در گفت‌وگوی خبرنگار خبرگزاری حوزه از کرمان، حجت‌الاسلام محمدزاده امام جمعه شهرستان بافت به بیان نکات ارزشمندی درباره نقش حضرت خدیجه (س) در تاریخ اسلام پرداخت، متن مصاحبه به شرح زیر است:
حضرت خدیجه (س) در زمان وفاتشان وصیتی برای پیامبر (ص) یا مسلمانان داشتند؟ این وصیت چه بود و چه تأثیری بر جامعه اسلامی گذاشت؟
حضرت خدیجه (س) در واپسین لحظات زندگی خود وصیتی خطاب به پیامبر اکرم (ص) داشتند. یکی از مهم‌ترین وصایای ایشان این بود که از پیامبر (ص) خواستند تا پس از وفاتشان، از دخترشان حضرت فاطمه زهرا (س) به‌خوبی مراقبت کنند. ایشان نگران آینده حضرت فاطمه (س) بودند، زیرا در آن زمان کودکی بیش نبود و پس از مادر، حمایت پیامبر (ص) را نیاز داشت.
همچنین، در برخی روایات آمده است که حضرت خدیجه (س) به حضرت فاطمه (س) فرمودند که سلام مرا به بهشت و زنان برگزیده آنجا، از جمله مریم دختر عمران و آسیه همسر فرعون، برساند.
تأثیر این وصیت در تاریخ اسلام بسیار عمیق بود. از یک سو، جایگاه والای حضرت فاطمه (س) در میان مسلمانان مورد تأکید قرار گرفت و از سوی دیگر، نشان داد که حمایت از اهل‌بیت (ع) وظیفه‌ای مهم است.
وفات حضرت خدیجه (س) چه تأثیری بر زندگی پیامبر اسلام (ص) و جامعه مسلمانان در آن زمان داشت؟
فقدان حضرت خدیجه (س) برای پیامبر اکرم (ص) بسیار دردناک بود. ایشان نه‌تنها همسر پیامبر (ص)، بلکه حامی، مشاور و مونس آن حضرت در سخت‌ترین شرایط بودند. پس از وفات ایشان، پیامبر (ص) بسیار اندوهگین شدند و سال‌ها بعد همواره از محبت و وفاداری حضرت خدیجه (س) یاد می‌کردند.
در سطح جامعه، مسلمانان یکی از بزرگ‌ترین حامیان مالی و معنوی خود را از دست دادند. حضرت خدیجه (س) با ثروت خود بسیاری از مشکلات اقتصادی مسلمانان را حل کرده بودند، اما پس از ایشان، شرایط برای یاران پیامبر (ص) دشوارتر شد.
چرا سال وفات حضرت خدیجه (س) و حضرت ابوطالب (ع) به عنوان "عام الحزن" (سال اندوه) شناخته می‌شود؟
سال دهم بعثت، که سال وفات حضرت خدیجه (س) و حضرت ابوطالب (ع) بود، به "عام الحزن" معروف شد، زیرا پیامبر اکرم (ص) در این سال دو حامی بزرگ خود را از دست دادند.
حضرت ابوطالب (ع) که عموی پیامبر (ص) بودند، از لحاظ سیاسی و اجتماعی، حامی و مدافع ایشان در برابر آزار مشرکان قریش بودند. پس از وفات ایشان، دشمنان اسلام جرئت بیشتری برای آزار و اذیت پیامبر (ص) پیدا کردند.
حضرت خدیجه (س) نیز با تمام دارایی و محبت خود، پیامبر (ص) و مسلمانان را یاری می‌کردند. پس از درگذشت ایشان، پیامبر (ص) دیگر آن پشتیبان مالی و عاطفی را در کنار خود نداشتند.
به همین دلیل، این سال برای پیامبر (ص) و مسلمانان سالی پر از اندوه و سختی بود و تاریخ اسلام آن را به عنوان عام الحزن ثبت کرده است.
حضرت خدیجه (س) به عنوان اولین همسر پیامبر (ص) و اولین زن مسلمان، چه نقشی در گسترش اسلام ایفا کردند؟
نقش حضرت خدیجه(س) در گسترش اسلام بسیار مهم و بی‌بدیل بود. ایشان نخستین زنی بودند که به پیامبر (ص) ایمان آوردند و از همان ابتدا تمام توان خود را در راه پیشرفت اسلام به کار گرفتند.
یکی از مهم‌ترین خدمات حضرت خدیجه (س)، حمایت مالی از پیامبر (ص) و مسلمانان بود. در دوران سختی‌ها، از جمله در محاصره شعب ابی‌طالب، ایشان تمام ثروت خود را در اختیار پیامبر (ص) گذاشتند.
همچنین، از نظر روحی و عاطفی، در روزهایی که پیامبر (ص) مورد تمسخر و آزار مشرکان قرار می‌گرفتند، حضرت خدیجه (س) همواره ایشان را دلداری می‌دادند و قوت قلب می‌بخشیدند.
از سوی دیگر، حضرت خدیجه (س) مادر حضرت فاطمه زهرا (س) بودند که نسل پیامبر (ص) و اهل‌بیت (ع) از ایشان ادامه یافت.
در منابع تاریخی و روایی اختلاف نظری درباره زمان و شرایط وفات حضرت خدیجه (س) وجود دارد؟
در منابع تاریخی درباره تاریخ دقیق وفات حضرت خدیجه (س) اختلاف نظر وجود دارد. بیشتر مورخان و محدثان، وفات ایشان را در سال دهم بعثت ثبت کرده‌اند، اما درباره ماه دقیق آن دو روایت اصلی وجود دارد: برخی منابع، ماه رمضان را زمان وفات ایشان می‌دانند. برخی دیگر، ماه رجب را ذکر کرده‌اند.
همچنین درباره سن حضرت خدیجه (س) هنگام وفات نیز اختلاف وجود دارد. برخی منابع، سن ایشان را ۶۵ سال و برخی دیگر ۵۰ سال ذکر کرده‌اند.
با این حال، آنچه مسلم است، این است که حضرت خدیجه (س) در همان سالی که حضرت ابوطالب (ع) از دنیا رفتند، چشم از جهان فرو بستند و پیامبر (ص) در مدت کوتاهی، دو تن از نزدیک‌ترین حامیان خود را از دست دادند.
وفات حضرت خدیجه (س) چگونه بر روابط پیامبر (ص) با دیگر اصحاب و خویشاوندان ایشان تأثیر گذاشت؟
وفات حضرت خدیجه (س) تأثیر زیادی بر روحیه پیامبر اکرم (ص) گذاشت. ایشان تا سال‌ها بعد، همواره از محبت، وفاداری و فداکاری‌های خدیجه (س) یاد می‌کردند.
در روابط پیامبر (ص) با اصحاب، تأثیر این فقدان بیشتر در توجه خاصی که ایشان به حضرت فاطمه (س) نشان می‌دادند، نمایان بود. اصحاب پیامبر (ص) نیز متوجه جایگاه والای حضرت خدیجه (س) در نزد پیامبر (ص) بودند و احترام ویژه‌ای برای ایشان قائل شدند.
در میان خویشاوندان، با درگذشت حضرت ابوطالب (ع) و حضرت خدیجه (س)، دشمنان پیامبر (ص)، به‌ویژه قریش، فشارهای بیشتری بر ایشان وارد کردند. پس از این واقعه، شرایط برای پیامبر (ص) در مکه دشوارتر شد و در نهایت، هجرت به مدینه به‌عنوان راهی برای ادامه رسالت الهی در نظر گرفته شد.