به گزارش خبرگزاری تسنیم از ساری، یکی از واژه‌هایی که این روزها در آستانه سال نو از سوی مسئولان حوزه گردشگری در مصاحبه‌ها و نشست‌ها می‌شنویم؛ واژه «نوروزگاه» است، اینکه معنا و مفهوم صحیح، و اساساً فلسفه برپایی آن چیست و چه تأثیری بر جامعه از جنبه‌های مختلف خواهد داشت، بهانه‌ای شد که با مهران حسنی پژوهشگر و محقق حوزه گردشگری، عضو انجمن متخصصان گردشگری ایران و دبیر و نایب رئیس انجمن پایدار سبز مازندران به گفت‌وگو بنشینیم که در ادامه می‌خوانید:
*شمارش معکوس برای سال نو آغاز شده است و در برخی شهرها طبق روال سال‌های گذشته شاهد برپایی مکان‌هایی به نام نوروزگاه هستیم که معمولاً مورد توجه مسافران و گردشگران قرار می‌گیرد. بفرمایید مفهوم و فلسفه ایجاد این فضاها چیست؟
نوروز کهن‌ترین جشن بهاری جهان، نماد تحول و آغاز دوباره زندگی است. این آیین که از هزاران سال پیش در ایران و بخش وسیعی از جهان برگزار میشود، نه تنها جشنی برای تغییر فصل، بلکه پدیده‌ای فرهنگی اجتماعی و هویتی است که نقش مهمی در پیوند نسل‌ها، تعاملات اجتماعی و تقویت هویت ملی دارد.
در این میان، نوروزگاه به عنوان یکی از جلوه‌های مهم این جشن کهن پارسی بستر مناسبی برای نمایش و احیای سنت‌های نوروزی در ایران است. نوروزگاه‌ها به عنوان فضاهایی برای بازآفرینی فرهنگ و هنر ایرانی در ایام نوروز نقشی کلیدی در حفظ میراث فرهنگی و معرفی آن به نسل‌های جدید و همچنین گردشگران داخلی و خارجی دارند.
نوروزگاه، مفهومی است که به عنوان محیطی برای اجرای آیین‌های نوروزی، نمایش سنت‌ها، هنر، آداب و رسوم و ایجاد تعامل اجتماعی بین مردم و گردشگران شناخته میشود. فلسفه وجودی آن را می‌توان در چند محور اساسی چون احیای سنت‌های نوروزی، تقویت پیوند نسل‌ها، رونق گردشگری و اقتصاد محلی و ایجاد تعامل فرهنگی وهمبستگی اجتماعی بیان کرد.
*با این تعریف، آنچه را در برخی نوروزگاه‌ها می‌بینیم بیشتر شبیه ایستگاه نوروزی است تا مفهوم واقعی آن، به نظر شما این مهم در کنار آداب و رسوم‌های سال نو به عنوان یکی از شاخصه‌های جشن نوروز چگونه باید به جایگاه واقعی خود برسد؟
پیش از آن باید توجه داشته باشیم که نوروز نه‌تنها یک آیین ایرانی بلکه میراثی جهانی و ثبت شده در یونسکو است که در کشورهای ایران، افغانستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، ارمنستان، روسیه، قزاقستان، آذربایجان، ترکیه، عراق، هند و پاکستان جشن گرفته میشود. این گستره فرهنگی نشان‌دهنده آن است که نوروز یک سنت محدود به یک قوم یا سرزمین خاصی نیست، بلکه میراثی مشترک است که اقوام مختلف آن را در قالب آیین‌های بومی خود گرامی می‌دارند.
در ارتباط با اهمیت، حفظ و احیای نوروز و سنت‌های آن مواردی چون تغییرات سبک زندگی و افزایش شهرنشینی موجب کم‌رنگ شدن برخی از آیین‌های نوروزی شده و نسل جدید کمتر با سنت‌های نوروزی آشناست و بسیاری از رسم‌هایی که در گذشته هویت نوروز را شکل می‌دادند امروزه در حال فراموشی هستند.
از سوی دیگر نیز گردشگری فرهنگی و اقتصاد جوامع محلی به شدت به برگزاری آیین‌های سنتی مانند نوروز وابسته است. احیای این آیین‌ها می‌تواند به رونق اقتصاد محلی، ایجاد فرصت‌های شغلی و جذب گردشگران بیشتر منجر شود.
نوروزگاه به عنوان یک رویداد فرهنگی می‌تواند پلی میان سنت و مدرنیته باشد، جایی که نسل‌های جدید نه تنها با میراث فرهنگی خود آشنا می‌شوند بلکه در تجربه‌ای ملموس و زنده از آیین‌های نوروزی شرکت می‌کنند، این رویداد می‌تواند به یکی از مهمترین جاذبه‌های گردشگری فرهنگی ایران تبدیل شود و از ظرفیت بالای نوروز برای توسعه گردشگری و رونق اقتصادی مناطق مختلف کشور بهره بگیرد.
توجه مسئولان به شاخصه‌های نوروزگاه‌ها و رساندن آن به جایگاه اصلی یک ضرورت است، بله آنچه را که در برخی مکان‌ها می‌بینیم شبیه ایستگاه نوروزی یا ارائه‌دهنده خدمات نوروزی است و جنبه راهنمایی و هدایتی داشته و با معنا و جایگاه اصلی نوروزگاه فاصله دارد.
*وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی لیستی از نوروزگاه‌ها را در نقاط مختلف کشور اعلام کرده است، چگونه می‌توان از این فرصت برای جذب گردشگر بهره برد؟
برپایی نوروزگاه‌ها که بر اساس اعلام وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی به بیش از یک‌هزار جایگاه در نوروز 1404 می‌رسد؛ علاوه بر تقویت هویت فرهنگی، فرصتی طلایی جهت رونق صنایع دستی، هنرهای آیینی، غذاهای محلی و بازی‌های سنتی خواهد بود همچنین این جشنواره می‌تواند به ابزاری برای دیپلماسی فرهنگی و معرفی ایران به عنوان مهد تمدن نوروز، تقویت پیوندهای اجتماعی و توسعه اقتصادی جوامع محلی تبدیل شود. لذا با برنامه‌ریزی صحیح و اجرای دقیق، بر اساس اهداف و رسالت نوروزگاه‌ها، این رویداد می‌تواند به برند گردشگری تبدیل شده و نشان دهد که نوروز فراتر از یک جشن، فرهنگ زنده و پویاست.
به سراغ مازندران می‌رویم؛ استانی که در هر گوشه آن آداب و رسوم خاص نوروز را داریم با مردمانی خونگرم و مهمان‌نواز در مناطقی آمیخته با تاریخ، هنر و فرهنگ کم‌نظیر. در نوروز 1403، شاهد فعالیت 25 نوروزگاه در سطح استان مازندران بودیم، نظر شما در ارتباط با کیفیت برنامه‌ها یا ارائه خدمات در آنها چیست؟
استان مازندران با فرهنگ غنی آیین‌های متنوع نوروزی و موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد، یکی از بهترین مناطق ایران برای برپایی نوروزگاه‌های متنوع است. از شرق تا غرب این استان مراسم و سنت‌های نوروزی با ویژگی‌های خاص خود اجرا میشود که می‌تواند در قالب نوروزگاه‌ها احیا شده و به عنوان یک جاذبه فرهنگی و گردشگری معرفی شود.
مازندران از دیرباز دارای آیین‌های متنوع نوروزی بوده که برخی از آنها به مرور زمان یا به فراموشی سپرده شده و یا در حال فراموشی هستند. نوروزگاه بستری برای احیا و حفظ این آیین‌ها و نمایش آنها به نسل‌های جدید و گردشگران است.
از جمله این آیین‌ها، نوروزخوانی است که با خواندن اشعار محلی با تم مذهبی توسط نوروزخوانان، ورود بهار را بشارت می‌دهند. آیین‌های کشاورزی از جمله آیین‌های جشن خرمن و باران‌خواهی و ... که نماد ارتباط مردم این منطقه با طبیعت و شکرگزاری از خداوند است. برگزاری کشتی پهلوانی «لوچو» نیز مورد دیگری از سنت‌های ویژه مازندران است که می‌تواند در نوروزگاه‌ها بازنمایی شود.
گرچه آنچه در نوروزگاه‌ها می‌بینیم هنوز به معنای واقعی نتوانسته است ایفای نقش کند اما به هر حال تلاش دست‌اندرکاران حائز اهمیت بوده و جای تقدیر دارد، استقبال مسافران و گردشگران از نوروزگاه‌ها نیز طی دو - سه سال گذشته قابل توجه است و این موضوع بارز بوده که تنوع آیین‌های نوروزی بومی در مازندران نشان از ریشه عمیق فرهنگی این منطقه دارد و نمایش آیین‌ها در احیای سنت‌های بومی و جذب گردشگران علاقه‌مند به فرهنگ محلی تاثیرگذار است.
*سهم صنایع دستی و غذاهای محلی مازندران در این میان که نمی‌شود از آن چشم پوشید در نوروزگاه‌ها کجاست؟
بله!، مازندران دارای صنایع دستی غنی، مانند لاک‌تراشی، سفال‌گری، گلیم‌بافی، جاجیم‌بافی، چادرشب بافی و نمد مالی از شرق تا غرب استان است. لذا نوروزگاه‌ها محل بسیار مناسبی برای عرضه این صنایع و حمایت از تولیدکنندگان محلی است.
همچنین ارائه غذاهای بومی محلی به عنوان جاذبه و گردشگری غذا و خوراک در نوروزگاه‌ها برای گردشگران جذاب است، لذا نوروزگاه‌ها فرصتی برای معرفی محصولات محلی و افزایش فروش غذاهای سنتی هستند که در نهایت سبب تقویت اقتصاد جوامع محلی و اشتغال‌زایی در مازندران می‌شوند.
* نوروزگاه‌ها به هر صورت جنبه راهنمایی هم دارند و از اینرو در هدایت گردشگران به سمت مناطق گردشگری، اماکن تاریخی و دیگر جاذبه‌های مورد علاقه آنها تاثیرگذارند، نظر شما چیست؟
مازندران یکی از محبوب‌ترین مقاصد نوروزی در ایران بوده و گردشگری آن بیشتر به جاذبه‌های طبیعی محدود شده است، نوروزگاه‌ها با ارائه برنامه‌های فرهنگی و هنری گردشگران را با فرهنگ بومی این استان آشنا می‌کنند. همچنین با برگزاری جشن‌های نوروزی در مکان‌ها و خانه‌های تاریخی ترکیبی از گردشگری تاریخی و نوروزی با اجرای نمایش‌های سنتی، موسیقی محلی، برنامه‌های آیینی در قالب نوروزگاه‌ها، تجربه‌ای منحصر به فرد برای گردشگری به وجود خواهد آمد، در نتیجه نوروزگاه‌ها از این قابلیت برخوردارند تا گردشگری مازندران را از شکل گردشگری طبیعت‌گردی تقریبا صرف به یک تجربه فرهنگی و آیینی ارتقا دهند که این امر سبب افزایش مدت اقامت گردشگران و رونق اقتصادی منطقه خواهد شد.
*هر ساله شاهد ورود گردشگران نوروزی خارجی در مازندران هستیم که در دو سه سال گذشته با برداشتن روادید بیش از 30 کشور به ویژه حاشیه خزر برای سفر به ایران، تعدادشان بیشتر شده است. از نقش نوروزگاه‌ها در پی مراجعه احتمالی این مسافران مشتاق و هدایت آنها بگویید؟
از منظر بین‌المللی نیز مازندران به دلیل مجاورت با کشورهای حاشیه خزر که تعدادی از آنها در حوزه کشورهای نوروزی قرار دارند، ظرفیت بالایی برای دیپلماسی و تعاملات فرهنگی بین‌المللی با دعوت از هنرمندان نوروزخوان و ... دارد و می‌تواند نوروزگاه‌های مازندران را به یک رویداد بین‌المللی تبدیل کند.
توسعه نوروزگاه‌ها در مازندران، نه تنها یک ضرورت فرهنگی، بلکه یک فرصت اقتصادی و گردشگری محسوب شده که نیازمند برنامه‌ریزی دقیق و حمایت گسترده از سوی دولت و بخش خصوصی است.
اگر قرار است در صنعت مهم گردشگری حرفی برای گفتن داشته باشیم باید زیرساخت‌ها را فراهم کنیم. همپای تبلیغات و معرفی جاذبه‌ها در سطح وسیع باید به این نکته بیندیشیم که همواره در طول سال آماده پذیرایی از میهمانان، گردشگران، و مسافران خارجی باشیم و آن را به فصل و زمانی خاص موکول نکنیم.
*در پایان اگر مایلید مطلبی گفته شود، بفرمایید!
با توجه به پیام‌های نوروزگاه برای جامعه و گردشگری ایران مشخص میشود که این رویداد فراتر از یک جشن محلی است و تاثیرات عمیقی در ابعاد مختلف فرهنگی،اجتماعی، اقتصادی و گردشگری دارد؛ در بعد فرهنگی سبب حفظ و ترویج سنت‌های ایرانی میشود. در بعد اجتماعی در تقویت پیوندهای اجتماعی و بین نسلی تاثیر می‌گذارد. در بعد اقتصادی با حمایت از کسب و کارهای محلی اشتغال‌زایی و رونق صنایع دستی را به همراه خواهد داشت.
همچنین در بعد گردشگری، ایران را به عنوان مقصد اصیل نوروزی جهان معرفی می‌کند. در بعد دیپلماسی فرهنگی فرصتی برای بهبود تصویر ایران در سطح بین‌المللی و تعامل با کشورهای حوزه نوروز است.
انتهای پیام/
∎