واشنگتن‌پست در همین زمینه نوشت: اهداف نشست عمان محدود بود زیرا درخواست‌های غیرهسته‌ای از ایران مذاکرات را به شکست می‌کشاند. این نشریه آمریکایی ادامه داد: ترامپ اما هنوز دقیقاً مشخص نکرده از توافق جدید با ایران چه می‌خواهد. بازگشت به محدودیت‌های سختگیرانه برجام بعید به نظر می‌رسد، هم به دلیل پیشرفت‌های ایران در برنامه هسته‌ای‌اش و هم به دلیل غرور شخصی ترامپ. دستیابی به توافقی فراگیرتر که شامل سایر جنبه‌های سیاست خارجی و برنامه‌های دفاعی ایران نیز باشد، حتی دور از ذهن‌تر است.بسیاری اما به ویژه در داخل ایران معتقدند هنوز برای قضاوت و خوش‌بینی بیش از اندازه در مورد مذاکره با آمریکای ترامپ بسیار زودهنگام است. از نگاه این گروه آنچه گام نخست را در فضایی آرام و بدون تنش پیش برد اراده دو طرف برای محک‌زنی و ارزیابی اراده و روش یکدیگر بوده در واقع هنوز مذاکره‌ای شکل نگرفته که بتوان دُز سخت یا نرم بودن آن و تنش‌زا بودن گزینه‌های روی میز را ارزیابی کرد. هدایت آقایی در این گروه از فعالان و کنشگران سیاسی و حوزه سیاست خارجی قرار می‌گیرد.
تا مذاکره راه درازی است
این عضو شورای هماهنگی جبهه اصلاحات و نماینده ادوار مجلس در گفت‌وگو با خبرنگار قدس در خصوص شرایطی که به برگزاری آرام و به دور از مانع مذاکره غیرمستقیم ایران و آمریکا در عمان انجامید گفت: مهم‌ترین دلیل و عامل در داخل ایران شاید انتظاری است که مردم ما برای حل مشکلات اقتصادی و تنش دارند و اتفاقات بدی که ممکن بود در صورت وقوع درگیری رخ دهد. دلیل یا عامل دوم هم اظهارنظرهای دو طرف و ابراز تمایلی بود که هم ترامپ و هم دولت ایران به توافقی جدید نشان دادند.
آقایی با بیان اینکه البته هر گفت‌وگویی می‌تواند نتیجه مثبتی داشته باشد، خاطرنشان کرد: برای خوش‌بینی و ابراز خرسندی یا ذوق‌زدگی هنوز خیلی زود است چون هنوز مذاکره‌ای شکل نگرفته، آنچه در مسقط رخ داد مذاکره نبود و تنها رد و بدل شدن چند یادداشت و کلیات بود و دو طرف هنوز ارزیابی رویکرد طرف مقابل را شروع کرده‌اند. این عضو حزب کارگزاران گفت: لابی‌های مخالف و ضدایرانی قوی در آمریکا و کنگره و وزارت خارجه این کشور وجود دارند که می‌توانند بر شرایط، فضا و مذاکره تأثیر منفی بگذارند و برای این موضوع هم تلاش می‌کنند. لذا هنوز معلوم نیست در این مذاکرات آمریکایی‌ها چه چیزهایی را مطرح می‌کنند و روی میز می‌گذارند و واکنش ایران چه خواهد بود و درنهایت چه داده و چه ستانده خواهد شد و تا آن مرحله راه درازی باقی است بنابراین نباید تحلیل‌های نادرست و امید و انتظارات دور از واقعیت در جامعه ایجاد کرد.
وی در خصوص سطح وفاق داخلی درباره ورود به این مذاکرات هم با تأکید بر اینکه وفاقی که تعریف می‌شود هنوز وفاقی ملی به معنای اخص آن در خصوص توافق با آمریکا وجود ندارد، گفت: بخشی از جریان‌های سیاسی هنوز با این مسئله مخالفت دارند و حرکت دولت را اشتباه می‌دانند آن‌ها از اصل با این مسئله مخالف بودند حتی برجام را پروژه مرده می‌دانستند و در مجلس هم حرکت‌هایی کردند. اصلاح‌طلبان اما موافق رسیدن به توافق هستند، توده مردم نیز خواهان آرامش و رونق اقتصادی هستند که اگر روی این مسئله تمرکز شود وفاق ملی ممکن است محقق شود.
هنر فرصت‌سازی در دیپلماسی
دکتر علی خرم، نماینده و سفیر پیشین کشورمان در دفتر سازمان ملل متحد در ژنو اما نظر و تحلیل متفاوت‌تری دارد و معتقد است: اگر تیم مذاکره‌کننده ایران و نهادهای عالی تصمیم‌ساز در این حوزه بتوانند روند این مذاکرات را از حاشیه‌ها و کارشکنی‌های لابی‌های اسرائیلی دور نگه دارند می‌توان از تمایل ترامپ به موفقیت در این پروژه سیاست خارجی او و تمایلش به ارتباطات اقتصادی و بهره‌مندی از مزایا و آورده‌های اقتصادی یک توافق با ایران و حتی حل‌وفصل دیگر مسائل میان دو کشور استفاده کرد.
این دیپلمات قدیمی و متخصص روابط بین‌الملل با اشاره به اینکه تا چند هفته یا چند ماه پیش کل منطقه با نگرانی انتظار وقوع یک برخورد میان ایران و آمریکا را با فشار و نقشه‌کشی نتانیاهو و لابی صهیونیستی داشتند به خبرنگار قدس اظهار کرد: وضعیت پس از حملات اسرائیل به لبنان و تحولات این کشور، همچنین سقوط دولت اسد و در نهایت حمله آمریکا به یمن به نحوی بود که یا باید درگیری رخ می‌داد یا مذاکره شروع می‌شد و خوشبختانه هر دو طرف گزینه دوم را انتخاب کردند.وی با بیان اینکه سیاست‌ها و روش ترامپ نقاط مثبت و منفی دارد که تیم مذاکره‌کننده ایران می‌تواند از آن‌ها به نفع خود بهره بگیرد، افزود: برخی فکر می‌کردند ایران و آمریکا بر سر مسائل موشکی و نیروهای منطقه با هم گلاویز شوند اما حداقل با مطرح نکردن این مسائل در شروع مذاکره از سوی ویتکاف و تمرکز او بر موضوع نظامی نبودن برنامه هسته‌ای ایران مشخص شد ترامپ چیزی ورای این جست‌وجو می‌کند.
ترامپ به دنبال چیزی که در برجام نبود
علی خرم اظهار کرد: ترامپ به ویژه با نگاه اقتصادی و تجاری گمان می‌کند فرصت مناسبی است تا مانع برخی اختلاف‌های 45 ساله میان دو کشور را از سر راه روابط تجاری با ایران بردارد، کاری که برجام نتوانست انجام دهد. این استاد روابط بین‌الملل اضافه کرد: از نشانه‌های اینکه ترامپ می‌کوشد مذاکرات را از خراب‌کاری و فشار لابی اسرائیلی دور نگه دارد علاوه بر انتخاب ویتکاف، رودستی بود که به نتانیاهو زد و او را در تمام مدت گفت‌وگوها و ملاقاتش با خود در واشنگتن از موضوع مذاکره با ایران بی‌خبر گذاشت. وی تأکید کرد: تیم مذاکره‌کننده ما نباید اجازه دهد رویکرد نتانیاهو در درون دولت آمریکا غالب شود.
در نهایت با توجه به موارد گفته شده و دیدگاه کارشناسان، به نظر مثبت‌انگاری افراط گونه از تنها یک دور مذاکره انجام شده میان مقامات کشورمان با نماینده آمریکایی چندان عقلانی و منطقی نیست. نکته مثبت در جبهه ما، شکل‌گیری اتحاد و تک‌صدایی در داخل کشور است که این مسئله می‌تواند نقطه قوت بزرگی برای تیم مذاکره‌کننده باشد. با این حال مطمئناً هفته پیش رو از باب تصمیم‌سازی برای ادامه روند گفت‌وگوها بسیار حساس و تعیین‌کننده خواهد بود. در شرایطی که مذاکرات صورت گرفته با ایجاد جو روانی به ویژه در حوزه اقتصاد با ریزش قیمت سکه و دلار خود را نشان داده، رسانه‌ها باید تلاش کنند از تزریق خوش‌بینی مفرط به جامعه در باب اتفاق‌های اخیر جداً پرهیز کنند. ترامپ نشان داده آدم قابل اطمینانی نیست و احتمال دارد با طرح خواسته‌های غیرمعمول در دورهای بعدی مذاکرات راه هر گونه توافقی را سد کند، پس ما باید با امکان‌سنجی چنین پیشامدهایی خود را برای بدترین سناریوها آماده کنیم و در این میان نقش تریبون‌دارها در تزریق چنین احتمالاتی به جامعه بسیار مهم به نظر می‌رسد.
خبرنگار: آرش خلیل‌خانه