به گزارش خبرگزاری حوزه، نخستین روز از دومین ماه سال در تقویم ایرانی با نام و یاد شیخ مصلح‌الدین سعدی شیرازی عجین شده است؛ روزی برای بزرگداشت یکی از بزرگترین و مؤثرترین شاعران و اُدبای نامیِ کشورمان که به حق آثار او چه در زمینه نثر و چه نظم، مایه‌ی فخر هر ایرانیِ علاقه مند به ساحت فرهنگ و ادبیات است.

به تعبیر برخی از اساتید زبان و ادبیات فارسی، سعدی با قلم جادویی و استعداد و ذوق فوق‌العاده‌ای که داشته، جایگاه و مرتبه ادبیات فارسی را آنچنان ارتقا داده که اول اردیبهشت باید بیش از هر چیز دیگری درباره تأثیر او در این زمینه سخن گفت، چه آن که شاعر اهل شیراز در شعر غنایی، زیباترین و دل‌انگیزترین غزل‌های عاشقانه ادبیات فارسی را سروده و در شعر اندرزی و حِکَمی، «بوستان» او همچنان به معنای واقعی کلمه بی‌رقیب است، ضمن آن که سعدی شاهکاری چون «گلستان» را آفریده که سطر سطرش سرشار است از اعجاز سُخن‌ورزی و سلاست و روانی در نثر.

جایگاه متعالی عشق در آثار سعدی

دکتر حسین محمدی مبارز، مدرس دانشگاه و منتقد ادبی با بیان این که شیخ اجل، فراتر از هنرمندی بی نظیر خود در بکارگیری الفاظ و واژگان، مفاهیم متعالی را در شعر و نثر به عرضه کرده است، ابراز داشت: این شاعر پرآوازه ایرانی را به مسأله عشق می شناسند که البته عشق مراتبی دارد و باید آن را به عشق زمین و عشق آسمانی تقسیم بندی کرد و در هر کدام از این ها، رویکرد سعدی متناسب با مباحث مهم انسانی و نگاه توحیدی است.

وی افزود: جالب آن که ما حتی در غزل های عاشقانه سعدی که به ظاهر ناظر به عشق زمینی هستند نیز رویکرد اندیشمندانه مشاهده می کنیم، ضمن آن که سعدی بر این نکته تأکید دارد که عشق حقیقی ریشه در آسمان و بندگی خدا دارد.

منتقد و پژوهشگر ادبی ادامه داد: در اشعار بزرگان ادبی ما، اندیشه برآمده از آموزه های نبوی و علوی برجسته شده به خصوص در زبان شیرین سعدی که این مساله توأم با حکمت و درس های زندگی نیز می باشد.

درس هایی از زندگی با مطالعه آثار برجای مانده از سعدی

وی همچنین خاطرنشان کرد: آثار سعدیِ شیرین سخن، فراتر از شعر و ادبیات مرسوم، سرشار از درس های زندگی است از جمله در مباحث مرتبط با خانواده و زندگی زناشویی که سعدی به عشق زمینی نگاهی مبتنی بر تکریم انسان و تقویت عشق پایدار همسران دارد. البته سعدی را نباید صرفاً به مساله عشق بشناسیم چه آن که او در ابعاد و عرصه های مختلف از جام تعقل و تفکر سرمست و مدهوش است و همچنین در برخی از ابیات و نثر ایشان، رویکرد مهمی به مقوله سیاست و تدبیر در حکمرانی و ... ملاحظه می شود که برای امروز جامعه ما همچنان درس آموز است.

این مدرس دانشگاه با تأکید بر این نکته که عشق به میهن و حبّ وطن در اشعار گلستان سعدی بسیار برجسته است، افزود: علیرغم این مساله، سعدی در آثارش نگاهی جهان شمول و انسانی دارد و البته در بحث وطن و سرزمین، عشق ورزی و محبت او به هموطنانش، شاخص بودن او معنای ویژه ای پیدا می کند.

سعدی پرچمدار امید به آینده است

وی به جایگاه مهم ادبیات تعلیمی و اندرزی در آثار سعدی اشاره کرد و بیان داشت: سعدی به خوبی از ابزار شعر و داستان برای بیان اهداف والای خود و ارایه پیام به مخاطب با اثرگذارترین شیوه استفاده می کند و چه خوب است که ما برای امروز خود از گنجینه گلستان و بوستان سعدی در راستای ساختن زندگی بهتر و سعادتمندانه بهره ببریم.

محمدی مبارز همچنین با بیان این که سعدی پرچمدار امید در جامعه است، افزود: دوران زندگی سعدی، جامعه با اخبار و تحولات ناامیدکننده ای همچون جنگ و غارت ها، تاخت و تازها و ... مواجه بوده اما با این حال، او چه در نثر و چه در نظم، تأکید می کند که در هر شرایطی باید زندگی کرد و به آینده امید داشت.

حکیم و شاعری ماندگار در تاریخ ایران زمین

به اعتقاد دکتر حمید هنرجو، نویسنده و پژوهشگر فرهنگی، سعدی، شاعر و حکیمی است که دلبستگان و عاشقان زبان و ادبیات فارسی را زیر چتر فصاحت و ملاحت کلامش گرد آورده است.

وی همچنین گفت: هرچند نوشتارها و سروده‌هایی پراکنده یا منسوب به سعدی در دسترس است اما مهم‌ترین آثار او که به شیخ اجل شُهره است، «گلستان» و «بوستان» هستند، با این توضیح که بوستان پیش از گلستان، درکارگاه ذهن خلاق شاعر اصیل ایرانی پرورده و به جهانیان عرضه شده است، ضمن آن که ساختار بوستان، برپایه نظم شکل گرفته و از سوی علاقه‌مندان به آثار منظوم، به بهره‌برداری رسیده اما در گلستان، نظم و نثر مسجع در کنار یکدیگر آمده‌اند تا توانمندی سراینده و طبع بلند او را به رخ بکشند.

حکمت و عبرت در سفرهای خیال انگیز

این پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی همچنین ابراز داشت: شیخ اجل سعدی را در کنار همه ویژگی‌های فردی، هویتی و اخلاقی‌اش می‌توان شاعر سفرهای خیال‌انگیزی توصیف کرد که توأم با حکمت و عبرت است، کما این که جاذبه کلماتش در روایت‌هایش تا جایی است که خواننده را وادی به وادی و سرزمین به سرزمین و دالان به دالان با خودش همراه می سازد.

وی افزود: سعدی پس از دوران تحصیلی‌اش، بار سفر را می‌بندد و به شهرها و کشورهایی همچون مراکش، شام و... می‌رود و در هر یک از این سفرها که با اتراق و مشاهدات منحصر به‌فرد توأم است، قلم را بر کاغذ به حرکت در می‌آورد که به آفرینش خاطراتی درخشان منجر می‌شود. او در کنار سیر و سفر و عمیق شدن در طبیعت و معماری، آداب و آیین ممالک و مردم سرزمین‌ها، خاطرات خواندنی و شیرینی نوشت که مشخصاً در بوستان گردآوری و منظوم شده است.

هنرجو خاطرنشان کرد: در عین حال باید به خاطر داشته باشیم که سعدی در یکی از تاریک‌ترین، سخت‌ترین و خونین‌ترین دوران تاریخ ایران زندگی می‌کرده است؛ زمانه‌ای که هنوز جویبار خونی که مغولان به‌راه انداخته بودند، شسته نشده بود و فرزندان و نوادگان چنگیز همچنان دست به شمشیر، دست به کشتار می زدند و با این وجود سعدی در چنان زمانه ای مروج و پرچمدار امید است.

گزارش از: سیدمحمدمهدی موسوی