به گزارش خبرگزاری حوزه ، سی و دومین نمایشگاه بین المللی قرآن کریم مصلی تهران یکی از مکانها برای دیده شان، تبیین برنامه و اهداف و رویکرد و معرفی صحیح دستاوردها و آگاه سازی مردم نسبت به عملکرد سازمان، نهاد و یا ستاد مربوطه است، در همین رابطه یکی از ستادهایی که در این نمایشگاه حضور فعال دارد، ستاد جوانی جمعیت وزارت ارشاد است.
خبرنگار خبرگزاری حوزه با حضور در این غرفه در سی و دومین نمایشگاه گفتگویی با دبیر ستادجوانی جمعیت وزارت ارشاد در مورد چگونگی کارکرد این ستاد انجام داده که در ادامه می خوانید:
لطفاً در مورد نحوه استقبال از مسئله جوانی جمعیت توضیح دهید. چه تغییراتی و اقداماتی در حمایت دولت فعلی نسبت به دولت قبل صورت گرفته است؟
بسم الله الرحمن الرحیم مهتاب رضی هستم، دبیر ستاد جوانی جمعیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. در پاسخ به سوال شما باید خدمت تان عرض کنم، سیاست‌گذاری و قانون جوانی جمعیت همان‌طور که مستحضر هستید در سال ۱۴۰۰ به صورت رسمی ابلاغ شد و وزارتخانه‌ها و مراکز ذی‌ربط موظف شدند قرارگاه‌های مرکزی جوانی جمعیت را در زیرمجموعه خودشان تأسیس کنند، سیاست‌هایی را تدوین نمایند و در راستای اهداف متنوعی از جمله مبارزه با تجرد زیستی، جلوگیری از سقط جنین، تشویق فرزندآوری، تکریم خانواده، ارتقای نقش مادری و بررسی مسائل مربوط به مهاجرت، برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام دهند.
در این راستا، قوانین متعددی وضع شده است که بخشی از آنها جنبه عمومی دارند و برخی دیگر به صورت اختصاصی مربوط به وزارتخانه‌ها، ادارات و سازمان‌های تابعه هستند. از جمله مواردی که مستقیماً به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مربوط می‌شود، ماده ۲۸ قانون جوانی جمعیت است که در حوزه تولیدات و محصولات فرهنگی، وظایف مشخصی را برای این وزارتخانه تعیین کرده است.
متأسفانه باید اذعان کنم که در سه سال گذشته، ستاد جوانی جمعیت در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به صورت رسمی و منسجم راه‌اندازی نشده بود. اگرچه در جلسات شورای معاونین، گاهی به عنوان بخشی از دستور جلسات، موضوعاتی مطرح و مصوباتی نیز اخذ می‌شد، اما این اقدامات به صورت دقیق و راه گشا نبود. زمانی که بنده این مسئولیت را پذیرفتم، اولین چالشی که در ستاد جوانی جمعیت با آن مواجه شدم، کم‌کاری‌هایی بود که در این حوزه صورت گرفته بود. البته منظور من این نیست که هیچ اقدامی انجام نشده بود، بلکه اقداماتی که صورت گرفته بود بیشتر جنبه مُسکن و موقتی داشته و در حد کارهای کوچک و پراکنده بوده است.
* در دوره قبلی، برای حمایت از سیاست‌های جوانی جمعیت چه تسهیلات مالی و وام‌هایی ارائه شده بود؟ می‌توانید مقایسه‌ای بین آن دوره و شرایط فعلی انجام دهید؟ ستاد ملی جوانی جمعیت، ستاد جمعیت وزارت فرهنگ و سایر وزارتخانه‌ها در این زمینه چه اقداماتی انجام داده‌اند؟
وزارت فرهنگ و ارشاد اساساً جایگاهی برای ارائه وام نیست. ما یک بخش حمایتی داشتیم که از مؤسسات فرهنگی و سازمان‌های مردم‌نهادی که در حوزه فرهنگ فعالیت می‌کردند، حمایت‌هایی را انجام می‌دادیم. بله، در سه سال گذشته حمایت‌هایی در حوزه رصد و نظارت انجام شده، در حوزه تبلیغات اقداماتی صورت گرفته، در حوزه مطبوعات نیز کارهایی انجام شده است؛ اما منظور من از کم‌کاری، فقدان اقدامات زیرساختی است که بتوان بر اساس یک نقشه راه روشن و برنامه‌ریزی دقیق پیش برد.
حداقل در این چهار ماهی که بنده به این سمت منصوب شده‌ام، چنین رویکرد منسجمی را مشاهده نکردم. اولین اقدام اساسی که در ذیل ستاد جوانی جمعیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی صورت گرفت، تدوین دستورالعمل راه‌اندازی و تشکیل رسمی این ستاد بود. این دستورالعمل طی رفت و برگشت‌های متعدد با معاونت حقوقی، دفتر نوسازی و تحول اداری وزارت فرهنگ و ارشاد و پس از برگزاری جلسات متعدد، نهایتاً به تصویب رسید و با امضای وزیر ابلاغ شد.
در نهایت، اولین جلسه ستاد مرکزی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با حضور و ریاست وزیر و با مشارکت تمامی سازمان‌های تابعه، متشکل از بیست و یک عضو، پس از گذشت سه سال، در بهمن ماه ۱۴۰۳ برگزار گردید. این جلسه ۹ مصوبه داشت که یکی از مهمترین مصوبات آن، برگزاری و برپایی پاویون جوانی جمعیت در نمایشگاه بود.
* برای آینده چه برنامه‌های مشخصی در نظر دارید؟ استراتژی‌ها و اهداف ستاد جوانی جمعیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای پیشبرد این سیاست ملی چیست؟
ما یکی از برنامه‌هایی که در همین سه چهار ماه اخیر انجام دادیم، شرکت در بخش تجلی اراده ملی جشنواره فیلم فجر بود. این اقدام برای اولین بار به وقوع پیوست. ما یک تیم تخصصی متشکل از یک سینماگر، یک دکترای جامعه‌شناسی رسانه و یک نفر به عنوان نماینده ستاد ملی که از طرف خانم دستجردی معرفی شدند، به همراه بنده، داشتیم. این تیم داوری پنج نفره، فیلم‌های جشنواره فیلم فجر را رصد کردند و شاخص‌هایی احصا شد. البته بیانیه‌ای هم در جشنواره صادر شد که تمامی شاخص‌های جوانی جمعیت را به خود اختصاص نمی‌داد. با توجه به برآوردها و بررسی‌هایی که انجام شد، فیلم "بچه مردم" به عنوان برگزیده بخش تجلی اراده ملی جوانی جمعیت تقدیر شد و به صورت رسمی، این فیلم تحسین‌شده که جزء فیلم‌های برتر بود، مورد تقدیر قرار گرفت.
در بخش بعدی، ستاد جوانی جمعیت وزارت فرهنگ و ارشاد در همین نمایشگاه قرآن حضور دارد که چند رویکرد مهم را دنبال می‌کند. این پاویون (یا همان غرفه) پنج خدمت اصلی ارائه می‌دهد. رویکرد اول، خدمت‌رسانی و فرهنگ سازی از طریق مشاوره خانواده و تربیت کودک است. مخاطبینی که مراجعه می‌کنند، می‌توانند به صورت رایگان از خدمات مشاوره بهره‌مند شوند، مسائل خود را مطرح کرده و پاسخ‌های تخصصی دریافت کنند.
رویکرد دوم ما، حمایت‌های مردمی است. ممکن است افرادی به ما مراجعه کنند که باردار باشند اما از نظر اقتصادی یا معیشتی در شرایطی نباشند که بتوانند یا بخواهند جنین خود را حفظ کنند. ما این افراد را شناسایی کرده و به بنیاد برکت یا سایر نهادهای حمایتی معرفی می‌کنیم. همچنین اگر مشکلات درمانی داشته باشند، آنها را به ستاد جوانی جمعیت وزارت بهداشت معرفی خواهیم کرد تا حمایت‌های لازم برای تولد سالم فرزندشان فراهم شود.
یکی از میزهایی که اکنون در این غرفه وجود دارد، میز خدمت بهداشت و درمان است که یک متخصص زنان و زایمان در آن حضور دارد. هدف این است که اگر فردی در آستانه بارداری است، یا در مراحل بارداری قرار دارد، یا قصد بارداری مجدد دارد، یا با مشکلاتی مواجه است، بتواند از مشاوره‌های تخصصی بهره‌مند شود.
میز دوم، میز مشاوره حقوقی تخصصی حوزه خانواده است که مسائل مرتبط با قوانین و مقررات خانواده را پوشش می‌دهد. ممکن است مراجعه‌کنندگان سؤالاتی در خصوص قوانین حوزه جوانی جمعیت، بیمه تأمین اجتماعی یا صدور شناسنامه برای فرزندان داشته باشند که مشاوران حقوقی ما، که همگی دارای تحصیلات دکترا هستند، راهنمایی‌های لازم را ارائه می‌دهند.
میز آخر، میز پویش نفس است که به موضوع مبارزه با سقط جنین می‌پردازد. پویش نفس، یک پویش مردمی شناخته‌شده است که به صورت تخصصی در زمینه مبارزه با سقط جنین، شفاف‌سازی و مسائل مرتبط با آن فعالیت می‌کند.
بخش دیگر این غرفه، بخش کتاب‌های تخصصی است. کتاب‌های تخصصی در حوزه جوانی جمعیت، با رویکردهای زیرساختی، روان‌شناختی، جامعه‌شناختی، سیاست‌گذاری خانواده و اصلاح الگوی جمعیتی را می‌توانید در سمت چپ غرفه مشاهده کنید. این کتاب‌ها کاملاً تخصصی در همین حوزه هستند. هم اکنون ۷۵۰ عنوان کتاب در اینجا موجود است و در مجموع، ۴۱۵ عنوان کتاب تهیه شده که بانک اطلاعاتی جوانی جمعیت ما را تشکیل می‌دهد و ما در حال جمع‌آوری و تکمیل آن هستیم.
در کنار کتاب‌ها، مشاوره کتاب نیز ارائه می‌شود. بازدیدکنندگان می‌توانند کتاب‌ها را ببینند و توضیحاتی درباره آنها دریافت کنند. جامعه هدف ما افرادی هستند که تازه ازدواج کرده‌اند یا کمتر از ۷ سال از ازدواج شان می‌گذرد. اگر بازدیدکنندگان در این گروه هدف قرار بگیرند، اسامی و مشخصات شان را یادداشت می‌کنیم تا بتوانیم به آنها خدمات ارائه دهیم. مشابه آنچه در مدارس انجام می‌شود که برای تغذیه دانش‌آموزان شیر توزیع می‌شود، ما می‌خواهیم تغذیه فرهنگی را برای خانواده‌ها فراهم کنیم.
البته این شروع یک فرایند گسترده‌تر است که در وزارت فرهنگ و ارشاد برای سال ۱۴۰۴ با هماهنگی معاونت فرهنگی در نظر گرفته شده است. معاونت فرهنگی قصد دارد سامانه‌ای راه‌اندازی کند که شروع رسمی آن در نمایشگاه کتاب ۱۴۰۴خواهد بود، اما بستر ابتدایی آن از همین نمایشگاه قرآن در حال شکل‌گیری است. ما در حال ثبت‌نام از جامعه مخاطب هستیم تا بتوانیم کتاب‌ها را در اختیارشان قرار دهیم.
مردم می‌توانند در این سامانه ثبت‌نام کرده و خوداظهاری کنند که در چه گروه سنی و در چه مرحله‌ای از زندگی قرار دارند. ما از بانک اطلاعاتی و بانک کتابی که تهیه کرده‌ایم، کتاب‌ها را به صورت رایگان برایشان ارسال خواهیم کرد. در فاز بعدی، اگر فرزندی به دنیا بیاورند، می‌توانند کتاب‌های مرتبط با تربیت کودک را دریافت کنند و حتی کتاب‌های جدید سفارش دهند.
هدف ما فرهنگ‌سازی برای داشتن خانواده‌ای با کیفیت است. برای ما فقط خبر تولد یک فرزند مهم نیست، بلکه تربیت فرزندان نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. ما می‌خواهیم تولد فرزند و تربیت او از کیفیت بالایی برخوردار باشد. کتاب‌هایی که ارائه می‌شوند با رویکرد قرآنی و روان‌شناختی تهیه شده‌اند تا با سنت‌های ارزشمند ما همسو و منطبق باشند.
* میزان استقبال و مشارکت مردمی از برنامه‌ها و اقدامات شما تا چه حد بوده است؟ و به طور مشخص، وزارت خانه های مربوطه چه نقش مؤثری می‌توانند در تحقق اهداف ملی جوانی جمعیت ایفا کنند؟
در پاسخ به سؤال اولتان درباره استقبال مردم، با توجه به اطلاع‌رسانی‌هایی که انجام داده‌ایم و برنامه‌های متنوعی که تدارک دیده‌ایم، استقبال خوبی صورت گرفته است. ما برنامه‌های مختلفی مانند مسابقات شبانه داریم و با ارائه کارت‌های هدیه سعی می‌کنیم جوانان و جامعه هدف را جذب کنیم. سؤالاتی که برای این مسابقات در نظر گرفته شده، کاملاً هدفمند است و با رویکرد آگاهی‌بخشی درباره عوارض تک‌فرزندی و مشکلات و چالش‌های جمعیتی که کشور ایران با آن روبرو است، طراحی شده‌اند.
برای ما مهم است که مردم به این سؤالات درست پاسخ دهند، به همین دلیل مشاور کتاب در غرفه حضور دارد تا اگر مشاهده کند که مراجعه‌کنندگان اطلاعات کافی ندارند، آنها را راهنمایی کند. هدف ما از برگزاری این مسابقات، روشن کردن ذهن مردم است و تأکید بر پاسخ صحیحی که مد نظر ماست. مشاور کتاب در میدان مسابقه، این شفاف‌سازی را انجام می‌دهد. خوشبختانه این غرفه خدماتی مورد استقبال مردم قرار گرفته است.
در خصوص اینکه وزارت فرهنگ و ارشاد چگونه می‌تواند به ستاد ملی جمعیت کمک کند، باید بگویم زمانی که بنده به این سمت منصوب شدم، در جلسه‌ای که با خانم دکتر دستجردی داشتیم، مقرر شد کارگروهی در ستاد جوانی جمعیت ایجاد شود که وزارت فرهنگ و ارشاد و سایر وزارتخانه‌ها و سازمان‌های فعال در عرصه فرهنگی در آن حضور داشته باشند. در این کارگروه قرار است برنامه‌های فرهنگی مطرح شود و ان‌شاءالله یک صدایی و هم‌افزایی ایجاد گردد.
کثرت و تعدد برنامه‌ها ممکن است منجر به تکرار شود و گاهی نیز ممکن است کیفیت برنامه‌ها کاهش یابد. هدف ما جلوگیری از این مشکلات و ایجاد هم‌افزایی است. به عنوان مثال، اگر سازمان تبلیغات اسلامی کاری را انجام می‌دهد و وزارت فرهنگ و ارشاد ظرفیتی دارد که می‌تواند به آن کار کمک کند، باید از اتلاف بودجه و وقت جلوگیری شود و به جای شروع کاری جدید در همان موضوع، هم‌افزایی صورت گیرد تا آن کار به صورت مشترک و با کیفیت بهتری انجام شود.