براساس آمار گمرک خراسان‌رضوی در 11ماه ابتدای سال ۱۴۰۳، صادرات استان به کشور عراق از نظر وزنی 20درصد و از نظر ارزشی 10درصد نسبت به مدت مشابه سال قبل افزایش داشته است. این استان در سال ۱۴۰۲ به میزان 182میلیون و 533هزار و 426کیلوگرم به ارزش 87میلیون و 411هزار و 949دلار به کشور عراق صادرات داشته که امسال به 218میلیون و 497هزار و 76کیلوگرم به ارزش 96میلیون و 23۶هزار و 656دلار افزایش یافته است. در زمینه واردات نیز طی 11ماه ابتدای سال ۱۴۰۳ با 15میلیون و 284هزار و ۵39کیلوگرم به ارزش ۴میلیون و 537هزار و 225دلار نسبت به مدت مشابه سال گذشته که 9میلیون و 452هزار و 819کیلوگرم به ارزش 2میلیون و 119هزار و 860دلار بوده با کاهش 3۸درصدی به لحاظ وزنی و کاهش 53درصدی به لحاظ ارزشی مواجه شده است.
ظرفیت اختصاصی گردشگری خراسان در حال از بین رفتن است
رئیس اتاق مشترک ایران و عراق در گفت‌وگو با قدس خراسان درباره این موقعیت ویژه خراسان‌رضوی گفت: خراسانی‌ها افزون بر بخش‌های مختلف صنعتی، کشاورزی، تولید، صادرات و واردات می‌توانند از دو بخش دیگر ویژه استان خود که گردشگری سلامت و مسئله زیارت است، در این حوزه بهره ببرند. غیر از اربعین، هر سال حدود 3میلیون نفر از عراق به ایران و برعکس تبادل مسافر وجود دارد که عمده توجه عراقی‌ها به خراسان و مشهد مقدس و در راستای زیارت، سیاحت و گردشگری سلامت است.
یحیی آل‌اسحاق با اشاره به حضور خانوادگی عراقی‌ها در مشهد ادامه داد: با توجه به امکانات و توان پزشکی موجود در خراسان‌رضوی که به همراه خود فرصت بسیار خوبی برای زیارت ایجاد کرده، مسافر عراقی برای درمان، میان سایر شهرهای کشور، مشهد را انتخاب می‌کند و این یک ظرفیت بسیار عظیم میلیارد دلاری برای استان خراسان‌رضوی در دو حوزه زیارت و گردشگری سلامت محسوب می‌شود.
وی با ابراز تأسف از نبود ساماندهی در این حوزه افزود: به دلیل سوءاستفاده‌هایی که با وجود دلالان در همین دو حوزه به ویژه گردشگری سلامت ایجاد شده، متأسفانه در این زمینه حضور گردشگران سلامت در استان دچار چالش شده و با برخی بداخلاقی‌ها و تخلف‌های به وجود آمده، این سرمایه بزرگ از خراسان‌رضوی به سمت هندوستان و ترکیه می‌رود و این مایه تأسف است.
رئیس اتاق مشترک ایران و عراق با بیان اینکه ظرفیت اختصاصی و سرمایه میلیون دلاری خراسان‌رضوی در حال از دست رفتن است، گفت: مسئولان استان نتوانستند شرایطی را به منظور ساماندهی این حوزه فراهم کنند تا دست دلالان و واسطه‌گرانی که برای سوءاستفاده در نقش کادر درمانی وارد بازار شدند، کوتاه شود و به دلیل تخلفات و نارضایتی‌های ایجاد شده، در سال‌های آینده این ظرفیت اختصاصی در زمینه گردشگری سلامت کاملاً از دست خواهد رفت مگر اینکه مسئولان بهداشت و درمان و گردشگری استان به فکر بیفتند.
آل‌اسحاق با بیان اینکه فرصت گردشگری سلامت خراسان‌رضوی در هیچ جای دنیا برای عراقی‌ها مهیا نیست، اظهار کرد: اگر این ساماندهی در مدیریت سلامت، پزشکی، بهداشتی، درمانی و زیبایی در استان اتفاق نیفتد و گروه‌های غیر پزشکی خودشان را در جایگاه پزشک قرار دهند و سوءاستفاده کنند، متأسفانه فقط دودش به چشم کل استان و در نهایت ایران می‌رود.
اقتصاد؛ تعیین‌کننده پایداری یا تزلزل روابط
به گفته او مسئله روابط تجاری ایران و عراق از زوایای مختلف قابل تحلیل و بررسی بوده؛ اما اصل قصه این است که حوزه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و روابط تاریخی ما امروزه با محوریت اقتصاد می‌تواند پایدار یا متزلزل شود؛ به عبارتی اهمیت مسئله روابط تجاری ما با عراق به‌گونه‌ای است که سیاست‌های تجاری ما در توسعه و امنیت ملی‌مان نیز تأثیر دارد. از این رو نوع، حجم و کیفیت تجارتمان در این حوزه بسیار با اهمیت است.
رئیس اتاق مشترک ایران و عراق افزود: در سال 1403 نزدیک به ۱۲میلیارد دلار به عراق صادرات و 100 میلیون دلار واردات داشتیم. در حالی که عراق کشوری است با حدود 46 میلیون نفر جمعیت که ماهانه 12 میلیارد دلار درآمد نفتی دارد و در زمینه تجارت گردشگری و همچنین حوزه‌های مختلف اقتصادی از وضعیت به نسبت خوب بالفعلی برخوردار است.
آل‌اسحاق با اشاره به برنامه‌های مصوب این کشور برای توسعه تأکید کرد: مجلس عراق برای سه سال آتی خود سرمایه‌گذاری سالانه ۱۵۰میلیارد دلاری مصوب کرده که از این حجم سرمایه‌گذاری، حدود ۷۰ درصدش واردات در حوزه‌های مختلف است.
او با اشاره به بازار بسیار بزرگ عراق برای فعالیت ادامه داد: تا ۱۵ سال دیگر عراق بزرگ‌ترین زمینه سرمایه‌گذاری توسعه در منطقه را دارد و بهترین کشور برای فعالان اقتصادی محسوب می‌شود. پس شرکت‌های ما اعم از خصوصی، خصولتی و دولتی نباید از بازار عراق صرف‌نظر کنند چون آتیه‌دار است.
بدون شناخت وارد بازار عراق نشوید
رئیس اتاق مشترک ایران و عراق درباره الزامات حضور در این بازار گفت: کسانی در این بازار می‌توانند موفق باشند که شناخت درستی از وضعیت فضای حاکم در حوزه اقتصاد عراق دارند. ورود بدون مطالعه موجب شکست و خسارت فراوان می‌شود.
آل‌اسحاق با اشاره به خصوصیات فرهنگی حاکم بر عراق نیز افزود: دو بخش ویژه عراق، اقلیم کردستان و جنوب عراق هستند که خصوصیاتشان مقداری متفاوت از بقیه حوزه‌هاست. اقلیم کردستان به دلیل سوابقی که با ایرانی‌ها در نژاد آریایی، علقه و همخونی دارند، دوستی و الفت خوبی با ما برقرار کرده و از طرفی با توجه به برنامه‌ریزی‌های این بخش، آزادی عمل و تصمیمگیریها در این حوزه راحت‌تر است. در نتیجه زمینه همکاری با کردستان برای فعالان ایرانی به خوبی فراهم شده منتها شکل و شمایل و روابط از نظر ساختار سیاسی به این گونه است که دو حزب قوی سیاسی در دو منطقه سلیمانیه و اربیل فرمانروایی سیاسی منطقه را برعهده دارند ضمن اینکه این دو منطقه یک مجلس استانی نیز برای هماهنگی با یکدیگر دارند؛ ولی در عین حال مستقل هم هستند. پس با در نظر گرفتن ملاحظات سیاسی، فرهنگی و اقتصادی منطقه، حوزه خوبی برای فعالیت است.
به گفته او، حوزه جنوب نیز از نظر فرهنگی به دلیل وجود عتبات، نزدیکی بیشتری با ایرانی‌ها دارد و به لحاظ تاریخی، فرهنگی و دینی با این منطقه هم قرابت خاصی داریم که زمینه کار و فعالیت را تسهیل می‌کند.
رئیس اتاق مشترک ایران و عراق درباره محصولات مورد نیاز در این کشور اظهار کرد: همه نوع محصول در این کشور مورد نیاز است؛ مواد غذایی، بهداشتی، آهن‌آلات، مصالح ساختمانی، دانش و خدمات فنی و مهندسی، راهسازی، ساختمان‌سازی، خدمات نرم‌افزاری و... در این شرایط در عراق بازار داشته و امکان کار، توسعه و فعالیت را دارد. فقط نکته این است که جریان‌های تصمیم‌گیر و تصمیم‌سازشان سیاسی هستند و احزاب آنجا نقش کلیدی دارند. از این رو کسی که می‌خواهد در این کشور فعالیت کند، باید با جریان‌های نقش‌دار عراق شناخت و ارتباط داشته باشد.
فعال اقتصادی باید شناخت واقعی از تمام ویژگی‌های عراق داشته باشد
آل‌اسحاق با بیان اینکه نهادها اختیارات خوبی در این کشور دارند، ادامه داد: اختیارات قانونی و بودجه‌های خوبی به همراه برنامه عتبات امیرالمؤمنین(ع)، امام حسین(ع)، حضرت ابوالفضل(ع) و کاظمین دارند. از این رو کسانی که فعالیتشان به این حوزه‌ها مرتبط است، باید با این نهادها هماهنگ باشند. در نتیجه هر کس برای فعالیت بلندمدت، متوسط و کوتاه‌مدت خود حتماً باید شناخت واقعی از همه ویژگی‌های عراق در حوزه‌های اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی داشته باشد، روابط پولی و بانکی را بشناسد و سپس وارد کار شود.
وی با اشاره به مسئله پیدا کردن شریک عراقی گفت: به دلیل وجود مجموعه روابط در این کشور، فعال اقتصادی یا باید خودش حضور مستقیم داشته و در عراق دارای دفتر و شرکت باشد یا یک نماینده قوی و مسلط به بازار عراق و ارتباطات این کشور داشته یا از یک شریک همگن و مورد اعتماد برخوردار باشد که همه کارهای مربوط به داخل عراق را انجام دهد.
به گفته رئیس اتاق مشترک ایران و عراق، فعال اقتصادی باید با روابط سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و حزبی کشور عراق حرکت کند تا موفق شود در غیر این صورت مشکلات فراوانی از جمله انتقال پول برایش ایجاد می‌شود به دلیل اینکه درآمد و فروش نفت عراق دلاری است در نتیجه سلطه آمریکا بر دلار، محدودیت‌هایی را برای ما ایجاد کرده و می‌کند.
خبرنگار: عفت رضوی