خبرگزاری حوزه | امام سجاد علیه‌السلام در صحیفه سجادیه اینگونه خداوند متعال را مورد خطاب قرار می‌‎دهد:

«وَ کَمْ مِنْ بَاغٍ بَغَانِی بِمَکَایِدِهِ وَ نَصَبَ لِی شَرَکَ مَصَایِدِهِ وَ وَکَّلَ بِی تَفَقُّدَ رِعَایَتِهِ‏، وَ أَضْبَأَ إِلَیَّ إِضْبَاءَ السَّبُعِ لِطَرِیدَتِهِ انْتِظَاراً لاِنْتِهَازِ الْفُرْصَةِ لِفَرِیسَتِهِ وَ هُوَ یُظْهِرُ لِی بَشَاشَةَ الْمَلَقِ وَ یَنْظُرُنِی عَلَی شِدَّةِ الْحَنَقِ‏ ... وَ قَدْ کَادَ أَنْ یَحُلَّ بِی لَوْ لاَ رَحْمَتُکَ مَا حَلَّ بِسَاحَتِهِ‏.» ۱

(ای خداوند من!) چه بسا دشمن ستمگر که با مکاید خویش مرا بیازُرد و دامهای خود بر سر راه من تعبیه کرد و مرا زیر نظر خود گرفت‏ و چونان درنده‌‏ای که در کمین شکارِ گریخته خود بنشیند، در کمین من نشست تا مگر فرصت حمله‌‏اش به دست افتد و در همان حال که با گشاده‌رویی چاپلوسی می‏‌کرد، با نگاه خشم‌آلودش در من می‏‌نگریست. اگر رحمت تو نبود، نزدیک بود که هر چه او در سر دارد، برای من اتفاق بیفتد.

شرح:

یکی از آموزه‌های مهم اسلامی که به هنگام نبرد با دشمنان، نباید از خاطرمان برود آن است که همه پیروزی‌ها و دست‌آوردها را از جانب خداوند متعال و رحمت واسعه او بدانیم؛ لذاست که نباید اسیر کبر و غرورِ پیروزیِ در جنگ گردیم.

اینطور نیست که خداوند متعال همیشه انسان را با گرفتاری‌ها و مشکلات بیازماید، بلکه گاه انسان با زیبایی‌ها و شادی‌ها آزموده می‌گردد. آنچنان که قرآن می‌فرماید:

«فَلَمْ تَقْتُلُوهُمْ وَلَٰکِنَّ اللَّهَ قَتَلَهُمْ وَمَا رَمَیْتَ إِذْ رَمَیْتَ وَلَٰکِنَّ اللَّهَ رَمَیٰ وَلِیُبْلِیَ الْمُؤْمِنِینَ مِنْهُ بَلَاءً حَسَنًا إِنَّ اللَّهَ سَمِیعٌ عَلِیمٌ.» ۲

[به کشتن دشمنان بر خود مبالید] و مغرور نشوید شما آنان را نکشتید، بلکه خدا آنان را کشت. [ای پیامبر!] هنگامی که به سوی دشمنان تیر پرتاب کردی، تو پرتاب نکردی، بلکه خدا پرتاب کرد [تا آنان را هلاک کند] و مؤمنان را از سوی خود به آزمایشی نیکو بیازماید؛ زیرا خدا شنوا و داناست.

«بَلاء»، به معنای آزمایش است که اگر با نعمت و پیروزی باشد، «بلاء حَسَن» است و اگر به وسیله‌ مصیبت و مجازات باشد «بلاء سیّی‌ء». ۳

بنابراین انسان مؤمن، حتی به هنگام شادی‌ها و ظفرها، همه زیبایی‌ها را به خداوند نسبت می‌دهد و همه قدرت‌ها را از جانب او می‌داند؛ چرا که در نظام هستی، حقیقتاً فقط یک اراده و یک قدرت، حاکم است. قرآن در این باره می‌فرماید:

«وَکَذَٰلِکَ جَعَلْنَا لِکُلِّ نَبِیٍّ عَدُوًّا شَیَاطِینَ الْإِنْسِ وَالْجِنِّ یُوحِی بَعْضُهُمْ إِلَیٰ بَعْضٍ زُخْرُفَ الْقَوْلِ غُرُورًا وَلَوْ شَاءَ رَبُّکَ مَا فَعَلُوهُ.» ۴

و اینگونه برای هر پیامبری دشمنانی از شیاطین انس و جن قرار دادیم، که برای فریب مردم همواره گفتاری باطل، ولی به ظاهر آراسته و دلپسند به یکدیگر القاء می‌کنند، و اگر پروردگارت می‌خواست چنین نمی‌کردند.

خلاصه کلام اینکه در این دارِ بلا (امتحان)، ما مأمور به وظیفه‌ایم. آن کس که تیر رهاشده از کمان را هدایت می‎کند، خداوند متعال است. به هنگام رویارویی با دشمنان دین خدا، توجه به همین امر توحیدی است که می‌تواند ثمرات دنیوی و اخروی فراوانی را نصیب جبهه ایمان نماید، در غیر این صورت در این «بلاءِ حسن» سرافکنده خواهیم شد.

پی‌نوشت‌ها:

۱. دعای چهل و نهم.

۲. سوره انفال، آیه ۱۷.

۳. تفسیر نور.

۴. سوره انعام، آیه ۱۱۲.

تهیه شده در سرویس علمی-فرهنگی خبرگزاری حوزه