مراتع مازندران؛ ستون پنهان معیشت پایدار در شمال ایران
به گزارش جمله، علی باقری جامخانه، مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری مازندران-ساری، با تاکید بر جایگاه بی‌بدیل مراتع استان در سازوکارهای اقتصادی، زیست‌محیطی و معیشتی منطقه، اظهار کرد: در محدوده تحت پوشش اداره کل ساری، بالغ بر ۳۸۷ هزار هکتار مرتع شناسایی شده که این اراضی در قالب ۱۰۹۰ واحد عرفی ساماندهی شده‌اند. امروز بیش از ۱۳ هزار خانوار بهره‌بردار، حیات اقتصادی خود را به این پهنه‌های طبیعی گره زده‌اند؛ مراتعی که نه‌فقط علوفه، بلکه امید و امنیت به روستاهای ما می‌بخشند.
ارزش مراتع؛ از تولید علوفه تا خدمات حیاتی اکوسیستمی
وی در ادامه با تصریح بر اینکه ارزیابی صرفاً علوفه‌محور از مراتع، یک نگاه تقلیل‌گرایانه و پرهزینه است، افزود: تولید علوفه فقط ۲۵ درصد ارزش واقعی مراتع را تشکیل می‌دهد. سه‌چهارم ارزش مراتع به خدمات بی‌قیمت زیست‌محیطی آن‌ها بازمی‌گردد؛ از جمله حفظ منابع آبی و خاکی، کنترل سیلاب‌ها، جلوگیری از فرسایش، بهبود کیفیت هوا و تنظیم اقلیم خرد. طبق محاسبات ما، ارزش سالانه مراتع تحت پوشش اداره کل ساری، بیش از چهار هزار میلیارد تومان است.
مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری مازندران-ساری با تاکید بر اینکه این ارقام صرفاً وجوه اقتصادی ماجرا را روایت می‌کنند، خاطرنشان کرد: بخش مهم‌تری از ماجرا در قالب سرمایه طبیعی ملی و نقش این منابع در مهار بحران‌های آینده نهفته است؛ از خشکسالی گرفته تا کاهش توان اکوسیستم برای خودترمیمی.
مدیریت علمی چرای دام؛ از بازدارندگی تا بهره‌برداری هدفمند
مدیرکل منابع‌طبیعی مازندران-ساری با اشاره به اجرای سیاست‌های بازدارنده در خصوص ورود زودهنگام یا غیرمجاز دام به مراتع، عنوان کرد: مدیریت چرای دام دیگر به سبک سنتی امکان‌پذیر نیست. ما ناچاریم براساس توان اکولوژیک هر مرتع، ظرفیت چرای دام را تعیین کنیم. در صورت ورود پیش از موعد یا بیش‌چرایی، نظام بهره‌برداری مرتع تخریب شده و بازسازی آن گاه نیاز به دهه‌ها زمان دارد.
وی با بیان اینکه اجرای طرح‌های اصلاح، احیا و بهره‌برداری در دستور کار دائمی این اداره کل قرار دارد، اظهار کرد: مشارکت تشکل‌های دامداری، انجمن‌های صنفی و جوامع محلی، شاکله اصلی در پایداری این مدل مدیریتی خواهد بود.
نکای مرتع‌خیز؛ قلب تپنده تولید پروتئین استان
باقری با ارجاع به ظرفیت‌های خاص شهرستان نکا در حوزه منابع ملی و تولیدات دامی، عنوان کرد: نکا با حدود ۹۴ هزار هکتار منابع ملی، از جمله مناطق ویژه استان است که ۱۴ هزار هکتار آن را اراضی مرتعی تشکیل می‌دهد. این مراتع در ارتفاعات ۲۴۰۰ تا ۲۸۰۰ متری قرار دارند و از لحاظ کیفیت گیاهان مرتعی، جزو مراتع درجه یک کشور محسوب می‌شوند.
وی با اشاره به آمار بهره‌برداری از این اراضی، خاطرنشان کرد: میانگین تولید علوفه در مراتع نکا، حدود ۳۰۰ کیلوگرم در هر هکتار است. ارزش ریالی علوفه تولیدی به بیش از ۲۴۰ میلیارد ریال می‌رسد. دامداران این منطقه سالانه حدود ۲۵۰ تن گوشت قرمز به چرخه تولید استان تزریق می‌کنند. این آمار گواهی است بر اینکه مراتع نه فقط منبع طبیعی، بلکه دارایی راهبردی در سبد امنیت غذایی کشور هستند.
مشارکت مردمی؛ کلید طلایی حفاظت هوشمندانه
مدیرکل منابع‌طبیعی و آبخیزداری مازندرانـساری در ادامه با تاکید بر ضرورت رویکردهای چندبخشی در حفاظت از مراتع، اظهار کرد: بدون همراهی بهره‌برداران، هیچ برنامه حفاظتی دوام نخواهد آورد. آنچه در آیین اخیر قرق‌شکنی در نکا رخ داد، صرفاً نمادی از آغاز یک فصل تازه در اعتمادسازی، گفت‌وگو و برنامه‌ریزی مشارکتی است. مراتع را باید با مردم و برای مردم حفظ کرد
.
به گزارش جمله، باقری در پایان گفت: اداره کل منابع‌طبیعی مازندران-ساری آماده است با همکاری همه دستگاه‌ها، نهادهای محلی، کشاورزان و دامداران، مدلی موفق از بهره‌برداری پایدار و هوشمند از منابع طبیعی ارائه دهد؛ مدلی که شاید روزی بتوان آن را به کل کشور تعمیم داد.
∎