شهر «جلفا» یکی از شهرهای مرزی ایران است که در استان «آذربایجان شرقی» و در نزدیکی «جمهوری آذربایجان» قرار گرفته است. این شهر تا پیش از دوران «شاه‌عباس صفوی» محل سکونت ارامنه بوده است و به همین دلیل کلیساهای زیادی دارد. تاکنون نه کلیسا در منطقه مرزی دره شام جلفا شناسایی شده که نام برخی از آن‌ها در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. برای اطلاع از تاریخچه و مسیر دسترسی کلیساهای جلفا ادامه این مطلب را دنبال کنید.
کلیسای سنت استپانوس
یکی از کلیساهای مهم ارامنه در ایران «کلیسای سنت استپانوس» است که در منطقه «دره شام» جلفا قرارداد. این کلیسا در نزدیکی رود «ارس» و در مرز جلفا و جمهوری آذربایجان واقع شده و نام آن در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
کلیسای سنت استپانوس به‌افتخار «سنت استفان» یا «سنت استپانوس» یکی از نخستین شهدای مسیحیت که توسط یهودیان سنگسار شد نام‌گذاری شده است. تاریخ دقیق ساخت این کلیسا مبهم است؛ اما قدمت آن به سال ۶۴۹ میلادی بازمی‌گردد. کلیسای سنت استپانوس اهمیت زیادی برای مسیحیان دارد و تعدادی از ارامنه هر سال هم‌زمان با سالروز درگذشت یکی از یاران برگزیده مسیح به نام «تاتائوس» به این کلیسا می‌روند و مراسم مذهبی برگزار می‌کنند.
معماری کلیسای سنت استپانوس ترکیبی از سبک‌های رومی، اشکانی و اورارتویی است و فضایی داخلی آن نیز به شکل صلیب طراحی شده است. این کلیسا دارای سه بخش برج ناقوس، کلیسای بوغوس و ساختمان اصلی است و در دوران صفویه مورد بازسازی و مرمت قرار گرفته است. فضای داخلی کلیسا با نقاشی‌های مذهبی از مسیح و مریم، نقوش اسلیمی و نقش‌های دیگر تزئین شده است. تصویری از صحنه سنگسار سنت استپانوس نیز روی یکی از دیوارهای کلیسا حک شده است.
برای رفتن به کلیسای سنت استپانوس از تهران ابتدا باید خود را به تبریز برسانید. فاصله بین جلفا تا تبریز را می‌توانید با اتوبوس یا خودرو شخصی طی کنید. البته امکان تهیه بلیط قطار تبریز جلفا نیز وجود دارد. پس از رسیدن به جلفا وارد جاده جلفا – پلدشت شوید و پیش بروید. در میان راه تابلو کلیسای سنت استپانوس را مشاهده خواهید کرد. وارد جاده فرعی کلیسا شوید و به مسیر خود ادامه دهید تا به پارکینگ کلیسا برسید. بعد از کمی پیاده‌روی در مسیری کوهستانی ورودی کلیسا را مشاهده خواهید کرد. کلیسای سنت استپانوس حدود ۱۷ کیلومتر از جلفا فاصله دارد.
- ساعت بازدید: هر روز از ساعت ۹ تا ۱۹
- آدرس: شهرستان جلفا، جاده جلفا – پلدشت، جاده فرعی کلیسای سنت استپانوس
کلیسای مریم مقدس
کلیسای «مریم مقدس» که با نام‌های «کلیسای مریم ننه»، «کلیسای آستواتساتسین» و «کلیسای مادر خدا» نیز شناخته می‌شود در مناطق کوهستانی جلفا و در نزدیکی رود ارس واقع شده است. این کلیسا در سال ۱۵۱۸ میلادی ساخته شد و در حال حاضر در محدوده پاسگاه مرزی منطقه ارس قرار دارد.
کلیسای مریم مقدس ساختمان ساده‌ای دارد که یک بنای مستطیلی کوچک به همراه یک گنبد کم‌ارتفاع را شامل می‌شود. گنبد این بنا دارای چند دریچه است که نور را به داخل هدایت می‌کنند. در ساخت این کلیسا از مصالح اولیهای مثل سنگ و گل استفاده شده است و روی یکی از دیوارهای بیرونی آن نقش یک صلیب حک شده است.
کلیسای مریم مقدس در فاصله ۳ کیلومتری از کلیسای سنت استپانوس قرار گرفته است و برای رسیدن به آن باید از جاده جلفا – پلدشت و ورودی کلیسای سنت استپانوس عبور کنید. البته به دلیل قرارگیری این کلیسا در مجاورت مرز ارس امکان بازدید از آن وجود ندارد و تنها می‌توانید از فاصله دور ساختمان آن را مشاهده کنید.
بازدید از کلیساهای جلفا کمتر از یک روز طول می‌کشد؛ اما اگر می‌خواهید از طبیعت ارس بهره‌مند شوید و شهر جلفا را ببینید می‌توانید در هتل‌های ۵ و ۴ ستاره جلفا که از نظر کیفیت و خدمات در سطح هتل تبریز هستند اقامت داشته باشید.
کلیسای چوپان
یکی دیگر از کلیساهای جلفا «کلیسای چوپان» است در قرن شانزدهم میلادی در حاشیه رود ارس ساخت شد و نام آن در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است. این کلیسا درگذشته محل عبادت چوپانان منطقه ارس بوده و به همین نام نیز شهرت یافته است.
کلیسای چوپان از سنگ، گچ و ملات ساخته شده است و در عین سادگی زیبایی چشم‌نوازی دارد. ساختمان این کلیسا شامل یک بنای مستطیلی به همراه یک برج کم‌ارتفاع است که به گنبدی کوچک منتهی می‌شود. فضای داخلی کلیسا نیز به شکل صلیب است و تزیینات خاصی ندارد.
برای رفتن به این کلیسا باید وارد جاده ساحلی ارس شوید. با عبور از پل ضیا‌الملک، کلیسای سنت استپانوس و کاروان‌سرای خواجه نظر، کلیسای چوپان را در سمت چپ جاده مشاهده خواهید کرد. این کلیسا حدود ۱۳ کیلومتر از کلیسای سنت استپانوس فاصله دارد.
- ساعت کاری: شبانه‌روزی
- آدرس: شهرستان جلفا، جاده جلفا – پلدشت
سایر کلیساهای جلفا
تعدادی از کلیساهای جلفا و روستای دره شام ویران شده‌اند و یا برای گردشگران ناشناخته هستند و امکان بازدید آن‌ها وجود ندارد بااین‌حال نام و زمان ساخت آن‌ها در فهرست کلیساهای جلفا به ثبت رسیده و به شرح زیر است:
- کلیسای آمناپرگیچ متعلق به قرن چهاردهم میلادی
- کلیسای سرکیس مقدس متعلق به قرن هفدهم میلادی
- زیارتگاه هوانس مقدس متعلق به قرن هجدهم میلادی
سخن پایانی
معروف‌ترین و بزرگ‌ترین کلیسای شهر جلفا کلیسای سنت استپانوس است که معماری مجلل‌تری نسبت به سایر کلیساهای قابل بازدید این منطقه دارد. کلیسای چوپان نیز کلیسای کوچک و ساده‌ای است که از طریق جاده ساحلی ارس می‌توانید به آن دسترسی پیدا کنید. کلیساهای جلفا در حاشیه رود ارس و در منطقه‌ای کوهستانی قرار گرفته‌اند؛ بنابراین برای بازدید از آن‌ها بهتر است کفش مناسب پیاده‌روی به همراه داشت.
انتهای پیام