شفقنا – دولت بریتانیا که دهه‌ها تلاش کرده جزئیات نقش سازمان‌های اطلاعاتی‌اش در برنامه‌های شکنجه سازمان سیا پس از حملات ۱۱ سپتامبر را پنهان نگه دارد، این هفته با چالشی «بی‌سابقه» روبه‌رو خواهد شد؛ زیرا دو پرونده مرتبط در دادگاهی محرمانه مورد بررسی قرار می‌گیرند.
به گزارش سرویس ترجمه شفقنا به نقل از گاردین، این پرونده‌ها از سوی دو زندانی در بازداشتگاه نظامی ایالات متحده آمریکا در خلیج گوانتانامو مطرح شده‌اند و قرار است در جریان یک دادگاه نادر چهارروزه در «دیوان بررسی اختیارات اطلاعاتی» (IPT) بررسی شوند؛ دادگاهی که در حال رسیدگی به اتهام همدستی سازمان‌های اطلاعاتی بریتانیا در بدرفتاری با این دو زندانی است.
این دادگاه از روز سه‌شنبه آغاز می‌شود و بار دیگر توجه‌ها را به یکی از تاریک‌ترین فصول تاریخ اطلاعاتی بریتانیا جلب می‌کند، و پرسش‌های دیرینه درباره میزان دخالت لندن در آدم‌ربایی و بازداشت مظنونان تروریسم توسط سیا در شبکه جهانی زندان‌های مخفی را زنده می‌کند.
این جلسات شش سال پس از آن آغاز می‌شوند که دولت بریتانیا تحقیقات قضایی درباره اتهامات همدستی این کشور را کنار گذاشت؛ تحقیقاتی که دیوید کامرون، نخست‌وزیر وقت، آغاز آن را ضروری دانسته بود، زیرا «هرچه این پرسش‌ها بی‌پاسخ بمانند، لکه ننگی بزرگ‌تر بر شهرت کشور ما خواهد افتاد.»
شکایت‌کنندگان در این پرونده، مصطفی الحوساوی—ایالات متحده آمریکا او را به کمک به هواپیماربایان حملات ۱۱ سپتامبر متهم کرده است—و «عبدالرحیم النشیری»—به برنامه‌ریزی برای بمب‌گذاری القاعده علیه یک ناو آمریکایی در سال ۲۰۰۰ متهم شده است- می‌باشند.
این دو نفر در اوایل دهه ۲۰۰۰ توسط سیا دستگیر شدند و در بازداشتگاه‌های مخفی مختلف تحت شکنجه‌های سیستماتیک و رفتارهای بی‌رحمانه و تحقیرآمیز و حتا تعرض جنسی قرار گرفتند.
پس از چند سال در بازداشت سیا، الحوساوی و النشیری – که در میان ۱۲۰ «بازداشت‌شده ارزشمند» سازمان سیا بودند – در سال ۲۰۰۶ به گوانتانامو منتقل شدند و از آن زمان تاکنون در آنجا به سر می‌برند. هر دو با اتهاماتی مواجه هستند که مجازات اعدام دارند، اما هیچ‌یک از پرونده‌هایشان هنوز در دادگاه ویژه نظامی ایالات متحده آمریکا به مرحله محاکمه نرسیده است.
وکلای این دو نفر به دادگاه گفته‌اند شواهد موثقی وجود دارد که نشان می‌دهد سازمان‌های اطلاعاتی بریتانیا، از جمله MI5 و MI6، به‌طور غیرقانونی «در شکنجه و بدرفتاری با زندانیان با ایالات متحده همکاری، تشویق، تسهیل، کمک و یا تبانی کرده‌اند».
این دیوان در دو سال گذشته به‌طور محرمانه در حال بررسی این اتهامات بوده است.
تا این لحظه، دولت بریتانیا موفق شده از افشای هرگونه یافته این تحقیقات حتی به وکلای شاکیان جلوگیری کند. اما انتظار می‌رود روند دادگاه، دولت را وادار کند تا در دادگاهی علنی با سؤالات حقوقی دشوار درباره تعریف همدستی در شکنجه روبه‌رو شود.
کمیته اطلاعات و امنیت پارلمان پیشتر نتیجه گرفته بود که مأموران اطلاعاتی بریتانیا در اقدامات «غیرقابل‌دفاع» نقش داشته‌اند—از جمله صدها مورد بدرفتاری با زندانیان و ده‌ها عملیات انتقال مخفیانه.
این کمیته در گزارش خود که در سال ۲۰۱۸ منتشر شد، تأکید کرد که تحقیقاتش «زودهنگام و به‌طور ناقص» پایان یافته است—تا حدی به دلیل کارشکنی‌های وزیران و رؤسای سازمان‌های اطلاعاتی. این کمیته تأکید کرد که هنوز «پرسش‌ها و رخدادهایی» وجود دارند که «بی‌پاسخ و بررسی‌نشده باقی مانده‌اند».
در میان یافته‌های این کمیته، جزئیات کلیدی‌ای وجود داشت که وکلای الحوساوی و النشیری برای اقناع دادگاه به استفاده از آن‌ها متوسل شدند. یکی از نکات مهم این بود که MI6 در مواردی سؤالاتی را برای استفاده در بازجویی از دو زندانی دیگر توسط سیا فراهم کرده بود؛ در حالی‌که می‌دانست این افراد تحت شکنجه قرار دارند.
در آستانه برگزاری دادگاه، اکنون سندی کشف شده که نشان می‌دهد در سال ۲۰۰۳، زمانی که الحوساوی در یکی از سایت‌های سیاه سیا در افغانستان نگهداری و به‌طور مکرر شکنجه می‌شد، ستاد مرکزی سیا طی پیامی به بازجویان دستور داده بود که الحوساوی را برای ارائه اطلاعات درباره فعالیت‌های تروریستی در بریتانیا تحت فشار بگذارند.
این پیام که وکلای الحوساوی آن را در اختیار دادگاه قرار داده‌اند، در سال ۲۰۱۷ توسط ایالات متحده از طبقه‌بندی خارج شد اما تنها اخیراً توسط یک تیم تحقیقاتی در دانشگاه وست‌مینستر که بر روی سیاست‌های امنیت ملی بریتانیا تحقیق می‌کند، فاش شد.
سم رافائل، مدیر این واحد تحقیقاتی که سال‌ها درباره برنامه شکنجه سیا تحقیق کرده، گفته است این پیام نشان می‌دهد «تمرکز مشخصی بر بازجویی از الحوساوی درباره عوامل و طرح‌های خاص در بریتانیا وجود داشته است؛ آن هم در زمانی که وی تحت شدیدترین شکنجه‌ها قرار داشت.»
«این سند یک پرسش آشکار و مهم را مطرح می‌کند که دادگاه باید به آن بپردازد: آیا سازمان‌های اطلاعاتی بریتانیا – که می‌دانیم در سوءرفتار با زندانیان پس از ۱۱ سپتامبر به‌طور مستقیم و عمیق دخیل بوده‌اند – سؤالات بازجویی را به سیا داده‌اند؟»
این خبر را در گاردین ببینید.