به گزارش خبرنگار فرهنگ دفاع‌پرس، امام خمینی (ره) نه تنها در قامت یک رهبری سیاسی بی‌نظیر و اثرگذار است که در کسوت استاد و معلم دین نیز یگانه است. نام امام خمینی در کنار نام‌های بزرگی شیخ کلینی، شیخ طوسی، میرداماد، میرفندرسکی، ملاصدرا، علامه مجلسی و... نامی ممتاز و برجسته است. امام راحل (ره) در علم تفسیر، اخلاق و فلسفه فردی مبرز است و شاهد این مدعا آثاری است که ایشان در حوزه‌های مختلف به نگارش درآورده‌اند. یکی از این آثار ماندگار و مبارک کتاب «شرح دعای سحر» است که خود می‌تواند محل بحث و نظر‌های مختلف باشد و اهل فن می‌توانند شرح‌ها و حاشیه‌های مختلفی بر این کتاب بنویسند. امام خمینی (ره) این کتاب را سال ۱۳۰۷ و در سن ۲۷ سالگی و به زبان عربی تالیف کرد و «سید احمد فهری زنجانی» آن را به فارسی ترجمه کرده است.
دعا نعمت بزرگ خدا بر بندگان
دعا‌هایی که از خزائن وحی به ما رسیده از بزرگ‌ترین نعمت‌های خداوند بر بندگان است؛ زیرا این دعا‌ها پیوند معنوی میان خالق و مخلوق وسیله ورود به دژ محکم خداوند و عامل تمسک به عروه‌الوثقی و حبل‌المتین هستند؛ اما روشن است که رسیدن به این مقصد والا جز به‌قدر توان آدمی در توجه به معنای ادعیه و قدرت او در فهم اسرار و حقیقت آنها ممکن نیست.
در این میان، من دعای مشهور مباهله را از دعا‌هایی یافتم که قدرش بسی جلیل و منزلتش بسی رفیع است، زیرا مشتمل بر صفات حسنای الهی و امثال علیای ربوبی است و اسم اعظم و تجلی اتم اقدم پروردگار در آن آمده است؛ پس خواستم آن را از بعض جهات، به مقدار استعداد خویش شرح دهم.
شرح «اللهم انّی اسئلک من سلطانک بأدومه و کلّ سلطانک دائم. اللهم انّی اسئلک بسلطانک کلّه.»
پروردگارا، از تو درخواست می‌کنم به پایدارترین مقام سلطنتت و تمام سلطنت تو همیشگی است. بارالها، از تو به همه سلطنتت درخواست می‌کنم.
سلطنت مطلق خداوند متعال در حضرت غیب بر اسماء و صفات الهی و صورت‌های اسماء اعیان ثابته به واسطه فیض اقدس است و سلطنتش در حضرت شهادت بر ماهیات کلی و هویت‌های جزئی به واسطه فیض مقدس. سلطنت تام پروردگار در زمان بازگشت تمامی موجودات به سوی او بروز خواهد کرد که توسط انسان کامل و ولی مطلق در قیامت کبری انجام می‌شود: «امروز فرمانروایی از آن کیست؟ از آن خداوند یگانه قهار». ممکنات از جهت انتسابشان به خود هیچ‌گونه سلطنتی ندارند: «این‌ها جز نام‌هایی نیست که شما و پدرانتان اسم‌گذاری کرده‌اید، خداوند برای آن دلیلی فرو نفرستاده است» ولی به اعتبار انتسابشان به حق از مراتب سلطنت حق شمرده می‌شوند.
و از این‌جا دلیل ابدی بودن سلطنت پروردگار در این کلام دعا‌کننده: «کل سلطانک دائم» دانسته می‌شود. پس پادشاهی خداوند ابدی است و کسی که تحت حکمرانی اوست از بین رفتنی و نابود است؛ چنان‌که فیض قدیم ازلی است ولی فیض گیرنده حادث است.
شرح «اللهم انّی اسئلک من ملکک بافخره و کلّ ملکک فاخر. اللهم انّی اسئلک بملکک کلّه.»
خدایا، از تو درخواست می‌کنم فاخرترین مملکتت را و تمامی ملک تو فاخر است. خدایا، من به تمامی ملکت از تو درخواست می‌کنم.
اگر ملک به معنی مملکت باشد ـ چنانچه در آیه «بگو‌ای خداوند صاحب مملکت، مملکت را به هر که بخواهی می‌دهی»، به این معناست ـ آنگاه فاخریت ملک و عظمت وحیدیت او به اعتبار آنچه در حکمت متعالیه با دلیل لمی به اثبات رسیده که نظام موجود کامل‌ترین و بهترین نظام‌های قابل تصور است. خواهد بود؛ چرا چنین نباشد درحالی‌که این نظام سایه نظام ربانی است که خود تابع جمال جمیل مطلق است. افخریت نیز به اعتبار مراتب غیبی و مجرد آن و نظام عقلی و نشئه تجردیه است.
اما اگر ملک به معنی مالکیت باشد ـ چنانچه در آیه «لمن الملک الیوم» آمده ـ آنگاه عظمت و فاخریت آن به اعتبار تجلیات اسمائیه در حضرت علمیه خواهد بود و افخریت به اعتبار تجلی به اسماء محیط و شامل. پس ملک آسمان‌ها و زمین و ملکوت آنها از آنِ اوست و گریز از حکومت و خروج از مملکت او ممکن نیست، زیرا حکومت او بر همه موجودات، حتی بر اعیان ممتنعات و اَعدام، گسترش دارد. به همین ترتیب، سلطنت او بر همه مراتبِ وجود گسترش یافته و هیچ چیز نیست مگر این‌که تحت سلطنت و حاکمیت اوست: «ای موسی منم راه فرار و گریز ناگزیر تو». اوست که بر اشیاء غلبه تامه دارد و هر غلبه و تسلطی، در حقیقت، ظهور غلبه و تسلط اوست. «زمام اختیار هر جنبنده‌ای به دست مشیت اوست.»
منبع: شرح دعای سحر امام خمینی (ره)
انتهای پیام/ 161
∎