به گزارش اقتصاد آنلاین، مجله هندی "اینونتیوا" در گزارشی با اشاره به نامه اخیر "دونالد ترامپ" رئیس جمهوری تازه آمریکا خطاب به رهبر انقلاب با پیشنهاد مذاکره میان دو کشور به گمانه زنی درباره مسیر پیش روی رابطه ایران و آمریکا پس از ارسال این نامه پرداخته است.
پیشینه: برجام و موضع ترامپ در قبال ایران
این نشریه هندی با اشاره به پیشینه رابطه پرچالش ایران و آمریکا به ویژه در مورد برنامه هسته ای ایران می نویسد:" در دوره ریاست جمهوری اوباما رئیس جمهور اسبق آمریکا، توافق هسته‌ای ایران یا برجام در سال ۲۰۱۵ حاصل شد. طبق مفاد برجام، ایران در ازای لغو تحریم ها برنامه هسته ای خود را محدود می کرد. ترامپ یکی از مخالفان قدیمی برجام در سال ۲۰۱۸ میلادی آمریکا را به طور یکجانبه از آن توافق خارج کرد و مدعی شد که برجام به اقدامات ایران در منطقه نپرداخته و ایران را از دستیابی به سلاح هسته ای باز نداشته است. در واکنش به اقدام ترامپ، ایران نیز به تدریج از انجام تعهدات خود در برجام عقب نشینی کرد، غنی‌سازی اورانیوم را افزایش داد و دسترسی بازرسان بین‌المللی را محدود کرد. تنش‌ها در نتیجه این تحول به ویژه با ترور ژنرال سلیمانی در سال ۲۰۲۰ و سپس حملات موشکی ایران به اهداف آمریکایی در عراق افزایش یافت".
نامه اخیر ترامپ شامل چه خواسته و پیشنهاداتی است؟
این نشریه با گمانه زنی درباره مفاد ذکر شده در نامه ارسالی ترامپ برای رهبر انقلاب می نویسد:"ممکن است توقف فعالیت هسته ای ایران در ازای کاهش جزئی تحریم ها پیشنهاد شده باشد. هم چنین، ممکن است نامه شامل مفادی درباره نقش ایران در مسائل منطقه ای در خاورمیانه به ویژه در سوریه، عراق و یمن بوده باشد. از جمله احتمالات دیگر ذکر مشوق های اقتصادی در نامه بوده است. این ادعا مطرح شده که پیشنهاد ترامپ به ایران مشوق‌های اقتصادی در قالب دسترسی محدود به دارایی‌های مسدود شده و ترتیبات تجاری مشروط را ارائه می‌کند. هم چنین، این احتمال وجود دارد که سازوکارهای راستی آزمایی قوی برای کسب اطمینان از صلح آمیز بودن برنامه هسته ای طبق تایید بازرسان آژانس بین المللی انرژی اتمی در نامه ذکر شده باشد. هم چنین، این نامه ممکن است شامل تعهدات امنیتی بلند مدت بوده باشد که می تواند مذاکرات امنیتی گسترده تری را برای جلوگیری از درگیری های آینده ارائه دهد".
واکنش ها به نامه ترامپ چه بوده است؟
این نشریه هندی درباره واکنش ها نسبت به نامه ترامپ به رهبر انقلاب می نویسد:"کارشناسان بر این باورند که تهران از مذاکره مستقیم با ترامپ به دلیل اقداماتی که او پیش تر در قبال ایران انجام داده عصبانی است. مقام های ایرانی تاکید کرده‌اند که هرگونه توافق هسته‌ای باید با لغو کامل تحریم‌ها و تضمین‌هایی در برابر خروج‌های یکجانبه آمریکا در آینده همراه باشد. اقدامات ترامپ علیه ایران قطعا مورد انتقاد دموکرات ها و جمهوری خواهان قرار خواهد گرفت. دموکرات ها ممکن است به طور بالقوه قدرت او را برای شروع مذاکرات به چالش بکشند".
چالش ها و پیامدهای بالقوه
این نشریه با اشاره به این که شاید بزرگترین چالش برای مذاکرات آینده بین ایران و آمریکا "سوء ظن متقابل مقام های دو کشور نسبت به یکدیگر" باشد، می نویسد:" ایران بارها از تغییر سیاست های آمریکا به ویژه پس از خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم های شدید اقتصادی انتقاد کرده است. هرگونه توافق هسته ای پیامدهای ژئوپولیتیکی گسترده ای در خاورمیانه به همراه خواهد داشت. دوستان ایالات متحده، اسرائیل و عربستان سعودی با معامله های غیرقابل بازگشت در مورد اهداف هسته ای ایران مخالف هستند. هر دو کشور (عربستان سعودی و اسرائیل) هر نوع توافقی را که به اعتقاد آنان در قبال تهران به اندازه کافی سخت گیرانه نباشد تحت فشار قرار خواهند داد. علاوه بر این، تحریم ها به اقتصاد ایران صدمه زده و باعث افزایش نرخ تورم و رکود اقتصادی شده است. هرگونه توافق بالقوه می‌تواند فرصت‌های اقتصادی جدیدی را برای ایران فراهم کند، اما میزان کاهش تحریم‌ها در مذاکرات و چانه‌زنی مسئله ای محوری است. علاوه بر این، اگر به ایران اجازه داده شود صادرات نفت خود را افزایش دهد، بازار جهانی انرژی ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد و در نتیجه قیمت کلی نفت خام جهانی کاهش یابد. تاثیر نامه اخیر ترامپ بر چشم انداز سیاست داخلی آمریکا را نیز نباید نادیده گرفت. یک توافق موفق با ایران می‌تواند او را در سیاست خارجی قوی جلوه دهد، اما تلاش ناموفق برای دستیابی به یک توافق می‌تواند زمینه‌هایی را برای مخالفان سیاسی‌اش فراهم کند تا او را مورد انتقاد قرار دهند. هم چنین، عدم دستیابی به توافق می تواند بر نظرات رأی دهندگان در مورد توانایی ترامپ به منظور هدایت روابط بین المللی پیچیده تأثیر بگذارد. از سوی دیگر، هرگونه توافق میان ایران و آمریکا رابطه ایران با روسیه و چین که اخیرا تقویت شده را پیچیده تر خواهد کرد. پکن و مسکو از طریق همکاری‌های اقتصادی و نظامی از ایران حمایت کرده‌اند، و ایالات متحده ممکن است با ارائه شراکت‌های استراتژیک جایگزین، تلاش کند نفوذ ایالات متحده در منطقه را متعادل کند. اگر ایران فرصت های بهتری را در همکاری با چین و روسیه ببیند ممکن است تضمین های قوی تر پیشنهادی از سوی آمریکا را رد کند".
چهار سناریوی احتمالی پس از نامه ترامپ به رهبر انقلاب
این نشریه در ادامه به چهار سناریوی احتمالی پیش روی رابطه ایران و آمریکا پس از نامه اخیر ترامپ خطاب به رهبر انقلاب پرداخته است:
مذاکره موفق و حصول توافق جدید: اگر دو طرف بتوانند به توافق دست یابند، توافق هسته‌ای جدید می‌تواند امضا شود و راه را برای روابط بهتر ایران و آمریکا هموار کند.
بن بست در رابطه و بروز تنش های مستمر: اگر ایران پیشنهاد مذاکره را رد کند یا بر شرایط غیرقابل قبول برای ایالات متحده پافشاری کند، ممکن است تنش باقی بماند یا حتی بدتر شود.
گفتگوهای دوجانبه ایالات متحده با میانجی گری جهانی: سازمان ملل یا اتحادیه اروپا ممکن است وارد مذاکره شوند و میانجیگری کنند که منجر به یک راه حل دیپلماتیک گسترده تر شود.
بالا گرفتن سطح تنش نظامی: اگر دیپلماسی با شکست مواجه شود هر یک از طرفین ممکن است از طریق متحدان و نیابتی های منطقه ای خود به بلوف نظامی یا اقدامات نامنظم نظامی روی آورند.