به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم، ناشران درحالی وارد پرکارترین روزهای فعالیت خود می‌شوند که سالی سخت و پرفراز و نشیب را پشت‌سر گذاشتند. سال 1403یکی ازسال‌های پرچالش برای صنعت نشرکشور بود.دراین سال همزمانی دو اتفاق باعث شد،نشر درمقاطعی طولانی در سال قبل، با مشکلات بسیاری رو‌به‌رو شود.نخستین اتفاقی که صنعت نشر کشور را درسال1403 با چالش جدی رو‌به‌رو کرد، افزایش مستمر قیمت‌ها در بازار بود که به‌خصوص روی کاغذ که ماده خام اصلی این صنعت محسوب می‌شود، اثر بسیاری داشت و باعث ایجاد نوسانات شدید و افزایش قیمت تمام شده کتاب شد و این روند به حدی جدی بود که سیدعباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در نخستین نشست خبری خود پس از وزارت، در پاسخ به پرسش جام‌جم، از خطر تبدیل شدن کتاب به یک کالای لوکس صحبت کرد.

اتفاق دیگری که در این سال افتاد، واقعه شهادت رئیس‌جمهور و تغییر دولت بود که تا ماه‌ها سیاست‌های دولت در این حوزه را دچار تعلل کرد. این اتفاق وقتی تشدید شد که بعد از چند هفته تعلل وزیر در معرفی معاون امور فرهنگی خود، او بعد از مدت کوتاهی کناره‌گیری کرد و اکنون این معاونت با سرپرست اداره می‌شود.
 
کتاب 35 درصد گران شده است
برای این‌که بهتر با وضعیت صنعت نشر در سال گذشته آشنا شویم، بد نیست مقایسه‌ای میان این سال و سال قبل از آن، انجام دهیم. این توضیح لازم است که وضعیت نامناسب و بحرانی نشر در سال1402 نیز وجود داشت و تصمیمات وزارت ارشاد دولت قبل از‌جمله درخصوص سرمایه‌گذاری سنگین در جهت تولید کاغذ ایرانی در این دو سال نتوانست گره قابل‌توجهی از مشکل باز کند و ناشران کشور همچنان به‌شدت به کاغذ وارداتی وابسته هستند و افزایش قیمت ارز باعث افزایش چند مرحله‌ای قیمت کاغذ شده است؛ ضمن این‌که بهای دیگر کالاها و خدمات در حوزه چاپ و نشر نیز در این دو سال روند تصاعدی داشته است.در سال 1402 صنعت نشر، فعالیت خود رابا انتشار 115هزارو428 عنوان کتاب به پایان برد. در این میان بیش از 82 هزار و 300 کتاب یعنی 71.35درصد کتاب‌های منتشر شده، چاپ اول بوده است. همچنین 69.7درصد از عناوین کتاب‌های منتشر شده در این سال، در استان تهران چاپ شده است. شمارگان کل کتاب‌های منتشر شده در سال یادشده، کمی بیش از 107 هزار و 290 جلد کتاب بوده است و میانگین قیمت کتاب در این سال حدود 122 هزار تومان بوده است. اگر به آمارهای مربوط به سال 1403 توجه کنیم، می‌بینیم در این سال شاهد انتشار 117 هزار و 547عنوان کتاب با شمارگان حدود 107 هزار و 100نسخه بوده‌ایم. چنان‌که می‌بینیم در این سال شاهد افزایش عناوین کتاب‌ها نسبت به سال قبل هستیم اما افت اندکی در شمارگان را هم شاهدیم. در سال گذشته 223 ‌‌هزار و 73 عنوان کتاب یعنی حدود 3/62 درصد آثار منتشره، چاپ نخست و68.4عنوان کتاب منتشر شده در استان تهران بوده است که نشان‌دهنده این است که سهم ناشران غیرتهرانی اندکی افزایش یافته است اما نسبت کتاب‌های چاپ اول کاهش داشته است. میانگین فیمت کتاب در سال گذشته بیش از 165 هزارتومان بوده است. 

در جدول زیر می‌توان تغییرات در شاخص‌های نشر در این دو سال را با هم مقایسه کرد:

رشد کتاب‌های علوم اجتماعی
اگروضعیت انتشارکتاب در این دوسال‌رابرمبنای دسته‌بندی‌موضوعی بررسی کنیم،می‌بینیم‌درسال1402،بیشترین عنوان‌های کتاب منتشر شده به ترتیب در گروه‌های ادبیات، کمک‌درسی، علوم اجتماعی، علوم عملی و دین بوده است؛ البته این ترتیب براساس شمارگان کتاب دراین سال‌چنین بوده است:کمک‌درسی، ادبیات، علوم اجتماعی، دین و علوم‌عملی. در سال1403 ترتیب بیشترین کتاب‌های‌چاپ شده براساس عنوان‌کتاب به این ترتیب‌است:ادبیات،علوم اجتماعی، کمک‌درسی، علوم عملی و دین. اگر این آمار را براساس شمارگان بررسی کنیم،می‌بینیم که کتاب‌های ادبیات همچنان ازنظرشمارگان پشت‌سر کتاب‌های کمک‌درسی قرار دارند و بعد از این دو دسته‌بندی، علوم اجتماعی، دین و علوم عملی در رتبه‌های بعدی قرار دارند. 

نکته جالب توجه در این مقایسه رشد محسوس کتاب‌های علوم اجتماعی است که هم از نظر عنوان کتاب و هم از نظر شمارگان رشد قابل‌توجهی را در این یک سال شاهد بوده‌اند. در سال 1402، 14هزار و17عنوان کتاب با شمارگان هشت میلیون و 979 هزار نسخه منتشر شده است که این آمار در سال بعد، به 15هزار و830 عنوان و 9 میلیون و 620هزار و 684 نسخه رسیده است. این نشان می‌دهد تحولات سال‌های اخیر ایران، نقش و اهمیت دانش جامعه‌شناسی و علوم اجتماعی را نزد جامعه کتابخوان ایران بیشتر کرده و کتاب‌های این حوزه مورد توجه بیشتری قرار گرفته است. 

موفقیت در تألیف کتاب برای کودک و نوجوان 
در این بررسی به شکلی ویژه و مجزا به کتاب‌های حوزه کودک و نوجوان پرداخته‌ایم تا بررسی کنیم آیا برنامه‌ریزی‌ها و اقداماتی که دولت‌های سیزدهم و چهاردهم برای بهبود وضعیت کتاب در این حوزه و افزایش میزان آثار تألیفی مدعی اجرای آن بوده‌اند به نتیجه رسیده یا نه. اگر به این جدول که تغییر شاخص‌های نشر کتاب در دو سال یاد شده در حوزه کودک و نوجوان را نشان می‌دهد، توجه کنید،
 

مشاهده می‌شود که در این دو سال شاهد رشد قابل توجه کتاب‌های تالیفی بوده‌ایم که نشان‌دهنده موفقیت سیاست‌های دولت در حمایت از کتاب‌های تألیفی در حوزه کودک و نوجوان است اما نکته قابل‌توجه این است که میانگین رشد قیمت کتاب در این حوزه بسیار بیشتر از حوزه‌های دیگر است. معمولا کتاب‌های کودک و نوجوان کتاب‌هایی است که رنگ و تصویر در آن نقش مهمی بازی می‌کند و به همین دلیل هزینه تمام شده یک کتاب در این حوزه بالاتر است و افزایش شدید قیمت کتاب کودک و نوجوان می‌تواند هشداری باشد در این زمینه که ممکن است این روند به سمتی برود که خانواده‌ها از خرید کتاب برای فرزندان‌شان صرف‌نظر کنند. دولت در این زمینه باید فکری کند و با تقویت کتابخانه‌های مدارس و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مانع قطع دسترسی این گروه سنی به کتاب شود.

منبع: جام‌جم

انتهای پیام/