زهره گردان - روزنامه اطلاعات| خانه‌تکانی به‌عنوان یک سنت حسنه در فرهنگ ما، فرصتی برای پاک‌سازی و نو کردن محیط زندگی است اما این فعالیت، اگر بدون رعایت نکات ایمنی گیرد، می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی به افراد شود. از مشکلات تنفسی ناشی از گردوغبار و مواد شیمیایی گرفته تا خطرات جسمی مانند شکستگی و کشیدگی عضلات، عدم توجه به اصول ایمنی می‌تواند عواقب ناگواری به همراه داشته باشد. در این گزارش، به بررسی اهمیت رعایت نکات ایمنی در خانه‌تکانی و راهکارهای مؤثر برای جلوگیری از آسیب‌ها می‌پردازیم تا این سنت زیبا به تجربه‌ای ایمن و سالم تبدیل شود.
دو آسیب جدی
سعید مهر سروش، معاون آموزش و پژوهش اورژانس استان تهران، درباره دو آسیب جدی در خانه‌تکانی تأکید می‌کند: مشکلات تنفسی بر اثر استفاده نادرست از مواد شوینده و سقوط از ارتفاع، بیشترین آسیب‌های مربوط به خانه‌تکانی است که هر ساله به اورژانس تهران گزارش می‌شود.
او با تأکید بر این موضوع که خانه‌تکانی باید با حفظ نکات ایمنی صورت گیرد، می‌گوید: استفاده بی‌رویه از مواد شوینده و به‌خصوص وایتکس ممکن است. افراد را دچار مشکلات تنفسی کند امسال هم از اول اسفندماه تماس‌هایی با ۱۱۵ دراین‌رابطه داشته‌ایم. توصیه می‌کنم افراد هنگام استفاده از این مواد در محیط‌های بسته مثل سرویس بهداشتی و حمام، در و پنجره‌ها را باز نگه‌دارند، هواکش را روشن کنند و در صورت امکان ماسک بزنند، اما آسیب بیشتر زمانی به وجود می‌آید که افراد مواد شوینده را با وایتکس و اسید مخلوط می‌کنند، این اقدام نابجا باعث می‌شود گازی فوق‌العاده سمی و خطرناک متصاعد شود.
اگر فردی خود را در مواجهه با چنین گازی ببیند، باید سریعاً از جای خود بلند شود، به محیط آزاد برود و هوای تازه استنشاق کند و در صورت احساس تنگی نفس با ۱۱۵ تماس بگیرد تا راهنمایی‌های لازم را از پرستار دریافت کند.
استنشاق مقدار کمی از این گاز با اکسیژن قابل‌رفع است، اما اگر مقدار گاز زیاد باشد، ممکن است فرد نیاز به دارودرمانی داشته باشد و مشکلات ریوی تا مدت زیادی با او باقی بماند.
او تأکید می‌کند: شوینده‌ها و مواد پاک‌کننده و جرم‌گیر به دلیل وجود مواد قلیایی یا اسیدی در صورت مواجهه با پوست بدن سبب حل‌شدن چربی پوست و بروز مشکلاتی می‌شوند. تماس مداوم با این مواد سبب خشکی پوست، ترک و خارش و در نهایت اگزما، آلرژی پوستی و درماتیت یا التهاب پوست می‌شود، بنابراین توصیه می‌کنم که با استفاده از دستکش از بروز مشکلات پوستی مذکور هنگام کار با شوینده‌ها جلوگیری کنید.
استفاده از تجهیزات مناسب
این کارشناس آموزشی اورژانس بر استفاده از تجهیزات مناسب حین خانه‌تکانی هم تأکید می‌کند و می‌گوید: هنگام تمیزکردن سطوح بلند یا استفاده از نردبان، حتماً از نردبان‌های باکیفیت و مطمئن استفاده کنید و از کسی بخواهید که در کنار شما باشد تا در صورت نیاز کمک کند، زیرا رعایت‌نکردن موارد ایمنی اغلب اوقات باعث شکستگی دست و پا بر اثر سقوط از ارتفاع می‌شود.
همچنین، هنگام جابه‌جایی اشیای سنگین، از تکنیک‌های صحیح بلندکردن استفاده کنید؛ به این معنا که زانوها را خم کنید و از قدرت پاها برای بلندکردن استفاده کنید، نه از کمر.
مهر سروش در پاسخ به این پرسش که در صورت افتادن از نردبان و بروز حادثه چه اقداماتی باید انجام شود و چه زمانی لازم است با اورژانس تماس گرفته شود، می‌گوید: افراد باید هنگام دیدن خونریزی ناشی از سقوط ابتدا ترس‌های خود را کنترل و خونسردی خود را حفظ کنند. اگر فرد مصدوم خونریزی فعال و واضحی داشته باشد، لازم است همراه او دستکش بپوشد و با گاز استریل به قسمت‌هایی از اندام‌ها که دچار خونریزی شده است، فشار مستقیم وارد کند.
اگر گاز استریل در دسترس نبود، می‌توان دستمال پارچه‌ای سفید و تمیزی جایگزین آن کرد. در این موارد به‌هیچ‌عنوان نباید دستمال‌کاغذی به کار برد، زیرا بافت متراکمی ندارد و کاربردی نیست. در صورتی که خونریزی بند نیامد، پارچه باید مدت‌زمان بیشتری روی محل خونریزی باقی بماند، در این شرایط بهتر است افراد با اورژانس تماس بگیرند و از راهنمایی‌های پرستار تریاژ استفاده کنند. در زمینه شکستگی‌ها هم مهم است که اندام آسیب‌دیده ثابت نگه داشته شود، سپس اعضای خانواده با اورژانس تماس بگیرند، کسب تکلیف کنند تا در صورت نیاز آمبولانس اعزام شود و فرد را به بیمارستان منتقل کند.
معاون آموزش اورژانس استان تهران می‌گوید: مورد خطرناک‌تر تمیزکردن پنجره‌های بیرونی ساختمان بدون حفظ ایمنی است که گاهی باعث فوت بر اثر سقوط شده است. افراد برای چنین تمیزکاری‌هایی باید از نردبان‌های مطمئن استفاده کنند و در نهایت برای حفظ جان خود قید تمیزکردن مکان‌هایی را که در دسترس نیست بزنند،به‌اندازه توانایی خود خانه‌تکانی را انجام دهند و با تقسیم کار بین اعضای خانواده از فشار و خستگی خود بکاهند تا خطر آسیب‌های جسمی هم کاهش یابد.
او درباره این که آیا اورژانس استان تهران برنامه‌های آموزشی خاصی برای آگاه‌سازی مردم در مورد حفظ ایمنی هنگام خانه‌تکانی دارد یا خیر می‌گوید: به این منظور خیر، اما از ابتدای اسفند، برگزاری دوره‌های آموزشی کمک‌های اولیه برای مواجهه با آسیب‌های چهارشنبه‌سوری پایان سال در مدارس، مساجد، خانه‌های بهداشت و فرهنگسراها آغاز شده است.
مکاتبات با آموزش‌وپرورش انجام شده و آموزش‌ها به‌صورت فیلم و ویدئو برای دانش‌آموزان صورت می‌گیرد، هدف مدارسی است که تعداد دانش‌آموزان بیشتری دارند، اما تمرکز آموزش‌های ما در خانه‌های بهداشت و فرهنگسراها است که آموزش به‌صورت چهره‌به‌چهره انجام می‌شود.
تهدید سلامت روان
نصیره نصریان، دکترای روان‌شناسی سلامت در پاسخ به این پرسش که آیا فشار زیاد برای انجام خانه‌تکانی در مدت‌زمان کوتاه می‌تواند به سلامت روان افراد آسیب بزند می‌گوید: این نوع فشار می‌تواند منجر به استرس و اضطراب شود. این احساسات منفی نه‌تنها روی کیفیت کار تأثیر می‌گذارند، بلکه ممکن است مشکلات جسمی و روحی را به همراه داشته باشند.
وقتی شما زمان کوتاهی را برای انجام حجم زیادی کار در نظر می‌گیرید، ناخودآگاه مغز واکنش نشان می‌دهد و شما را دچار وسواس فکری و عملی می‌کند.
فرض کنید که خانم خانه بخشی از آشپزخانه را تمیز کرده است، اما این فکر که زمانش محدود بوده پس شاید محل موردنظر به‌خوبی پاکیزه نشده است، آزارش می‌دهد و گاهی باعث می‌شود مجددا به سراغ تمیزکاری همان بخش برود.
این وسواس فکری، چرخه باطل تکرار کارها و طبیعتا خستگی را به دنبال دارد، همین تکرار باعث طولانی‌شدن روند کار می‌شود.
خانم نصریان تأکید می‌کند: علت اصلی وسواس چه فکری و چه عملی، اضطراب است.
بسیاری از خانم‌های ایرانی با نزدیک‌شدن عید با این اضطراب و وسواس عجین می‌شوند، بنابراین اگر جزو آن دسته افرادی هستید که اعتقاد دارید تا پایان اسفندماه باید همه زندگیتان تمیز و پاکیزه باشد، باید یا زودتر از موعد کارهایتان را آغاز کنید تا فرصت کافی داشته باشید یا کارهایتان را با یک برنامه‌ریزی کامل پیش ببرید.
باید هر روز را اختصاص به تمیزکردن یک بخش از خانه دهید تا ذهنتان مشوش نشود. تقسیم‌بندی کارها و کمک‌گرفتن از دیگران بسیار مؤثر خواهد بود.
زهره گردان - روزنامه اطلاعات| خانه‌تکانی به‌عنوان یک سنت حسنه در فرهنگ ما، فرصتی برای پاک‌سازی و نو کردن محیط زندگی است اما این فعالیت، اگر بدون رعایت نکات ایمنی گیرد، می‌تواند منجر به آسیب‌های جدی به افراد شود. از مشکلات تنفسی ناشی از گردوغبار و مواد شیمیایی گرفته تا خطرات جسمی مانند شکستگی و کشیدگی عضلات، عدم توجه به اصول ایمنی می‌تواند عواقب ناگواری به همراه داشته باشد. در این گزارش، به بررسی اهمیت رعایت نکات ایمنی در خانه‌تکانی و راهکارهای مؤثر برای جلوگیری از آسیب‌ها می‌پردازیم تا این سنت زیبا به تجربه‌ای ایمن و سالم تبدیل شود.
دو آسیب جدی
سعید مهر سروش، معاون آموزش و پژوهش اورژانس استان تهران، درباره دو آسیب جدی در خانه‌تکانی تأکید می‌کند: مشکلات تنفسی بر اثر استفاده نادرست از مواد شوینده و سقوط از ارتفاع، بیشترین آسیب‌های مربوط به خانه‌تکانی است که هر ساله به اورژانس تهران گزارش می‌شود.
او با تأکید بر این موضوع که خانه‌تکانی باید با حفظ نکات ایمنی صورت گیرد، می‌گوید: استفاده بی‌رویه از مواد شوینده و به‌خصوص وایتکس ممکن است. افراد را دچار مشکلات تنفسی کند امسال هم از اول اسفندماه تماس‌هایی با ۱۱۵ دراین‌رابطه داشته‌ایم. توصیه می‌کنم افراد هنگام استفاده از این مواد در محیط‌های بسته مثل سرویس بهداشتی و حمام، در و پنجره‌ها را باز نگه‌دارند، هواکش را روشن کنند و در صورت امکان ماسک بزنند، اما آسیب بیشتر زمانی به وجود می‌آید که افراد مواد شوینده را با وایتکس و اسید مخلوط می‌کنند، این اقدام نابجا باعث می‌شود گازی فوق‌العاده سمی و خطرناک متصاعد شود.
اگر فردی خود را در مواجهه با چنین گازی ببیند، باید سریعاً از جای خود بلند شود، به محیط آزاد برود و هوای تازه استنشاق کند و در صورت احساس تنگی نفس با ۱۱۵ تماس بگیرد تا راهنمایی‌های لازم را از پرستار دریافت کند.
استنشاق مقدار کمی از این گاز با اکسیژن قابل‌رفع است، اما اگر مقدار گاز زیاد باشد، ممکن است فرد نیاز به دارودرمانی داشته باشد و مشکلات ریوی تا مدت زیادی با او باقی بماند.
او تأکید می‌کند: شوینده‌ها و مواد پاک‌کننده و جرم‌گیر به دلیل وجود مواد قلیایی یا اسیدی در صورت مواجهه با پوست بدن سبب حل‌شدن چربی پوست و بروز مشکلاتی می‌شوند. تماس مداوم با این مواد سبب خشکی پوست، ترک و خارش و در نهایت اگزما، آلرژی پوستی و درماتیت یا التهاب پوست می‌شود، بنابراین توصیه می‌کنم که با استفاده از دستکش از بروز مشکلات پوستی مذکور هنگام کار با شوینده‌ها جلوگیری کنید.
استفاده از تجهیزات مناسب
این کارشناس آموزشی اورژانس بر استفاده از تجهیزات مناسب حین خانه‌تکانی هم تأکید می‌کند و می‌گوید: هنگام تمیزکردن سطوح بلند یا استفاده از نردبان، حتماً از نردبان‌های باکیفیت و مطمئن استفاده کنید و از کسی بخواهید که در کنار شما باشد تا در صورت نیاز کمک کند، زیرا رعایت‌نکردن موارد ایمنی اغلب اوقات باعث شکستگی دست و پا بر اثر سقوط از ارتفاع می‌شود.
همچنین، هنگام جابه‌جایی اشیای سنگین، از تکنیک‌های صحیح بلندکردن استفاده کنید؛ به این معنا که زانوها را خم کنید و از قدرت پاها برای بلندکردن استفاده کنید، نه از کمر.
مهر سروش در پاسخ به این پرسش که در صورت افتادن از نردبان و بروز حادثه چه اقداماتی باید انجام شود و چه زمانی لازم است با اورژانس تماس گرفته شود، می‌گوید: افراد باید هنگام دیدن خونریزی ناشی از سقوط ابتدا ترس‌های خود را کنترل و خونسردی خود را حفظ کنند. اگر فرد مصدوم خونریزی فعال و واضحی داشته باشد، لازم است همراه او دستکش بپوشد و با گاز استریل به قسمت‌هایی از اندام‌ها که دچار خونریزی شده است، فشار مستقیم وارد کند.
اگر گاز استریل در دسترس نبود، می‌توان دستمال پارچه‌ای سفید و تمیزی جایگزین آن کرد. در این موارد به‌هیچ‌عنوان نباید دستمال‌کاغذی به کار برد، زیرا بافت متراکمی ندارد و کاربردی نیست. در صورتی که خونریزی بند نیامد، پارچه باید مدت‌زمان بیشتری روی محل خونریزی باقی بماند، در این شرایط بهتر است افراد با اورژانس تماس بگیرند و از راهنمایی‌های پرستار تریاژ استفاده کنند. در زمینه شکستگی‌ها هم مهم است که اندام آسیب‌دیده ثابت نگه داشته شود، سپس اعضای خانواده با اورژانس تماس بگیرند، کسب تکلیف کنند تا در صورت نیاز آمبولانس اعزام شود و فرد را به بیمارستان منتقل کند.
معاون آموزش اورژانس استان تهران می‌گوید: مورد خطرناک‌تر تمیزکردن پنجره‌های بیرونی ساختمان بدون حفظ ایمنی است که گاهی باعث فوت بر اثر سقوط شده است. افراد برای چنین تمیزکاری‌هایی باید از نردبان‌های مطمئن استفاده کنند و در نهایت برای حفظ جان خود قید تمیزکردن مکان‌هایی را که در دسترس نیست بزنند،به‌اندازه توانایی خود خانه‌تکانی را انجام دهند و با تقسیم کار بین اعضای خانواده از فشار و خستگی خود بکاهند تا خطر آسیب‌های جسمی هم کاهش یابد.
او درباره این که آیا اورژانس استان تهران برنامه‌های آموزشی خاصی برای آگاه‌سازی مردم در مورد حفظ ایمنی هنگام خانه‌تکانی دارد یا خیر می‌گوید: به این منظور خیر، اما از ابتدای اسفند، برگزاری دوره‌های آموزشی کمک‌های اولیه برای مواجهه با آسیب‌های چهارشنبه‌سوری پایان سال در مدارس، مساجد، خانه‌های بهداشت و فرهنگسراها آغاز شده است.
مکاتبات با آموزش‌وپرورش انجام شده و آموزش‌ها به‌صورت فیلم و ویدئو برای دانش‌آموزان صورت می‌گیرد، هدف مدارسی است که تعداد دانش‌آموزان بیشتری دارند، اما تمرکز آموزش‌های ما در خانه‌های بهداشت و فرهنگسراها است که آموزش به‌صورت چهره‌به‌چهره انجام می‌شود.
تهدید سلامت روان
نصیره نصریان، دکترای روان‌شناسی سلامت در پاسخ به این پرسش که آیا فشار زیاد برای انجام خانه‌تکانی در مدت‌زمان کوتاه می‌تواند به سلامت روان افراد آسیب بزند می‌گوید: این نوع فشار می‌تواند منجر به استرس و اضطراب شود. این احساسات منفی نه‌تنها روی کیفیت کار تأثیر می‌گذارند، بلکه ممکن است مشکلات جسمی و روحی را به همراه داشته باشند.
وقتی شما زمان کوتاهی را برای انجام حجم زیادی کار در نظر می‌گیرید، ناخودآگاه مغز واکنش نشان می‌دهد و شما را دچار وسواس فکری و عملی می‌کند.
فرض کنید که خانم خانه بخشی از آشپزخانه را تمیز کرده است، اما این فکر که زمانش محدود بوده پس شاید محل موردنظر به‌خوبی پاکیزه نشده است، آزارش می‌دهد و گاهی باعث می‌شود مجددا به سراغ تمیزکاری همان بخش برود.
این وسواس فکری، چرخه باطل تکرار کارها و طبیعتا خستگی را به دنبال دارد، همین تکرار باعث طولانی‌شدن روند کار می‌شود.
خانم نصریان تأکید می‌کند: علت اصلی وسواس چه فکری و چه عملی، اضطراب است.
بسیاری از خانم‌های ایرانی با نزدیک‌شدن عید با این اضطراب و وسواس عجین می‌شوند، بنابراین اگر جزو آن دسته افرادی هستید که اعتقاد دارید تا پایان اسفندماه باید همه زندگیتان تمیز و پاکیزه باشد، باید یا زودتر از موعد کارهایتان را آغاز کنید تا فرصت کافی داشته باشید یا کارهایتان را با یک برنامه‌ریزی کامل پیش ببرید.
باید هر روز را اختصاص به تمیزکردن یک بخش از خانه دهید تا ذهنتان مشوش نشود. تقسیم‌بندی کارها و کمک‌گرفتن از دیگران بسیار مؤثر خواهد بود.