خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: استان بوشهر، نگین خلیج فارس، با پیشینه‌ای غنی و تاریخی پرفراز و نشیب، همواره به عنوان یکی از مهم‌ترین مراکز تمدنی و تجاری منطقه شناخته شده است.
این استان، با دارا بودن آثار فرهنگی و تاریخی متعدد در حوزه آب، از جایگاه ویژه‌ای در میراث فرهنگی ایران برخوردار است. در همین راستا، تشکیل «گنجینه آب بوشهر و خلیج فارس» به عنوان گامی مهم در جهت حفظ و اشاعه این میراث گران‌بها، از اهمیت بسزایی برخوردار است.
گنجینه آب بوشهر و خلیج فارس با هدف جمع‌آوری، حفظ، مطالعه و معرفی آثار فرهنگی و باستانی مرتبط با آب در حوزه خلیج فارس تشکیل شده است. این گنجینه، به عنوان مرکزی تخصصی، درصدد است تا با بهره‌گیری از روش‌های علمی و نوین، به بررسی و تحلیل این آثار پرداخته و نقش آن‌ها را در شکل‌گیری تمدن‌های منطقه خلیج فارس مورد مطالعه قرار دهد.
آثار فرهنگی و تاریخی حوزه آب در بوشهر
استان بوشهر با دارا بودن آثار متعدد در حوزه آب، از جمله قنات‌ها، آب‌انبارها، آسیاب‌های آبی، و بندرگاه‌های تاریخی، گواهی بر اهمیت این عنصر حیاتی در شکل‌گیری تمدن‌های منطقه است.
کانال حاج مهدی با قدمت بیش از ۳۵۰ سال و بند انحرافی سعدآباد و شبکه آبیاری پایاب آن با عمر بیش از ۸۰ سال به عنوان قدیمی ترین شبکه آبیاری مدرن کشور محسوب می‌شوند.
قنات‌های استان بوشهر یکی از مهم‌ترین روش‌های تأمین آب در منطقه شناخته می‌شدند، از جمله این آثار به شمار می‌روند. آب‌انبارهای تاریخی، که با معماری منحصر به فرد خود، نقش مهمی در ذخیره و توزیع آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک ایفا می‌کردند، نیز از دیگر آثار ارزشمند این استان هستند.
اهمیت حفظ و ثبت آثار حوزه آب
حفظ و ثبت آثار فرهنگی و تاریخی حوزه آب، نه تنها به عنوان بخشی از میراث فرهنگی ایران، بلکه به عنوان گواهی بر تعامل انسان با محیط زیست و چگونگی غلبه بر چالش‌های طبیعی، از اهمیت بسزایی برخوردار است.
این آثار، به عنوان منابعی ارزشمند برای مطالعه تاریخ، فرهنگ و تمدن منطقه خلیج فارس، می‌توانند نقش مهمی در افزایش آگاهی عمومی و تقویت حس هویت ملی ایفا کنند.
گنجینه آب بوشهر و خلیج فارس، با بهره‌گیری از تیمی متخصص و مجرب، در حال انجام فعالیت‌های متعددی در جهت تحقق اهداف خود است.
جمع‌آوری و مستندسازی آثار فرهنگی و تاریخی حوزه آب، انجام پژوهش‌های علمی و تخصصی در این زمینه، برگزاری نمایشگاه‌ها و کارگاه‌های آموزشی، و همکاری با نهادهای داخلی و بین‌المللی، از جمله این فعالیت‌ها به شمار می‌روند.
گنجینه آب بوشهر و خلیج فارس، با چشم‌اندازی روشن و برنامه‌ریزی دقیق، درصدد است تا به عنوان مرکزی پیشرو در زمینه مطالعه و معرفی آثار فرهنگی و تاریخی حوزه آب در منطقه خلیج فارس شناخته شود.
این گنجینه، با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و روش‌های علمی، در تلاش است تا نقش خود را در حفظ و اشاعه این میراث گران‌بها به خوبی ایفا کند.
تشکیل گنجینه آب بوشهر و خلیج فارس
همزمان با روز ملی آب، ظهر چهارشنبه نخستین نشست گنجینه آب بوشهر و خلیج فارس با هدف حفظ و اشاعه میراث فرهنگی و باستانی آب در حوزه خلیج فارس برگزار شد.
در این نشست که به میزبانی شرکت آب منطقه‌ای بوشهر و با حضور اعضای کمیته استانی گنجینه آب از جمله کارشناسان خبره سازه‌های آبی – تاریخی، میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، دانشگاه خلیج فارس و مشاورین این کمیته برگزار شد، برنامه‌های پیش روی این کمیته مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
دبیر کمیته گنیجنه آب بوشهر و خلیج فارس با مروری بر فعالیت‌های زیرساختی رقم خورده در این حوزه گفت: با تشکیل اساسنامه و دعوت از اعضای حقیقی و حقوقی، نخستین جلسه این کمیته برای شروع فعالیت‌های منسجم در زمینه شناسایی، ثبت، حفاظت و معرفی آثار فرهنگی و تاریخی حوزه آب آغاز شده است.
امید آزادی جو اظهار کرد: متأسفانه تاکنون تحقیقات کاربردی بسیار اندکی در زمینه سازه‌های آبی-تاریخی استان بوشهر و منطقه خلیج فارس انجام شده و این امر عاملی برای شناخت ناکافی ما از میراث تمدنی منطقه است.
وی با اشاره به ظرفیت‌های موجود در این کمیته عنوان کرد: گنجینه آب بوشهر و خلیج فارس مرکزی برای توسعه پژوهش‌ها و همچنین گردآوری آثار، اسناد و میراث فرهنگی و معنوی حوزه آب خواهد بود.
دبیر کمیته گنجینه آب بوشهر خلیج فارس خاطرنشان کرد: این مرکز در گام نخست استان بوشهر و سپس در سطح ملی به فعالیت در استان‌های حاشیه خلیج فارس خواهد پرداخت.
ثبت تاریخ شفاهی آب و آبیاری
معاون منابع انسانی، مالی و پشتیبانی شرکت آب منطقه‌ای بوشهر نیز در این نشست اظهار کرد: یکی از خلاء‌های پژوهشی حوزه تاریخ آب، کمبود مکتوبات و مستندات در زمینه تاریخ معاصر آب است و برخلاف مستندات قابل توجه که پیشینان ما نگارش کرده اند، در عصر معاصر از این مهم مغفول مانده ایم.
حسین باشی زادگان اظهار کرد: یکی از منابع دست اول در به دست آوردن اطلاعات معاصر، تاریخ شفاهی آب و آبیاری است که در حافظه معمرین منطقه وجود دارد و باید به عنوان بخش مهمی از تاریخ ثبت و ضبط شود.
وی عنوان کرد: بخش مهمی از تاریخ آب کشور در استان بوشهر رقم خورده که از جمله آن می‌توان به کانال حاج مهدی با قدمت بیش از ۳۵۰ سال و بند انحرافی سعدآباد و شبکه آبیاری پایاب آن با عمر بیش از ۸۰ سال به عنوان قدیمی ترین شبکه آبیاری مدرن کشور اشاره کرد.
عضو اصلی کمیته گنجینه آب بوشهر و خلیج فارس تصریح کرد: باید به سراغ تمامی فرهیختگان و پژوهشگرانی که به هر طریق با حوزه آب در ارتباط هستند و مطالعات و پژوهش‌هایی داشته اند برویم و از دانش موجود استفاده کنیم.
وی عنوان کرد: اگرچه آغاز به کار گنجینه آب بوشهر و خلیج فارس دیر بوده، اما این شروع را به فال نیک می‌گیریم و از تمامی ظرفیت‌های سازمانی و استانی برای حفظ و اشاعه میراث آبی بوشهر و خلیج فارس استفاده خواهیم کرد.
تشکیل گنجینه آب بوشهر و خلیج فارس، به عنوان گامی مهم در جهت حفظ و اشاعه میراث فرهنگی و باستانی آب در حوزه خلیج فارس، از اهمیت بسزایی برخوردار است.
این گنجینه، با بهره‌گیری از روش‌های علمی و نوین، در تلاش است تا نقش خود را در مطالعه و معرفی این آثار ارزشمند به خوبی ایفا کند. با حمایت و همکاری همه‌جانبه، می‌توانیم گامی بلند در جهت حفظ این میراث گران‌بها برای نسل‌های آینده برداریم.