به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، پس از تحولات سوریه و قدرت گرفتن هیات تحریرالشام در دمشق، ترکیه تلاش کرده با یک رویکرد مداخله گرایانه چندجانبه، شرایط را مصادره به مطلوب کند و به مهمترین کنشگر صحنه تبدیل شود. اما آنکارا در این مسیر، با چندین چالش و مانع جدی روبروست.

یکی از مهمترین موانع این است که سوریه در هر حال یک هویت عربی دارد و شواهد نشان می‌دهد که کشورهایی نظیر عربستان سعودی، مصر، امارات و قطر، شرایط بهتری برای اثرگذاری بر موازنات سیاسی سوریه دارند.

از دیگر سو، حضور اشغالگرانه آمریکا در سوریه و حمایت از نهادهای اقماری پ.ک.ک در شمال سوریه، چالش دیگری است که تیم اردوغان را در شرایط سختی قرار داده است.

تداوم حمایت آمریکا از کردهای تحت امر پ.ک.ک در شمال سوریه، در هر سه دوره ریاست جمهوری باراک اوباما، دونالد ترامپ و جو بایدن، مهمترین نقطه اختلاف بین آنکارا و واشنگتن بوده است.

حالا هم که ترامپ دوباره به کاخ سفید بازگشته، ترکیه امیدوار است که فرمان خروج کامل نیروها صادر شود و مناطق کردنشین نیز تحت حاکمیت احمد الجولانی باشند. اما آمریکا، هنوز هم مقابله با تهدیدات داعش را به عنوان اصلی‌ترین دستاویز مورد استفاده قرار داده و به حمایت از شبه نظامیان کُرد «قسد» ادامه داده است. ولی ترکیه به دنبال سناریویی است تا تیم ترامپ نتواند این بهانه را دوباره مطرح کند.

شکست در ادغام قسد و ارتش دمشق

احمد الجولانی رهبر تحریرالشام، بارها اعلام کرده که نیروهای شبه نظامی قسد باید سلاح خود را بر زمین بگذارند و در صورت تمایل به ادامه فعالیت نظامی، حتماً در ارتش تحت امر دمشق ادغام شوند. این همان نسخه  و پیشنهادی است که توسط ابراهیم کالن رییس سرویس اطلاعاتی میت و هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه به الجولانی داده شد.

فایننشال تایمز درباره تحرکات دیپلماتیک هاکان فیدان در سوریه نوشته است: «فیدان، تنها یک سال پس از آن که ریاست سرویس اطلاعاتی میت ترکیه را در دست گرفت، به دمشق سفر کرد تا با بشار اسد دیدار کند و به او بگوید که اگر مشی سیاسی خود را تغییر ندهی، دچار دردسر خواهی شد. اما آخرین تلاش فیدان با شکست مواجه شد و اسد به توصیه او اعتنایی نکرد. اما فیدان در دسامبر گذشته در بازگشت به دمشق، به عنوان وزیر خارجه، با استقبال بسیار متفاوتی روبرو شد و مورد استقبال احمد الشرع قرار گرفت. حالا فیدان به عنوان یکی از معماران اصلی سیاست امنیتی مدرن ترکیه در 15 سال گذشته، از سایه خارج شده و حتی ممکن است جایگزین اردوغان شود. وقتی که فیدان، در دفتر کارش در آنکارا در برابر خبرنگار ما نشسته بود، هنگام صحبت درباره سقوط اسد گاهی لبخندی می زد. اما خیلی زود، دوباره پیشانی‌اش چین و گره می‌خورد و مشخص بود که عمیقاً نگران است».

فاینشنال تایمز در ادامه درباره نقش فیدان در سوریه نوشته است: «زمانی که ایران و روسیه برای حمایت از اسد در جنگ داخلی سوریه حضور پیدا کردند، فیدان به مدیریت روابط پیچیده با تهران و مسکو کمک کرد. پس از خروج اسد، ترکیه به‌ عنوان کنشگر تاثیرگذار ظاهر شد و روسیه متحدی را در قلب خاورمیانه از دست داد. اما مهمترین نگرانی هاکان فیدان، سرنوشت قسد یا نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF) است. آنها از حمایت آمریکا برخوردارند و از سوی آنکارا به عنوان یک گروه تروریستی و دنباله ای از پ.ک.ک شناخته می‌شوند. فیدان بارها هشدار داده که نیروهای دموکراتیک سوریه که به گفته او 65000 جنگجو دارند، باید جنگجویان غیر سوری خود را بیرون کنند. در غیر این صورت با تهدید اقدام نظامی مجدد ترکیه مواجه خواهند شد».

نقشه عربی هاکان فیدان
هاکان فیدان در چند هفته اخیر، تلاش کرده تا کشورهای عربی را با سیاست‌های آنکارا همراه کند. اما مصر به عنوان کشور میزبان مرکز اتحادیه عرب، عربستان سعودی به عنوان یک کشور ثروتمند و متنفذ عربی و امارات متحده عربی نیز به عنوان کشوری که سابقه‌ای طولانی در میانجیگری و همکاری امنیتی دارد، جا را برای مداخله ترکیه تنگ کرده‌اند. به همین دلیل، فیدان تلاش کرد توجه چند کنشگر عربی دیگر را جلب کند که عبارتند از: عراق، سوریه، اردن و لبنان.

ترکیه به دنبال آن است که همسایگان سوریه را در این ماجرا درگیر کند و از امکانات اطلاعاتی و لجستیکی آنان برای تقویت امنیت سوریه و در عین حال، خنثی‌سازی قدرت نظامی «قسد» استفاده کند. 

یکی از پیشنهادهای وزیر امور خارجه ترکیه این است که کلیه زندان‌ها و اردوگاه‌هایی که اعضای داعش و خانواده‌های آنان در آنجا محبوس هستند و امنیت آنها از سوی نگهبانان کُرد سوری تامین می‌شوند، به ترکیه سپرده شوند.

آمریکا بارها اعلام کرده که اگر ترکیه به کردها حمله کند، این زندانیان فرار می‌کنند و یک بار دیگر امنیت منطقه را به خطر می‌اندازند. اما ترکیه در برابر این ادعای آمریکا می‌گوید: «آنها را به ما بسپارید. نمی‌گذاریم فرار کنند». 

فیدان در تلاش برای ایجاد ائتلاف منطقه‌ای است و می‌گوید: «آن چه اهمیت دارد، نیروهای آموزش دیده، رصد و اطلاعات هوایی و شبکه امنیتی گسترده است. بنابراین اگر ما به عنوان همسایگان سوریه بتوانیم تصویری از ائتلاف منطقه‌ای خود را ارائه دهیم، حتی اگر آمریکا تصمیم به خروج بگیرد، همچنان می‌توانیم علیه داعش بجنگیم. وقتی که آمریکا، انگلیس و فرانسه تصمیم گرفتند حمایت از مخالفان سوری علیه اسد را متوقف کنند، به پ.ک.ک اولویت دادند و این یک خطای بزرگ بود. چرا که قرار دادن یک سازمان تروریستی در برابر سازمان تروریستی دیگر، خطرناک است».

پیشنهاد فیدان در شرایطی مطرح شده که تحلیلگران ترکیه معتقدند، الجولانی توان کنترل سوریه را ندارد و دولت ترکیه نیز با حمایت از او، دچار خطای محاسباتی و عملیاتی شده است.

عصمت اوزچلیک تحلیلگر روزنامه آیدنلک نوشته است: «سه ماه از سقوط دمشق می‌گذرد. در ابتدا اوضاع آرام بود. اما هیچ کس به آنچه انتظار داشت نرسید. من با مردم سوریه و کسانی که منطقه را به خوبی می‌شناسند صحبت کردم. آنها ناامید هستند. هیات تحریرالشام، نمی‌تواند سوریه را کنترل کند. دروزی، ی.پ.گ و اسراییل، هر کدام از سویی حمله می‌کند و جولانی نمی‌تواند صحنه را مدیریت کند. جولانی صاحب یک ارتش منظم و مقتدر نیست و در عین حال، پولی هم در اختیار ندارد. مردم نگران امنیت خود هستند و هیچ مرجعی برای شکایت وجود ندارد. با آن که اسراییل در دروازه دمشق حضور دارد، اما جولانی و هیات تحریرالشام، سکوت کرده‌اند. این موضوع عمیقاً بر مردم سوریه تأثیر منفی می‌گذارد. پذیرش این ننگ برای اعراب بسیار دشوار است. همین حالا، هزاران جنگجوی اویغور، تاجیک، ازبک و چچنی در سوریه هستند که برای مردم مشکلاتی ایجاد می‌کنند. آنها خیلی بی‌رحم هستند و خشم عمومی در حال افزایش است. کشتار علویان در خیابان‌ها و روستاها نگران‌کننده است».

در پایان باید گفت: دلیل توجه هاکان فیدان و تیم او برای استفاده از حمایت اطلاعاتی - امنیتی و لجستیکی عراق، سوریه، لبنان و اردن، این است که کنشگران عرب دیگری همچون عربستان و امارات، حاضر نیستند از خواسته و دستورات ترکیه پیروی کنند. اما آنکارا انتظار دارد که به خاطر آشفتگی در لبنان، عراق و سوریه و برخی مشکلات سیاسی و ژئوپولیتیکی اردن، کار خود را با این چهار کشور در شرایطی پیش ببرد که از دست بالا برخوردار باشد.

انتهای پیام/