به گزارش خبرنگار خبرگزاری آنا،  در نهمین روز از برگزاری نمایشگاه کتاب تهران، به بهانه اقتباس نرگس آبیار در تولید یک سریال از رمان مشهور «سووشون» اثر سیمین دانشور، نشست «ادبیات در قاب تصویر» با حضور نرگس آبیار، بهنوش طباطبایی، شیوا مقانلو و علی‌اصغر عزتی پاک و محمدرضا مقدسیان عصر امروز در سرای اهل قلم واقع در شبستان مصلی تهران برگزار شد.

شیوا مقانلو (نویسنده) در ابتدای این نشست پیرامون اقتباس ازسریال «سووشون» برای تولید سریالی به همین نام توسط آبیار گفت:در گذشته اصولاً نوشتن و داستان‌نویسی یک کار عمدتاً مردانه بود ولی سیمین دانشور جزو اولین زنان ایرانی است که رمان را با همان مفهوم جهانی می‌نویسد. ایشان تسلط و شناخت خوبی نسبت به ادبیات جهانی داشتند و شناخت خوبی از ادبیات جهان داشتند.

«سووشون» بخشی از میراث فرهنگی ماست

وی درباره  کتاب «سووشون» نیز گفت: چون این کتاب یک اثر بومی شیرازی است، اقتباس از آن به عنوان آن میراث فرهنگی کشور ماست و اهمیت والایی دارد؛ بنابراین پرداختن به آن کار سهل و ممتنع است. مخاطب این توقع را دارد که اثرتصویری کاملا وفادارانه عمل کند. خانم دانشور در این رمان حضور دارد، زیستش، ازدواجش و تدریس او در جا‌های مختلف همگی در این اثر هستند و تصویر درستی از زنان طبقات مختلف جامعه در آن حضور دارند. شما در ابن رمان زنان طبقات مختلف را حاضر می‌بینید.

علی‌اصغر عزتی‌پاک، داستان‌نویس کشورمان هم در این نشست درباره ارزش اقتباس در آثار نمایشی گفت: ساخت سووشون از آرزو‌های دیرینه من بود و همیشه تعجب می‌کردم چطور این متن از طرف سینما نادیده گرفته شود؟ البته همواره تصور می‌کردم «سووشون» باید توسط یک زن کارگردانی می‌شد و فکر می‌کنم همه مردم ایران باید این قصه را می‌شنیدند و مطمئن هستم پخش آن دوران تازه‌ای را رقم می‌زند.

نرگس آبیار وارد دنیای سیمین دانشور شده است

وی افزود: گروه خانم آبیار در روز‌های اخیر قطعاتی تحت عنوان «این سه زن» منتشر کردند که نسبت خودشان با سیمین دانشور را اعلام می‌کردند. یکی از دریغ‌های ادبیات این است وقتی کسی به سراغ نویسنده‌ای می‌آید فقط به تک اثر می‌پردازد، درحالی که اگر یک فیلمساز می‌خواهد اثری اقتباسی بسازد باید اکثر آثار آن نویسنده را بخواند تا وارد جهان نویسنده اثر شود. ما با هنرمندی طرف هستیم که می‌داند به دنبال چیست و نرگس آبیار هم وارد دنیای سیمین دانشور شده است. ما پیش از این هم نمونه‌هایی مثل این داشتیم مثل برخی از فیلم‌های مرحوم داریوش مهرجویی.

سووشون برای ما نویسنده‌های ایرانی تبدیل به یک متن کلاسیک شده و به نحوی الگوی رمان‌نویسی ایرانی و ملی است و خیلی از ما بار‌ها آن را خوانده‌ایم و به آن فکر کرده‌ایم. اما معمولا سینماگران وقتی به سمت اقتباس می‌روند ممکن است اتفاقات و شخصیت‌های جدید به قصه اضافه می‌کنند یا شخصیت‌هایی را هم حذف می‌کنند. به نظر من ساختن سووشون کار سختی است، چون شما با عده زیادی به عنوان مخاطب وفادار کتاب مواجه هستید و آنها نباید احساس کنند با نسخه سینمایی به آنها خیانت شده آیت. خیلی از کار‌های بزرگی دچار این مشکلات شده است، مثل فیلم خارجی "تروی" که در دنیا طرفداران زیادی دارد، اما افراد زیادی معتقدند این فیلم به ایلیاد هومر خیانت کرده است. پس کار باید توجه به دو دسته مخاطب داشته باشد، هم مخاطبان وفادار اثر، هم کسانی که کتاب را نخواندند و با جهان قصه سووشون فاصله دارند.

روایتی شخصی از یک رمان

محمدرضا مقدسیان منتقد کشورمان نیز در این نشست گفت: ادبیات، هنر و روانشناسی عمیقا به انسان می‌پردازند. مسئله‌ای که همواره انسان با آن درگیر بوده مفهوم حیرت است، مسئله بشر از روز اول حیرت بوده، چیزی که بتواند بودنش را معنا کند. همواره سوال‌های چرا و چگونه پرسیده می‌شده و انسان همواره باید جواب این سوالات که از کجا آمده و آمدنش بهر جه بود توضیح دهد. این از سمت فلسفی ماجراست. در ادبیات هم می‌بینیم انسان از ابتدای خلقت تمایل به حرف زدن و ابراز وجود پیدا کرد. بسیاری بر این باور است که کلمه کلیدی در میان فلسفه و علوم انسانی و هنر "ارتباط" است و انسان به صورت فردی نمی‌تواند وجود داشته باشد. این تلاش‌ها برای ارتباط برقرار کردن در ادامه به زبان و ادبیات و سپس نمایش و در ادامه به زبان تصویر تبدیل شد.

وی افزود: برخی از فلاسفه در قرن قبل می‌گفتند وقتی یک رمان را می‌خوانیم فقط خط داستانی را نمی‌فهمیم لکه آن را با خودمان و زندگی و وجودمان تفسیر می‌کنیم. پس مسئله این است که مخاطب در مواجهه با اثر ادبی و نمایشی وجود خلاقانه دارد.

مقدسیان گفت: من احساس میکنم نرگس ابیار با یک دانش به سراغ سووشون رفته است. محال است که این سریال بخواهد نعل به نعل شبیه رمان باشد چون برداشت هر فردی نسبت به یک اثر ادبی تفاوت دارد. ما به واسطه روایت زنده‌ایم و هویت ما بر آن اساس شکل می‌گیرد. پس اگر ما به سراغ ادبیات می‌رویم تلاش می‌کنیم روایت خودمان از رمانی که خواندیم را به تصویر بکشیم. ما معمولا وقتی یک کتاب می‌بینیم خودمان نسخه تصویری آن را در ذهن می‌چینیم، با دکوپاژ و بازیگر و زاویه دید خودمان، اما باید بپذیریم روایت این سریال از زاویه نگاه خانم ابیار است.

«زری» برایم مثل ستون تخت جمشید است

بهنوش طباطبایی بازیگر سریال «سووشون» نیز در این نشست گفت: خیلی خوشحالم که بازی در نقش «زری» در سریال خانم آبیار نسیب من شد. زری برای من به مثابه یکی از ستون‌های تخت جمشید است و برای همین از او مراقبت کردم و می‌کنم.

وی افزود: این سریال برای من از سال ۱۴۰۰ شروع شد. در زمان پیش تولید بین ۴ تا ۵ ماه روی آموزش لهجه شیرین شیرازی کار کردم تا در زمان فیلمبرداری تمرکزم را به جای لهجه، روی حالات رفتاری و درونی شخصی زری بگذارم. تقریبا نزدیک به ۲ سال نقش زری را جلوی دوربین بازی کردم و به نظرم رسیدن به شخصیت زری کار بسیار سخت و سنگینی بود. زری پرچمدار تمام زنانی است که از ترس‌هایشان عبور کردند تا به آن چیز که می‌خواهند برسند.

نرگس آبیار هم در بخش پایانی این نشست عنوان کرد: من ۱۵ ساله بودم که سووشون را خواندم، اما هیچوقت فکر نمی‌کردم کارگردان این اثر شوم. بعد‌ها که فیلمساز شدم آرزو داشتم این کار را بسازم و به شکل عجیبی این اتفاق رخ داد. سووشون جزو چند رمان مطرح ایرانی است و اثری همه‌چیز تمام است. از نظر ملی، میهنی، هویتی، معرفتی، شناختی و... ویژگی‌های خاص خود را دارد و هرکسی از ظن خود یار این اثر می‌شود. من سعی کردم روح اثر را زنده نگه دارم. می‌دانم این اثر سینه چاکانی دارد که ممکن است تعصب آن را بکشند و به همین دلیل هم برای خیلی از کارگردان‌ها اقتباس از رمان‌های بزرگ سخت است.

وی افزود: شما وقتی اثری می‌خوانید باتوجه به نگاه خودتان آن را تصویرسازی می‌کنید ولی وقتی اثری می‌بینید ۷۰-۸۰ درصد کار را اثر انجام می‌دهد. من سعی کردم روح اثر حفظ شود ولی بخش‌هایی از آن حذف شد مثل جنگ سمیرم یا برخی از خرده روایت‌هایی که در دل داستان وجود دارد. ما سعی کردیم حسی که خانم دانشور زمان نوشتن اثر داشته را بتوانیم جامع‌تر بپردازیم. ولی هرگز یک اثر اقتباسی شبیه به متن نمی‌شود.

 امیدوارم سریال بدون مشکل پخش شود

برخی از حذفیات سریال به دلیل ممیزی‌هایی است که پیش از تولید به ما گفته بودند و به ناچار آنها را حذف کردیم ولی امیدوارم برای پخش سریال هم به مشکل ممیزی نخوریم. ما حرف‌هایی شنیدیم درخصوص توقیف یا حذف برخی از صحنه‌های سریال، اما امیدوارم این مسائل رخ ندهد و سریال بدون مشکل پخش شود، چون این سریال فقط برای سرگرمی نیست و حرف‌های مهمی مثل فرهنگ، فضای بومی، آداب، رسوم، سنن، نقش زن، اساطیر و... در آن به چشم می‌آید و ما به میراث فرهنگی شیراز هم با تعصب پرداختیم.

وی درپایان گفت: شایعاتی که در مورد آسیب زدن به اثار تاریخی مطرح شد درست نیست، چون ۲ کارشناس اثار باستانی در این پروژه کنار نا حضور داشتند. پرداختن به این سریال بسیار دشوار بود، من برای به تصویر کشیدن بخشی از ارجاعات سریال از انیمیشن هم استفاده کردم. امیدوارم نتیجه کار در نهایت راضی کننده باشد.