به گزارش آستان‌نیوز، در قالب برنامه‌های چهارمین كنگره بین‌المللی امام رضا(ع) و علوم روز، پژوهشگران و اندیشمندان داخلی و خارجی در 10 نشست علمی با عنوان «امام رضا(ع) تربیت اجتماعی و سیاسی»، «امام رضا(ع) و تربیت اقتصادی»، «امام رضا(ع) و تربیت اخلاقی»، «امام رضا(ع) و تربیت معنوی»، «امام رضا(ع) و تربیت زیستی و جسمی»، «امام رضا(ع) و تربیت عقلانی»، «امام رضا(ع) و تربیت و زیارت»، «امام رضا(ع) و تربیت در عصر رسانه و فضای مجازی»، «امام رضا(ع) و تربیت، هنر و معماری» و «امام رضا(ع)، خانواده، جمعیت و فرزندآوری» به ارائه مقاله و سخنرانی پرداختند.
اهمیت اخلاق در مناسبات اجتماعی با توجه به آموزه‌های رضوی
دکتر حسن بشیر، استاد تمام دانشگاه امام صادق(ع) در نخستین نشست تخصصی چهارمین کنگره بین‌المللی امام رضا(ع) و علوم روز که در محل دانشگاه بین‌المللی امام رضا(ع) برگزار شد، به بررسی همسویی و انطباق نظریات و یافته‌های دانشمندان معاصر به ویژه در علوم اجتماعی با آموزه‌ها و سخنان امامان معصوم(ع) پرداخت.وی با تأکید بر اینکه بسیاری از نظریه‌های بنیادین در حوزه‌های علوم انسانی توسط غربی‌ها مطرح شده، ضرورت نظریه‌پردازی از درون میراث فکری امامان معصوم(ع) برای ارائه به جامعه علمی جهانی را گوشزد کرد.
بشیر به چالش‌های مطرح شده توسط برخی از دانشمندان جدید در مواجهه با آموزه‌های امامان اشاره کرد و این چالش‌ها را فرصتی برای تعمیق و ارائه نظریه‌های جدید دانست که در نهایت می‌تواند به تقویت سرمایه اجتماعی و همبستگی خانوادگی منجر شود.
وی با بیان اینکه امام خمینی(ره) بر همبستگی خانوادگی تأکید فراوان داشت، این مهم را یکی از مسیرهای تقویت سرمایه اجتماعی قلمداد کرد.
یکی از مشکلات اساسی که این استاد دانشگاه به آن اشاره کرد، عدم نظریه‌پردازی کافی از فرمایش امامان معصوم(ع) است.وی تصریح کرد: در صورت نظریه‌پردازی مناسب، بسیاری از نظریات کنونی را می‌توان از دل آموزه‌های ائمه(ع) استخراج کرد. این امر موجب می‌شود این مباحث در معرض دید جوانان، دانشجویان و استادان قرار گرفته و به بحث‌های علمی تبدیل شوند.
وی همچنین به اهمیت مباحثی همچون یادگیری اجتماعی، الگوسازی رفتارهای اخلاقی خانواده، هنر تعلیم و تربیت شهروندان آگاه و منتقد، همدلی با محرومان و تغییر ساختارهای ناعادلانه خانواده به عنوان عاملیت تغییر در جامعه اشاره کرد.این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: این موارد را نه تنها می‌توان در روایت‌های انسانی حضرت یافت، بلکه می‌توان آن را در راستای ساختاربندی و ارائه نظریه‌های اجتماعی از آموزه‌های ائمه(ع) دانست.
وی گفت: باید با زبان روز و نظریه‌پردازی جدید، مسائل مربوط به تربیت انسان‌های مسئول و جامعه عدالت‌محور را مطرح کنیم.
بشیر اظهار کرد: نظریات جدید علمی، بسیاری از موارد مطرح شده در فرمایش امامان معصوم(ع) را تأیید می‌کند. در واقع حرکت آگاهانه و یا ناآگاهانه انسان با عقل مناسب و بدون فساد علمی و اخلاقی می‌تواند به تحقق همان آموزه‌هایی که امامان معصوم(ع) فرمودند، منجر شود.
وی به عنوان نمونه به تأکیدات فراوان امام رضا(ع) بر اخلاق اجتماعی اشاره و بر اهمیت مباحث اخلاقی در مناسبات اجتماعی تأکید کرد.
تأثیر اندیشه رضوی بر تقویت امنیت خانواده
یاسمینه مسعود ذبیح، دانش‌آموخته حقوق از دانشگاه الجزایر و مبلغ بین‌المللی معارف اهل بیت(ع) در یکی از نشست‌های علمی کنگره بین‌المللی امام رضا(ع) و علوم روز با عنوان «امام رضا(ع) و تربیت عقلانی» مقاله خود با نام «تأثیر اندیشه رضوی بر تقویت امنیت خانواده: مطالعه‌ای تحلیلی در پرتو چالش‌های معاصر» را ارائه کرد.
وی ضمن تمجید از اعضای دبیرخانه همایش، به تأثیر اندیشه رضوی در تقویت امنیت خانواده پرداخت و ضمن اشاره به گنجینه شیعی در زمینه موضوعات استحکام خانواده، چالش‌های خانواده مسلمان در جامعه اسلامی را مورد تحلیل قرار داد.
این مبلغ بین‌المللی با استناد به روایت‌های امام رضا(ع)، بر ضرورت عدالت در توزیع تکالیف و واجبات بین زن و مرد در خانواده تأکید کرد و آن را زمینه‌ای برای امنیت مبتنی بر سیره رضوی دانست.
مسعود ذبیح همچنین با اشاره به شاخصه‌های سیره رضوی در نهادینه کردن امنیت در بنیان خانواده بر گفت‌وگوی آرام، احترام متقابل و تغافل، از نکات منفی به عنوان عوامل کلیدی در نهادینه کردن امنیت خانواده در سیره رضوی تأکید کرد و با اشاره به اهمیت تربیت دینی در ارتقای امنیت و سلامت جامعه، حفظ هویت دینی خانواده و جلوگیری از ذوب شدن در الگو‌های غربی را به عنوان موضوعات اساسی امنیت خانواده، مورد بحث قرار داد.
راهکار‌های مقابله با ناامیدی با توجه به قرآن و آموزه‌های رضوی
دکتر طاهره ماهرو‌زاده، استادیار گروه قرآن و حدیث مجتمع آموزشی بنت‌الهدی و پژوهشگر جامعه الزهرا(س)، در این کنگره به ارائه مقاله «تحلیل روان‌شناختی یأس؛ ریشه‌ها و راهکار‌های مقابله در پرتو قرآن و آموزه‌های رضوی» پرداخت.
استادیار گروه قرآن و حدیث مجتمع آموزشی بنت‌الهدی جامعه‌المصطفی العالمیه با رویکردی قرآنی و بر اساس روایات و احادیث، به استخراج نکات کلیدی از آموزه‌های رضوی در مقابله با یأس پرداخت و با الهام از روش شهید صدر به ارائه راهکار‌هایی پرداخت که بتوان راهکار‌های قرآن و روایت‌های اهل بیت(ع) را در این زمینه استخراج کرد.
وی با بیان اینکه یأس به عنوان یک پدیده روانی -اجتماعی ناشی از تعامل عوامل درونی و بیرونی است، به تبیین ارتباط سه‌گانه کفر، ضلالت و شتاب‌زدگی با یأس فردی و ضرورت امیدبخشی در پرتو قرآن کریم و آموزه‌های رضوی پرداخت.
روش‌های تربیتی مبارزه با نحس‌انگاری ایام در سیره رضوی
حجت‌الاسلام البرز محقق گرفمی، طلبه سطح چهار حوزه علمیه خراسان و کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی در ادامه به موضوع «راهکار‌های تربیتی مبارزه با نحس‌انگاری ایام در سیره رضوی» در کمیته علمی امام رضا(ع) و علوم عقلانی پرداخت.
وی با اشاره به دیرینه بودن باور به نحوست اشیا و پدیده‌ها و ارتباط برقرار کردن غیرمنطقی میان وقایع، گفت: این باور‌ها، خرافی هستند و روایت‌های اسلامی نیز آن‌ها را تأیید نمی‌کنند.
طلبه سطح چهار حوزه علمیه خراسان افزود: امام رضا(ع) و معصومین(ع) با دیدگاه‌های خرافی مبارزه می‌کردند و کتاب و سنت و قوه عقلانی نشان می‌دهد نحوست ذاتی ایام پذیرفته نیست.
به گفته حجت‌الاسلام البرز محقق گرفمی، امام رضا(ع) و ائمه معصومین(ع) در بیان احکام به شیوه تدریجی پیش می‌رفتند و همواره تلاش کردند این باور خرافی در یک فرایند تدریجی زدوده شود.
بازخوانی معنای زندگی از نظر روان‌شناسی مثبت‌گرا و آموزه‌های امام رضا(ع)
حجت‌الاسلام محمد تشکری، طلبه سطح چهار مدرسه علمیه عالی نواب نیز به موضوع «بازخوانی معنا در زندگی از رهگذر روان‌شناسی مثبت‌گرا و آموزه‌های امام رضا(ع)» پرداخت.
وی با نگاهی تطبیقی، به ارائه راهکار‌هایی برای یافتن معنا در زندگی از طریق روان‌شناسی مثبت‌گرا و آموزه‌های امام رضا(ع) پرداخت و با اشاره به تلاش رشته‌های مختلف علمی برای معنادار کردن زندگی، روان‌شناسی مثبت‌گرا را رویکردی دانست که به جای تمرکز بر درمان نقص‌ها، بر شناسایی و تقویت ظرفیت‌ها و داشته‌های انسان متمرکز است.
طلبه سطح چهار مدرسه علمیه عالی نواب، روان‌شناسی مثبت‌گرا و بیانات امام رضا(ع) را مکمل یکدیگر دانست که می‌تواند راهکاری در راستای برون‌رفت از بحران معنا و پوچی باشد و ابراز کرد: روان‌شناسی مثبت‌گرا به دنبال آن است با ارائه راهکار جدید به جای توجه به نقص، به معنای زندگی توجه داشته و ظرفیت‌ها را پویا کند.
مدیریت روان و تربیت ذهن در آموزه‌های رضوی
حمیده فاتحی پیکانی، استاد مدعو جامعه المصطفی العالمیه نیز به ارائه مقاله خود با نام «مدیریت روان و تربیت ذهن در آموزه‌های رضوی: نگاهی نو به تربیت معنوی در جهان امروز» در کمیته علمی امام رضا(ع) و علوم عقلانی پرداخت.
وی با بیان اینکه انسان معاصر با بحران‌های روانی، اضطراب‌های درونی و گسست‌های معنایی مواجه است که ناشی از فشار‌های زندگی، رسانه‌ها و توسعه فناوری است، گفت: تربیت ذهن در روان‌شناسی معاصر، به فرایند‌هایی برای تقویت خودآگاهی، خودتنظیمی و کنترل هیجانات با هدف ارتقای سلامت روان و یادگیری مؤثر کمک می‌کند.
وی نقش تربیت در ارتقای سلامت روان و مدیریت ذهن را مورد بررسی قرار داد و به فرایند‌های تقویت خودآگاهی، خودتنظیمی و کنترل هیجانات، و ارتقای تاب‌آوری در انسان معاصر اشاره و اظهار کرد: آموزه‌های امام رضا(ع) با مفاهیم مدرن روان‌شناسی مانند ذهن‌آگاهی، خودتنظیمی و روان‌درمانی معنوی نقاط اشتراک قابل توجهی دارند.
خانواده، آسیب‌ها و چالش‌های آموزشی
حجت‌الاسلام سید مطهر حسین رضوی از هند، در ارائه خود با عنوان «خانواده، آسیب‌ها و چالش‌های آموزشی» به چالش‌های جدی پیش روی خانواده‌ها در عصر حاضر اشاره کرد و با تبیین اهمیت و ضرورت توجه به آموزه‌های امام رضا(ع) در خصوص تقویت بنیان خانواده، به ارائه راهکار‌های سیره رضوی برای پایداری خانواده پرداخت.
وی با بیان نقش کلیدی خانواده در تربیت و شکل‌دهی به شخصیت افراد و جامعه، بر ضرورت آسیب‌شناسی این نهاد مقدس تأکید کرد و چالش‌های آن را با تکیه بر آموزه‌های امام رضا(ع) مورد تحلیل قرار داد.
حجت‌الاسلام رضوی در ادامه بر اهمیت حسن رفتار در روابط به عنوان محور سیره رضوی و ارتباط مستقیم آن با تکامل ایمان و رشد معنوی در خانواده اشاره و خاطرنشان کرد: امام رضا(ع) به تفاوت در مراقبت از ظاهر و آراستگی به عنوان عاملی در آسیب‌رسانی به روابط خانوادگی نیز توجه داشت.
وی حسن رفتار، حفظ جذابیت و ایجاد امنیت روانی، مدیریت صحیح امور اقتصادی و احترام ویژه به مقام والدین در بستر خانواده را از آموزه‌های رضوی دانست و خاطرنشان کرد: سیره رضوی گنجینه‌ای از حکمت‌های عملی برای خانواده‌های اسلامی است که می‌تواند در پیشبرد زندگی با تکیه بر معارف الهی مؤثر باشد.
تأکید تربیت رضوی به اخلاق فاضله و نیکو
همچنین ضحی الشایب در نشست «امام رضا(ع)، خانواده، جمعیت و فرزندآوری» که در قالب برنامه‌های علمی چهارمین کنگره بین‌المللی امام رضا (ع) و علوم روز برگزار شد، به مقاله «نقش تربیت اسلامی در ایجاد خانواده نمونه مبتنی بر احادیث» پرداخت و گفت: اساس تربیت از نظر امام رضا(ع) در بعد اول علم و معرفت است.
وی ضمن اشاره به حدیث امام رضا(ع) که طلب علم وسیله فهم دین و زندگی بوده و دشمن انسان‌ها جهل و نا‌دانی است، تصریح کرد: نکته مهم از نگاه حضرت رضا(ع) در تربیت رضوی، اخلاق فاضله و نیکو بوده که شامل صداقت و عدالت، تواضع و خضوع و احترام به دیگران است.
فعال تبلیغی کشور سوریه عبادت و نماز و روزه را موجب تقویت و نزدیکی ارتباط انسان با خدا دانست و گفت: یکی از موضوعات مهم، مطابقت دادن زندگی خود با ائمه معصومین(ع) است؛ امام رضا(ع) می‌فرماید تعامل با فرزندان باید با رحمت، انصاف و عدالت باشد؛ هر کسی که کسی را در خفا موعظه و نصیحت کند، پس او را زینت کرده و هر کس کسی را در آشکارا موعظه کند او را تحقیر و کوچک کرده است و نتیجه تربیت رضوی احترام متقابل خواهد بود.
پیامد‌های کاهش نسل با نگاه تمدنی به روایت امام رضا(ع)
حجت‌الاسلام والمسلمین جلائیان، عضو هیئت علمی و استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی نیز به پیامد‌های کاهش نسل با نگاه تمدنی به روایت امام رضا(ع) پرداخت و گفت: یک ملت اگر جانشین داشته باشد یعنی فرزندآوری و اگر جانشینی اتفاق بیفتد گویا امت نمرده و باقی است. در تاریخ وقتی امت ضعیف می‌شود، مورد طمع قرار می‌گیرد و دیگران جای قبیله را می‌گیرند.
عضو هیئت علمی و استادیار گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علوم اسلامی رضوی با بیان اینکه ما نسل به نسل انسان‌ها را از لحاظ ذهن، فهم و درک و حتی روحی متفاوت و برتر از نسل قبل می‌بینیم، تصریح کرد: در طول تاریخ، نسل به نسل رشدیافتگی صورت گرفت، تا آنجا که با رشدیافتگی در جوامع در زمان پیامبر خاتم(ص) دین اسلام آمد.
حجت‌الاسلام والمسلمین جلائیان ضمن اشاره به اهمیت پرداختن به فرزندآوری و تلاش در راستای ارتقای نسل‌ها، ابراز امیدواری کرد بتوان گام‌های اساسی در راستای مانایی نظام اسلامی و ارتقای آن برداشت.
خطا‌های شناختی کاهش تمایل به فرزندآوری با استناد به آموزه‌های رضوی
دکتر مرضیه شریفی، استادیار دانشگاه معارف قرآن و عترت اصفهان به مقاله بازسازی خطا‌های شناختی مرتبط با کاهش تمایل به فرزندآوری با استناد به آموزه‌های رضوی در کمیته علمی امام رضا(ع)، خانواده، جمعیت و فرزندآوری پرداخت و گفت: در سال‌های اخیر شاهد کاهش نرخ فرزندآوری در بسیاری از کشور‌های جهان بوده‌ایم که این پدیده تحت تأثیر عوامل متعددی از جمله تغییرات اجتماعی، فرهنگی و روان‌شناختی قرار دارد.
استادیار دانشگاه معارف قرآن و عترت با بیان اینکه امام رضا(ع) می‌فرماید: به خداوند خوش‌گمان باش زیرا خدای عزوجل می‌فرماید: من نزد گمان بنده مؤمن خویش هستم. اگر به من خوش‌گمان باشد، به خوبی با او رفتار می‌کنم و اگر به من بد‌گمان باشد، به بدی با او رفتار می‌کنم، خاطرنشان کرد: در ازدواج و فرزندآوری باید از گمان بد در زمینه عدم تأمین مالی پرهیز کرد زیرا خداوند متعال رزاق و بخشنده است.
دکتر شریفی با بیان اینکه برای افزایش تمایل به فرزندآوری می‌بایست به بازسازی شناختی و اصلاح نگرش‌ها با استفاده از آموزه‌های دینی توجه ویژه‌ای شود، تصریح کرد: آموزش و آگاهی‌بخشی درباره مزیت‌های فرزندآوری، ارائه اطلاعات متعادل و حمایت‌های اجتماعی می‌تواند در تصمیم‌گیری آگاهانه نقش مؤثر‌تری داشته باشد.
تأثیر فرزندآوری بر پیشرفت فرهنگ عمومی
حجت‌الاسلام رضا مرشدلو، استادیار گروه علوم و قرآن و حدیث دانشکده الهیات دانشگاه فردوسی مشهد نیز به تأثیر فرزندآوری بر پیشرفت فرهنگ عمومی با تکیه بر روایت‌ها پرداخت و گفت: سبک زندگی ایرانی- اسلامی امروز در حال تغییر است بنابراین آنچه تهدید می‌شود نهاد خانواده و فرهنگ به عنوان اساسی‌ترین رکن خانواده است.
وی با بیان اینکه جامعه پیر و فرسوده نمی‌تواند مولد باشد، عنوان کرد: باید در فرهنگ و سبک زندگی تجدید نظر کرد؛ خود فرزندآوری صدقه جاریه و وقف است و در این زمینه می‌بایست مبتنی بر سیره رضوی اقدام کرد.
شایان ذکر است در قالب برنامه‌های چهارمین کنگره بین‌المللی امام رضا(ع) و علوم روز، ١٠ کمیته علمی با عنوان «امام رضا(ع) تربیت اجتماعی و سیاسی»، «امام رضا(ع) و تربیت اقتصادی»، «امام رضا(ع) و تربیت اخلاقی»، «امام رضا(ع) و تربیت معنوی»، «امام رضا(ع) و تربیت زیستی و جسمی»، «امام رضا(ع) و تربیت عقلانی»، «امام رضا(ع) و تربیت و زیارت»، «امام رضا(ع) و تربیت در عصر رسانه و فضای مجازی»، «امام رضا(ع) و تربیت، هنر و معماری» و «امام رضا(ع)، خانواده، جمعیت و فرزندآوری» با ارائه مقالات و سخنرانی پژوهشگران ملی و بین‌المللی برگزار شد.