شرق: دولت دونالد ترامپ تهدید کرده است که موضع سرسختانهای در قبال دولت جدید سوریه به رهبری شورشیان اتخاذ خواهد کرد و خواستار اقداماتی از جمله سرکوب افراطگرایان و اخراج گروههای نظامی فلسطینی در ازای کاهش محدود تحریمها شده است.
کاخ سفید در هفتههای اخیر دستورالعملهای سیاسی صادر کرده که از دولت سوریه میخواهد گامهایی بردارد که شامل تأمین امنیت ذخایر سلاحهای شیمیایی این کشور نیز میشود. در مقابل، ایالات متحده تمدید معافیت محدود تحریمها را که توسط دولت جو بایدن برای تسریع ارسال کمکها به این کشور صادر شده بود، در نظر خواهد گرفت.
این دستورالعملها نشاندهنده تردید مقامات دولت ترامپ نسبت به دولت جدید سوریه است که توسط فرماندهان سابق شورشی و اعضای گروههای تروریستی رهبری میشود؛ افرادی که در دسامبر گذشته بشار اسد را از قدرت برکنار کردند و به جنگ داخلی ۱۳ساله این کشور پایان دادند.
در این طرح سیاستی هیچ اشارهای به روسیه نشده است که نشان میدهد دولت ترامپ، حداقل در حال حاضر، از تلاشهای دولت بایدن برای ترغیب دمشق به حذف پایگاههای نظامی کرملین در سوریه عقبنشینی کرده است، در حالی که مقامات آمریکایی با مسکو بر سر پایاندادن به درگیری اوکراین مذاکره میکنند.
سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در پاسخ به سؤالی درباره این اطلاعیه سیاستی به والاستریتژورنال گفت: «ایالات متحده در حال حاضر هیچ نهادی را به عنوان دولت رسمی سوریه به رسمیت نمیشناسد». او افزود: «مقامات موقت سوریه باید به طور کامل تروریسم را رد کرده و سرکوب کنند».
دولت آمریکا، احمد الشرع، رئیسجمهور جدید سوریه را یک تروریست میداند؛ اتهامی که به گذشته او بازمیگردد، زمانی که او به شورش علیه نیروهای آمریکایی در عراق پیوست و سپس شاخهای از القاعده را در سوریه تأسیس کرد، پیش از آنکه روابط خود را با این گروه قطع کند.
دولت بایدن در دسامبر گذشته مقامات ارشد خود را برای دیدار با الشرع فرستاد و جایزه ۱۰ میلیون دلاری را که افبیآی پیشتر برای او تعیین کرده بود، لغو کرد. اما به نظر میرسد دولت ترامپ تمایلی به اقدامات بیشتر بدون گامهای اضافی از سوی الشرع و نیروهای تحت رهبری او ندارد. در ماه مارس، جنگجویان مرتبط با نیروهای او سرکوبی را انجام دادند که در پاسخ به حملهای از سوی وفاداران سابق حکومت اسد، اعضای اقلیت مذهبی علوی را کشت.
مقامات دفاعی آمریکا این هفته اعلام کردند پنتاگون قصد دارد در هفتههای آتی تعداد نیروهای آمریکایی مستقر در سوریه را که حدود دو هزار نفر است به نصف کاهش دهد و پایگاههای خود را در آنجا ادغام کند. دولت برنامهریزی کرده است که در تابستان امسال بازنگری انجام دهد تا مشخص شود آیا باید نیروهای بیشتری کاهش یابند. نیروهای آمریکایی وظیفه داشتند از تبدیلشدن سوریه به پایگاهی برای گروههای تروریستی مانند داعش جلوگیری کنند.
هنوز مشخص نیست دونالد ترامپ در مورد سایر جنبههای سیاست آمریکا در قبال سوریه چه تصمیمی خواهد گرفت.
استیو ویتکاف، فرستاده آمریکا و چهرهای بانفوذ در دولت ترامپ، ماه گذشته اظهار داشت الشرع «فردی متفاوت از آنچه در گذشته بود، است و انسانها تغییر میکنند». رهبران ارشد جمهوریخواه نگرانند کاهش نفوذ آمریکا در سوریه ممکن است راه را برای روسیه و چین باز کند.
فرماندهان ارشد نظامی آمریکا رویکردی عملگرایانهتر به وضعیت سوریه در پیش گرفتهاند و در ماه مارس به میانجیگری توافقی کمک کردند که یک نیروی نظامی قدرتمند تحت حمایت آمریکا به رهبری کردها را تحت فرمان دولت دمشق قرار داد.
دولت سوریه از اظهارنظر درباره خواستههای جدید سیاست آمریکا که به آنها ابلاغ شده، خودداری کرده است. تصمیم پنتاگون برای خروج نیروها از سوریه پیشتر توسط نیویورکتایمز گزارش شده بود.
الشرع سالها برای تعدیل وجهه خود تلاش کرده است؛ با داعش جنگیده و گروه خود را از انجام حملات در خارج منع کرده است. از زمان به قدرت رسیدن، الشرع و دولتش برای کسب پذیرش غربی و بینالمللی کوشیدهاند، قول دادهاند که سوریه را به شکلی فراگیر اداره کنند و متعهد شدهاند از درگیری با اسرائیل پرهیز کنند. در ماه مارس، او کابینه جدیدی را منصوب کرد که در آن اسلامگرایان وزارتخانههای کلیدی را حفظ کردند، اما اعضای گروههای اقلیت و رهبران جامعه مدنی را نیز در بر میگرفت.
مخاطرات برای الشرع بالاست. اقتصاد سوریه در حال تقلاست و بخشهای وسیعی از شهرهای آن پس از سالها جنگ که در آن نیروی هوایی روسیه و دیگر کشورها از اسد حمایت کردند، به ویرانه تبدیل شده است. آمریکا و سایر کشورهای غربی دولت اسد را تحریم کردند تا او را به دلیل جنایاتش مجازات کنند.
بدون کاهش تحریمهای آمریکا، بازسازی سوریه دشوار خواهد بود. اتحادیه اروپا و بریتانیا در ماههای اخیر برخی تحریمها را کاهش دادهاند، اما بدون حمایت آمریکا و دسترسی به سیستم مالی این کشور، سوریه برای پرداخت حقوق کارمندان دولت و آغاز تلاشهای بازسازی که به پناهندگان اجازه بازگشت به خانه را میدهد و از سرگیری خشونت در کشور جلوگیری میکند، با چالش مواجه خواهد شد.
ناتاشا هال، پژوهشگر ارشد مرکز مطالعات استراتژیک و بینالمللی در واشنگتن، به والاستریتژورنال گفت: «برای انجام هریک از این کارها و تأمین امنیت کشور، چه رسد به آغاز هرگونه توسعه، به کمکهای بسیار زیادی نیاز است». او افزود: «زمان در حال اتمام است».
دستورالعملهای سیاستی اخیر دولت شامل درخواستهایی مشابه با درخواستهای دولت بایدن است، از جمله همکاری با سازمان بینالمللی منع سلاحهای شیمیایی برای حفاظت از سلاحهای شیمیایی باقیمانده کشور، تأمین امنیت اورانیوم با غنای بالا و تعیین رابطی برای همکاری در مورد یافتن ۱۴ آمریکایی مفقود در سوریه. دولت ترامپ همچنین از دولت جدید سوریه میخواهد بیانیهای عمومی علیه گروههای جهادی صادر کند.
در یک درخواست جدید، دولت خواستار آن است که سوریه گروههای مسلح فلسطینی را از فعالیت در این کشور منع کند -از جمله جمعآوری کمکهای مالی برای این گروهها- و اعضای این گروهها را اخراج کند. گروههای فلسطینی دهههاست در سوریه مستقر هستند؛ کشوری که از سال ۱۹۴۸ میزبان جمعیت بزرگی از پناهندگان فلسطینی بوده است. هرگونه اقدام برای اخراج آنها میتواند زمینه را برای رویارویی بین دولت و این گروهها فراهم کند.
به گفته دیپلماتها، اگر سوریه تمام گامهای ذکرشده در این سیاست را بردارد، آمریکا به طور عمومی به تمامیت ارضی سوریه متعهد خواهد شد و تمدید روابط دیپلماتیک و حذف برچسبهای تروریستی از اعضای دولت جدید را در نظر خواهد گرفت.
بر اساس این سیاست جدید، آمریکا همچنین تمدید معافیتهای تحریمهای موجود را که توسط دولت بایدن در ژانویه صادر شده بود، در نظر خواهد گرفت؛ معافیتهایی که برای تسریع در ارسال کمکهای بشردوستانه به سوریه در نظر گرفته شده بود. وزارت خزانهداری در ژانویه معافیتهایی را به گروههای امدادی و شرکتهایی که مواد ضروری از جمله برق، نفت و گاز طبیعی را تأمین میکنند، اعطا کرد.
این پیشنهاد بسیار کمتر از کاهش تحریمهایی است که برخی مقامات اروپایی، قدرتهای منطقهای مانند ترکیه و تحلیلگران امنیتی خواستار آن شدهاند؛ افرادی که نگرانند سوریه بار دیگر به خشونت کشیده شود یا تحت نفوذ روسیه و دیگر مخالفان سنتی آمریکا قرار گیرد.
بنجامین فو، تحلیلگر ارشد تحقیقاتی در یک شرکت مشاورهای که بر اقتصاد سوریه متمرکز است، گفت: «این وضعیت را بسیار پیچیده میکند و در واقع سوریه و مقامات جدید را به سمت روسها یا حتی چینیها سوق میدهد».
سیاست جدید هیچ اشارهای به روسیه ندارد؛ کشوری که در سال ۲۰۱۵ کمپین حملات هوایی را برای کمک به حفظ اسد در قدرت آغاز کرد. مسکو در حال مذاکره برای حفظ حضور نظامی خود در سوریه است و محمولههایی از اسکناسهای سوریه را به این کشور ارسال کرده تا نفوذ خود را در آنجا حفظ کند.
دو مقام سابق دولت بایدن اظهار داشتند یکی از اهداف تلاشهای دیپلماتیک دولت با دمشق، پایاندادن به حضور نظامی روسیه در سوریه بود؛ از جمله دو پایگاه دریایی و هوایی در نزدیکی مدیترانه که برای تلاشهای جهانی کرملین برای نمایش قدرت ضروری است.