به گزارش سلامت نیوز به نقل از جوان، هنگامی‌که نور منعکس‌شده از یک جسم بر چشم‌ها می‌افتد، آبشاری از تکانه‌های عصبی را تحریک می‌کند که به بخش‌هایی از مغز می‌رسد که در درک نور و رنگ نقش دارند و به این ترتیب، ما رنگ و شکل آن جسم را درک می‌کنیم. درک رنگ‌ها زندگی ما را لذت‌بخش‌تر و هیجان‌انگیزتر می‌کند. در ادامه به استناد گزارشی از پایگاه تحلیلی «سواد زندگی» به قلم مریم طرزی با استفاده از علم روانشناسی رنگ به تأثیر رنگ‌ها بر حال‌مان و کاربردهای عملی آنها در زندگی روزمره پرداخته‌ایم.
رنگ‌ها بخشی جدایی‌ناپذیر از محیط ما هستند و نقش مهمی در شکل‌دهی به احساسات و رفتارهای ما ایفا می‌کنند. نخستین بار اسحاق نیوتن نشان داد نور سفید شامل تمام رنگ‌های طیف نور مرئی است؛ نیوتن در این آزمایش، نور سفید را از یک منشور عبور داد و طیف رنگ‌های تشکیل‌دهنده آن را جدا کرد و نشان داد نور سفید از هفت رنگ به وجود آمده است. سپس با ترکیب کردن این نورها، نورهای اصلی را نیز از بین آنها جدا کرد، بنابراین می‌توان گفت هر جسمی نور را در مقادیر مختلف جذب و منعکس می‌کند و دنیای رنگارنگ ما را شکل می‌دهد. به‌عنوان‌مثال یک برگ، سبز به نظر می‌رسد، چون طیف سبز را منعکس می‌کند درحالی‌که بقیه رنگ‌ها را هم جذب می‌نماید.
علم روانشناسی رنگ
روانشناسی رنگ به بررسی اینکه چگونه رنگ‌ها بر رفتار و احساسات انسان تأثیر می‌گذارند، می‌پردازد. تحقیقات نشان می‌دهد رنگ‌ها می‌توانند واکنش‌های روانی و فیزیولوژیکی را تحریک کنند و بر حالت روحی و وضعیت ذهنی تأثیر بگذارند. به‌عنوان‌مثال مطالعه‌ای که در مجله Color Research Application انجام گرفت نشان می‌دهد که رنگ‌ها می‌توانند تأثیر قابل توجهی بر واکنش‌های احساسی افراد بگذارند.
رنگ‌های گرم در مقابل رنگ‌های سرد
رنگ‌ها معمولاً به دو دسته گرم و سرد تقسیم می‌شوند. رنگ‌های گرم مانند قرمز، نارنجی و زرد با انرژی، هیجان و گرما مرتبط هستند. در مقابل، رنگ‌های سرد مانند آبی، سبز و بنفش به آرامش، سکون و راحتی مرتبط‌اند.
۱. رنگ‌های گرم: رنگ‌های گرم تمایل دارند احساس گرما و راحتی را تحریک کنند، اما اگر بیش از حد استفاده شوند، ممکن است احساس خشم یا خصومت را نیز برانگیزند. به‌عنوان‌مثال قرمز معمولاً با احساسات قوی مانند عشق و شور و شوق مرتبط است، اما می‌تواند ضربان قلب را افزایش دهد و حس فوریت ایجاد کند.
۲. رنگ‌های سرد: رنگ‌های سرد معمولاً آرامش‌بخش و تسکین‌دهنده هستند. آبی باعث کاهش ضربان قلب و کاهش سطوح اضطراب است. سبز معمولاً با طبیعت مرتبط است و می‌تواند احساس صلح و تعادل را ترویج کند.
رنگ‌ها چگونه حال ما را بهتر می‌کنند؟
- تأثیر رنگ بر حالت روحی: مطالعات متعددی رابطه بین رنگ و حالت روحی را بررسی کرده‌اند. یک مطالعه در Journal of Environmental Psychology نشان داد افرادی که در محیط‌های سبز قرارگرفته‌اند، سطوح بالاتری از آرامش و سطوح کمتری از استرس را گزارش کرده‌اند. به‌طور مشابه، مطالعه دیگری نشان داد قرار گرفتن در معرض نور آبی می‌تواند به بهبود حالت روحی و عملکرد شناختی منجر شود.
- رنگ و واکنش‌های فیزیولوژیکی: رنگ‌ها همچنین می‌توانند واکنش‌های فیزیولوژیکی را برانگیزند. به‌عنوان‌مثال نور قرمز می‌تواند هوشیاری را افزایش دهد و اشتها را تحریک کند، درحالی‌که نور آبی نشان داده شده است که اثر آرامش‌بخشی بر بدن دارد. اثرات فیزیولوژیکی رنگ می‌تواند در محیط‌های درمانی مانند بیمارستان‌ها یا مراکز سلامتی بسیار مفید باشد.
کاربردهای عملی رنگ در زندگی روزمره
درک اثرات روانشناختی رنگ می‌تواند به ما کمک کند تا محیط‌هایی را ایجاد کنیم که رفاه را ترویج دهند. در اینجا چند کاربرد عملی آورده شده است:
- دکوراسیون منزل: انتخاب رنگ‌های مناسب برای فضای زندگی شما می‌تواند تأثیر زیادی بر حالت روحی‌تان داشته باشد. برای مثال:
- اتاق نشیمن: سایه‌های گرم مانند نارنجی ملایم یا زرد می‌توانند فضایی دلپذیر برای تعاملات اجتماعی ایجاد کنند.
- رنگ اتاق‌خواب: رنگ‌های سرد مانند آبی یا سبز آرامش را ترویج کرده و کیفیت خواب را بهبود می‌بخشند.
- ادارات خانگی: رنگ‌های روشن مانند زرد یا سبز می‌توانند خلاقیت و بهره‌وری را افزایش دهند.
- محیط کار: کارفرمایان به‌طور فزاینده‌ای به اهمیت رنگ در طراحی محیط کار پی برده‌اند. تحقیقات نشان می‌دهد استفاده از رنگ‌هایی مانند آبی می‌تواند تمرکز و بهره‌وری را افزایش و سطوح استرس کارکنان را کاهش دهد.
- محیط‌های درمانی: در محیط‌های بهداشتی، درمان با رنگ اغلب برای ترویج بهبودی و رفاه به کار می‌رود. بیمارستان‌ها ممکن است از رنگ‌های آرامش‌بخش برای ایجاد فضایی تسکین‌دهنده برای بیماران استفاده کنند. به‌عنوان‌مثال سایه‌های آبی- سبز معمولاً در بخش‌های اطفال برای ایجاد جوی دلگرم‌کننده برای کودکان استفاده می‌شود.
- انتخاب لباس: رنگ‌هایی که ما انتخاب می‌کنیم نیز می‌توانند بر حالت روحی ما و تصورات دیگران از ما تأثیر بگذارند. پوشیدن رنگ‌های روشن مانند زرد یا نارنجی می‌تواند اعتمادبه‌نفس و مثبت‌اندیشی را افزایش دهد، درحالی‌که سایه‌های تیره‌تر ممکن است احساس غم یا جدیت را القا کنند.
دیدگاه‌های فرهنگی درباره رنگ
قرمز که معمولاً نشانه عشق و هیجان است در آلمان بد یمن به شمار می‌رود. با وجود این بعضی از اثرات رنگ‌ها جهانشمولند و براساس تأثیراتشان در طول زمان به نمادهایی از احساسات درونی و حالات شخصیتی و اجتماعی تبدیل شده‌اند. رنگ‌ها در هر فرهنگ نماد و نشان خاصی دارد. به‌طورکلی در فرهنگ‌های متفاوت، رنگ‌ها معانی متفاوتی دارند. برای مثال:
- قرمز: در فرهنگ‌های غربی، قرمز معمولاً نماد عشق یا خطر است، درحالی‌که در برخی فرهنگ‌های آسیایی، نمایانگر خوشبختی و شادی است.
- سفید: در بسیاری از فرهنگ‌های غربی، سفید نماد پاکی و معصومیت است، درحالی‌که در برخی فرهنگ‌های شرقی با سوگواری مرتبط است.
درک این تفاوت‌های فرهنگی هنگام استفاده از رنگ در یک زمینه جهانی بسیار مهم است.
سخن پایانی
رنگ‌ها به طور عمیق بر احساسات، ادراکات و رفتارهای ما تأثیر می‌گذارند. با درک اثرات روانشناختی رنگ‌های مختلف می‌توانیم محیط‌هایی را ایجاد کنیم که رفاه را ترویج و کیفیت زندگی‌مان را افزایش دهند و به بهبود حالت روحی و سلامت روانی کلی منجر شود. با ادامه تحقیقات در زمینه روانشناسی رنگ، به طور فزاینده‌ای مشخص می‌شود که بهره‌برداری از قدرت رنگ ابزاری مؤثر برای ارتقای وضعیت عاطفی ماست.