به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، دومین جلسه روزآمدسازی اهداف، شاخص‌ها و کمیت‌های مطلوب نقشه جامع علمی کشور با حضور ناصر باقری مقدم، مدیر اجرایی‌سازی روزآمدسازی، فرازکیش، عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات سیاست علمی کشور، محققی، احمدوند، زینب عباسی، نمایندگان فرهنگستان علوم، فرهنگستان علوم پزشکی، مجمع تشخیص مصلحت نظام و مؤسسه تحقیقات سیاست‌های علمی کشور برگزار شد.

این جلسه با هدف بازنگری و روزآمدسازی اهداف و شاخص‌ها در نقشه جامع علمی کشور و تطابق آن‌ها با شرایط و نیازهای روز کشور، تشکیل شد. بررسی و اصلاح شاخص‌ها و کمیت‌های موجود به‌منظور ارزیابی بهتر پیشرفت‌ها و تحقق اهداف علمی کشور، از جمله اولویت‌های اصلی این نشست بود.

در این جلسه، اعضای حاضر تأکید کردند که برای دستیابی به اهداف علمی و فناوری، باید پیوستگی و هماهنگی بین اجزای مختلف نقشه جامع وجود داشته باشد.

به‌ویژه، انتخاب صحیح ارزش‌ها و شاخص‌های قابل اندازه‌گیری از اهمیت بالایی برخوردار است. شاخص‌هایی که به‌دقت انتخاب شده و قابلیت ارزیابی و اندازه‌گیری داشته باشند، می‌توانند به‌عنوان معیاری برای ارزیابی پیشرفت‌ها در حوزه‌های مختلف علمی و فناوری کشور مورد استفاده قرار گیرند.

در همین راستا، تأکید شد که برای ارتقاء جایگاه علمی کشور در جهان اسلام و تحقق اهداف کلان، باید از شاخص‌های دقیق و عملیاتی استفاده شود تا نقشه جامع علمی کشور به شکلی مؤثر و اجرایی در جهت پیشرفت علمی کشور حرکت کند.

حوزه‌های اولویت‌دار در نقشه جامع علمی کشور

فرازکیش؛ عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات سیاست علمی کشور، در ابتدای نشست گزارشی از پیشرفت کار ارائه داد و درخصوص ارتقای جایگاه علمی گفت: هدف کلان اولمان ارتقای چشمگیر جایگاه علمی در جهان اسلام بود. به تناظر این هدف، یکی از شاخص‌هایی که در نقشه وجود داشت، رتبه کشور در تولید علم در جهان بود. با توجه به فراز و فرودی که داریم، این شاخص جزو شاخص‌هایی نیست که باید حذفش کنیم، یعنی شاخصی نیست که ما به اندازه کافی عملکردمان را رساندیم.

فرازکیش اضافه کرد: قرار بوده است که ما در 1404 یعنی چشم‌انداز جمهوری اسلامی ایران برای این حوزه به عدد 12 برسیم. به‌طور تقریبی 5 پله فاصله داریم و به آن هدف نرسیدیم، پس با توجه به اینکه به هدفمان نرسیدیم، این شاخص هم جزو شاخص‌های مهم برای حوزه مرجعیت علمی است و به نظر می‌رسد که این شاخص را باید نگه داریم. ما به این راحتی نمی‌توانیم در همه حوزه‌ها به عنوان مثال به رتبه 12 برسیم. حالا ممکن است که در حوزه نانو ما توانسته باشیم به زیر 12 برسیم، ولی فرض کنید در یک حوزه دیگر، مثلاً در حوزه کوانتوم، ما روی 80 باشیم.

وی، شاخص‌های مرتبط با شرکت‌های دانش‌بنیان و نوآوری را بیان کرد: بنابراین این شاخص کاملاً نمود پیدا می‌کند روی 2 محور دیگر که در نقشه باید در نظر بگیریم. آن دو تا محور چیست؟ یکی بحث حوزه‌های اولویت‌دار است. یکی از موضوعاتی که در هدف دوم بود، چند کارکردی است. شاخصی که به موازات این است، تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان است. این شاخص مطلقی داریم که تازه مهم‌تر از آن تعریف خود شرکت دانش‌بنیان است. آیا ما باید شرکت دانش‌بنیان را ارزیابی کنیم یا فعالیت دانش‌بنیان را؟ اگر بخواهیم درستش کنیم که فعالیت دانش‌بنیان را ارزیابی کنیم، چه‌طور باید ارزیابی کنیم؟ این هم خودش یک موضوع مهم است.

عدالت اجتماعی، آموزشی و سلامت به‌عنوان ارزش‌های محوری

محققی، در ادامه نشست درباره پیوستگی و هماهنگی بین اجزای مختلف نقشه جامع علمی کشور اظهار داشت: نکته‌ای که وجود دارد این است که باید یک نوع همبستگی یا پیوستگی یا هماهنگی بین اجزای مختلف وجود داشته باشد. حالا واژه‌ها هرچه انتخاب شود، اهداف یا راهبردها باشد یا از کلمه سیاست‌ها استفاده شود، بحث چشم‌انداز و ارزش‌ها است. این ارزش‌ها بایستی بسیار درست انتخاب شود و ناظر بر مواردی باشد که قابلیت اجرا و عمل هم دارد. بعد یک پیوستگی وجود داشت. یک مثال بحث عدالت است. عدالت اجتماعی یا عدالت آموزشی، عدالت در سلامت، این‌ها هم از جنس ارزش است، هم از جنس آرمان، هم در عمل باید به سمت آن حرکت شود و هم شاخص برایش وجود دارد.

وی درباره وجود شاخص‌های قابل اندازه‌گیری و عملیاتی شدن اهداف گفت: شاخص‌ها هم باید شاخص‌هایی باشند که قابلیت اندازه‌گیری داشته باشند یعنی شاخص‌های خیلی کلی نباشند. این‌ها هم وجود دارد، یعنی هم در علم و فناوری وجود دارد، هم در سلامت وجود دارد. یعنی این‌طور نیست که ما می‌خواهیم پیشرفت علمی را اندازه‌گیری کنیم، برایش شاخص نداشته باشیم. شاخص‌ها را داریم، بایستی این‌ها را انتخاب کنیم. بعضاً لازم می‌شود از شاخص‌های موجود با تطبیق‌شان یک شاخص جدید ساخته شود اما باید اطلاعاتش وجود داشته باشد و قابلیت اندازه‌گیری هم داشته باشد.

در این نشست پیشنهاد ایجاد شبکه‌ای از اهداف با سلسله مراتب مشخص مطرح شد که ضمن کم کردن همپوشانی، اهداف کلان و جزئی را مشخص کند. همچنین پیشنهاد دوم تقسیم‌بندی اهداف به صورت کارکردی (آموزش، پژوهش، توسعه فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان) برای شفافیت بیشتر است؛ در زمینه شاخص‌ها، پیشنهاد شد که به جای سنجش صرف، از شاخص‌های ترکیبی استفاده شود که به ارزیابی دقیق‌تر نقشه جامع کمک کند. در نهایت، توجه به سیاست‌های کلی آموزش و پرورش به‌عنوان اسناد بالادستی نیز مطرح شد.

انتهای پیام/