِ وَالْجِنِّ یُوحِی بَعْضُهُمْ إِلَیٰ بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُورًا وَلَوْ شَاءَ رَبُّکَ مَا فَعَلُوهُ.» ۴
و اینگونه برای هر پیامبری دشمنانی از شیاطین انس و جن قرار دادیم، که برای فریب مردم همواره گفتاری باطل، ولی به ظاهر آراسته و دلپسند به یکدیگر القاء میکنند، و اگر پروردگارت میخواست چنین نمیکردند.
خلاصه کلام اینکه در این دارِ بلا (امتحان)، ما مأمور به وظیفهایم. آن کس که تیر رهاشده از کمان را هدایت میکند، خداوند متعال است. به هنگام رویارویی با دشمنان دین خدا، توجه به همین امر توحیدی است که میتواند ثمرات دنیوی و اخروی فراوانی را نصیب جبهه ایمان نماید، در غیر این صورت در این «بلاءِ حسن» سرافکنده خواهیم شد.
پینوشتها:
۱. دعای چهل و نهم.
۲. سوره انفال، آیه ۱۷.
۳. تفسیر نور.
۴. سوره انعام، آیه ۱۱۲.
تهیه شده در سرویس علمی-فرهنگی خبرگزاری حوزه