رضا عمویی- روزنامه‌نگار

تلویزیون همشهری به‌تازگی میزبان مناظره داغ 2کارشناس دانشگاهی درباره تحولات اوکراین در پرتوی تنش اخیر کی‌یف و واشنگتن بوده است. صادق زیباکلام، کارشناس  مسائل سیاسی و فؤاد ایزدی، کارشناس مسائل آمریکا در این برنامه به بیان دیدگاه‌های خود درباره تنش آمریکا و اوکراین پرداختند.

نقش آمریکا در بحران اوکراین
فؤاد ایزدی درباره شکل‌گیری تنش و جنگ اوکراین نکات مهمی را مطرح کرد که در ادامه این نکات مورد اشاره قرار خواهند گرفت:

 شکل‌گیری جریان غرب‌گرا
 فؤاد ایزدی، استاد دانشگاه تهران و کارشناس مسائل آمریکا در مصاحبه با تلویزیون همشهری درباره زمینه شکل‌گیری جریان غرب‌گرا در اوکراین گفت که در سال ۲۰۱۴، با وقوع اعتراضات گسترده در اوکراین و تغییر دولت این کشور، جریان‌های غرب‌گرا در کی‌یف به قدرت رسیدند. این تحولات در حالی رخ داد که برخی تحلیلگران، وقوع آن را نتیجه دخالت‌های خارجی به‌ویژه از سوی آمریکا می‌دانند. در ادامه، سیاست‌های اوکراین با حمایت غرب به سمت تقابل با روسیه سوق داده شد که در نهایت، زمینه‌ساز درگیری‌های داخلی و جنگ میان روسیه و اوکراین شد.

  زمینه‌های تاریخی بحران
به‌گفته ایزدی، پیش از تغییر دولت در اوکراین، مناطق شرقی این کشور عمدتا روس‌زبان بودند و تمایل بیشتری به حفظ روابط دوستانه با روسیه داشتند، اما پس از تغییر دولت و روی کار آمدن جریان‌های غرب‌گرا، سیاست‌های جدید اوکراین منجر به تنش با این مناطق شد. از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۲، درگیری‌های داخلی در شرق اوکراین شدت گرفت و سازمان ملل تعداد کشته‌های این درگیری‌ها را ۱۴هزار نفر اعلام کرد که ۸۰درصد از آنها را شهروندان روس‌تبار تشکیل می‌دادند.

 نقش آمریکا در آغاز جنگ اوکراین
این استاد دانشگاه تهران همچنین درباره آغاز جنگ اوکراین در سال 2022تأکید کرد که در این سال، روسیه با استناد به لزوم حمایت از مناطق روس‌زبان در شرق اوکراین، حمله نظامی خود را شروع کرد. در همان ماه‌های ابتدایی جنگ، روسیه و اوکراین مذاکراتی را در استانبول آغاز کردند که در آستانه دستیابی به توافق قرار داشت، اما بنا بر برخی گزارش‌ها، دولت آمریکا از ادامه این مذاکرات جلوگیری و به کی‌یف اعلام کرد که باید در برابر روسیه مقاومت کند.

  کمک‌های مالی و نظامی غرب به اوکراین
 ایزدی همچنین درباره کمک‌های مالی و نظامی آمریکا به دولت اوکراین گفت که پس از عدم‌دستیابی به توافق صلح، دولت آمریکا اعلام کرد که کمک‌های گسترده‌ای به اوکراین ارائه خواهد داد. براساس گزارش‌ها، دولت بایدن تا‌کنون نزدیک به ۱۰۰میلیارد دلار کمک مالی و تسلیحاتی به اوکراین اختصاص داده است. با این حال، برخی منتقدان معتقدند که این کمک‌ها بیش از آنکه به نفع اوکراین باشد، در جهت تأمین منافع شرکت‌های تسلیحاتی آمریکا بوده است. بسیاری از سلاح‌هایی که به اوکراین ارسال شد، از تجهیزات قدیمی و انبارشده بود و فرصت جایگزینی آنها با تجهیزات جدید را برای ارتش آمریکا فراهم کرد.

   اختلافات بر سر بازپرداخت کمک‌ها
این کارشناس مسائل آمریکا همچنین درباره اختلاف در آمریکا بر سر کمک به اوکراین تأکید کرد که با نزدیک شدن به انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا و احتمال بازگشت دونالد ترامپ به قدرت، مواضع آمریکا درباره جنگ اوکراین دستخوش تغییر شد. ترامپ اعلام کرد که کمک‌های ارائه‌شده به اوکراین باید بازپرداخت شود. در همین راستا، گزارش‌هایی منتشر شد که نشان می‌دهد دولت آمریکا از اوکراین خواسته است نیمی از منابع طبیعی و معادن خود را به‌عنوان وثیقه و بازپرداخت کمک‌ها در اختیار شرکت‌های آمریکایی قرار دهد.

   دیدار زلینسکی و ترامپ؛ تنش‌های دیپلماتیک جدید
درباره تنش اخیر در کاخ سفید میان رؤسای جمهور اوکراین و آمریکا نیز ایزدی گفت: اخیرا در جریان دیدار ولودیمیر زلینسکی، رئیس‌جمهور اوکراین با دونالد ترامپ، تنش‌های جدیدی در روابط 2کشور پدید آمد. براساس تصاویر منتشرشده، زلینسکی در جریان این دیدار مورد تحقیر قرار گرفت و به او اجازه داده نشد که به برخی سؤالات پاسخ دهد. پس از این جلسه، ترامپ از امضای هرگونه توافق جدید با اوکراین خودداری کرد و اعلام داشت که سیاست متفاوتی را در قبال این کشور اتخاذ خواهد کرد.

   اروپا می‌تواند جایگزین آمریکا شود؟
با توجه به‌احتمال قطع کامل کمک‌های آمریکا به اوکراین در دولت ترامپ، ایزدی گفت که اظهارات ترامپ و موضع‌گیری‌های اخیر اوکراین، این احتمال را مطرح کرده که اروپا بخواهد بخشی از خلأ ناشی از کاهش حمایت‌های آمریکا را پر کند؛ اما کارشناسان معتقدند که کشورهای اروپایی به‌دلیل محدودیت‌های مالی و نظامی قادر به جایگزینی کامل نقش آمریکا در این بحران نیستند. از سوی دیگر، روسیه تاکنون نشان داده که توانسته است در برابر تحریم‌های اقتصادی غرب مقاومت و حضور نظامی خود را در مناطق شرقی اوکراین حفظ کند. این امر باعث شده که برخی تحلیلگران بر این باور باشند که ادامه حمایت‌های غرب از اوکراین نمی‌تواند نتیجه‌ای جز فرسایش بیشتر این کشور در جنگ داشته باشد.

   ابعاد جدید جنگ اوکراین
درباره سرنوشت آینده اوکراین نیز ایزدی گفت: تحولات اخیر نشان می‌دهد که جنگ اوکراین نه‌تنها به پایان نزدیک نشده، بلکه با اختلافات جدید میان آمریکا و اوکراین، ابعاد تازه‌ای یافته است. آینده این بحران به تصمیمات رهبران غربی و میزان حمایت‌های آنها از کی‌یف بستگی دارد. با این حال، شواهد حاکی از آن است که اوکراین در موقعیتی قرار گرفته که گزینه‌های محدودی برای انتخاب دارد و هرگونه تصمیم‌گیری در این شرایط می‌تواند تأثیرات بلندمدتی بر سرنوشت این کشور بگذارد.

تنش زلینسکی-ترامپ و احتمال‌سنجی مذاکره ایران و آمریکا
صادق زیباکلام، کارشناس مسائل سیاسی در این گفت‌وگو با اشاره به مذاکره اخیر زلینسکی و ترامپ به برخی اظهارنظرها درباره مذاکرات ایران و آمریکا پرداخت.

   شباهت ترامپ با هیتلر و صدام
صادق زیباکلام، در ابتدای گفت‌وگوی خود شخصیت ترامپ را با دیکتاتورها مقایسه کرد و گفت: رفتار تحقیرآمیز دونالد ترامپ در دیدار اخیر با ولودیمیر زلینسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، واکنش‌های گسترده‌ای در سطح بین‌المللی برانگیخته و این رفتار بسیار زشت، موهن و تأسف‌آور بوده است. این اتفاق نه‌تنها از سوی رهبران اروپایی، بلکه در خود آمریکا نیز با انتقادهایی روبه‌رو شده است. بسیاری معتقدند که این رفتار ترامپ نشان‌دهنده سبک سیاستمدارانی مانند استالین، هیتلر و صدام حسین است که هیچ‌گونه انتقادی را برنمی‌تابند.

   چرایی تحقیر زلینسکی توسط ترامپ
به‌گفته زیباکلام، ترامپ برای کنار آمدن با پوتین، اینگونه رفتاری زشت با زلینسکی داشت؛ هرچند تمام مردم اوکراین پشت زلینسکی هستند.

  مذاکره با آمریکا هیچ‌گاه در دستور کار نبوده است
این کارشناس مسائل سیاسی با اشاره به تنش زلینسکی و ترامپ به اظهارنظرها درباره مذاکره ایران و آمریکا پرداخت و گفت: بسیاری از کسانی که الان مذاکره زلینسکی با ترامپ را نکوهش می‌کنند، قبل از این هم هیچ‌گاه اجازه مذاکره با آمریکا را ندادند و ایدئولوژی آمریکاستیزی و صدور انقلاب، ایدئولوژی نظام ماست؛ لذا صرف‌نظر از اینکه چه‌کسی در کاخ سفید است، مسئولان ما همواره مذاکره با آمریکا را رد کرده‌اند. مقامات ایرانی هیچ‌گاه نخواسته‌اند که با آمریکا مذاکره کنند و 46سال است که هرکسی از مذاکره با آمریکا حرف زده، تو دهنی خورده است.

  قرار نیست مذاکره با آمریکا انجام شود
زیباکلام در ادامه درباره مذاکره با آمریکا تأکید کرد: نه آقای پزشکیان و نه هیچ رئیس‌جمهور دیگری در کشور هیچ اختیاری درباره مذاکره با آمریکا ندارد؛ حتی مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان، شورای‌عالی امنیت ملی هم هیچ اختیاری ندارند و اظهارات اینگونه افراد هیچ تأثیری درباره مذاکره با آمریکا ندارد و قرار نیست هیچ مذاکره‌ای با آمریکا صورت بگیرد. از طرف دیگر اگر مذاکره با آمریکا هم انجام شود، بسیاری این انتقاد را مطرح می‌کنند که اگر امروز می‌توان مذاکره کرد، پس چرا قبلا مذاکره نشده است؟