به گزارش سلامت نیوز به نقل از اعتماد، منطقه ری و تهران دارای سابقه طولانی فعالیت لرزه‌خیزی است و چندین زمین‌لرزه مهم در طول قرن‌ها ثبت شده است. درک اینکه کدام زمین لرزه تاریخی بیشترین خسارت و تلفات را به بار آورده برای ارزیابی خطرات مربوط به زندگی در این منطقه لرزه‌ای فعال ضروری است. از سوی دیگر درک اینکه کدام گسل در آینده خطرناک‌تر خواهد بود بسته به شناخت دقیق سابقه تاریخ زمین‌لرزه‌های بزرگ رخ داده روی این گسل‌ها است. در جنوب تهران کنونی شهر ری بیشترین زمین‌لرزه‌های تاریخی را در تاریخچه خود دارد.
شهر باستانی ری که اکنون بخشی از کلانشهر تهران است و جنوب تهران به دلیل نزدیکی به سامانه‌های گسلی اصلی تهران در منطقه‌ای فعال از نظر لرزه‌ای قرار دارند. راگا باستانی (ری امروزی) شهر مهمی در ماد باستان بود که بعدا بخشی از امپراتوری‌های هخامنشی و سلوکی و در امتداد جاده ابریشم قرار داشت و از نظر راهبردی شهری بسیار مهم بود. ساخته شدن و توسعه ری در نزدیکی گسل‌های فعال آن را مستعد رخداد زلزله‌های تاریخ کرده است. برخی منابع تاریخی نشان می‌دهند که راگا در حدود سال 330 قبل از میلاد با زمین‌لرزه‌ای بزرگی خراب شده که احتمالا آسیب بیشتری را به دلیل دوره آشفته پس از فتح ایران از سوی سپاهیان متجاوز اسکندر مقدونی (330 پیش از میلاد) تحمل کرده است. استرابون جغرافیدان یونانی (حدود 64 قبل از میلاد تا 24 پس از میلاد) اشاره کرده که راگا در دوران باستان بر اثر یک زلزله به‌شدت آسیب دیده است، اگرچه او تاریخی را مشخص نکرده است.
برخی از محققان این توصیف را به قرن چهارم قبل از میلاد مرتبط می‌کنند که احتمالا با لشکرکشی‌های اسکندر همپوشانی دارد. این شهر چندین بار در جنگ‌ها غارت شد (مثلا توسط نیروهای اسکندر در 330 قبل از میلاد و بعدا توسط سلوکیان و اعراب و مغول‌ها). این امر تشخیص آسیب زلزله از تخریب زمان جنگ را پیچیده می‌کند. مطالعات گسل ری و سایر گسل‌های نزدیک حاکی از فعالیت لرزه‌ای مکرر طی هزاران سال است. داده‌های دیرینه لرزه‌شناسی و سرنخ‌های باستان‌شناختی در ری لایه‌هایی از ویرانی را نشان می‌دهند که به طور گسترده به دوره هخامنشی-هلنیستی (قرن‌های ششم تا سوم پیش از میلاد مسیح) مربوط می‌شود. زمین‌لرزه 743 میلادی -قرن اول هجری در دوره اسلامی- با بزرگای تخمینی ~7.1، یکی از اولین زمین لرزه‌های ثبت شده در منطقه است که باعث تخریب قابل توجهی در ری شد.
گزارش‌های تاریخی ساختمان‌های فروریخته و آسیب‌های جدی را نشان می‌دهد. زلزله 855 میلادی با بزرگای تخمینی 7.1 نیز موجب شده ری ویران شده و با کشته شدن حدود 200 هزار نفر همراه شده است، البته اعداد ممکن است در متون تاریخی اغراق‌آمیز باشد. قنات شهر به شدت آسیب دید که منجر به کمبود آب طولانی‌مدت شد.
زلزله 958 م در زمان آل بویه در ری باعث ویرانی بیشتر شد. این شهر بازسازی شد اما به دلیل فعالیت‌های لرزه‌ای مکرر آسیب‌پذیر باقی ماند. زلزله 1177 م نیز بخش زیادی از ری را ویران کرد و به کاهش اهمیت آن به عنوان یک مرکز منطقه‌ای انجامید. این شهر بعدا در زمان امپراتوری سلجوقیان بازسازی شد. در زلزله ۱۳۸۴م ورامین نیز ری آسیب‌های جدید دید. در زلزله 1665 م در زمان صفویه که رویدادی کمتر شناخته شده که منطقه تهران- ری آسیب دید. زلزله ۱۸۴۸ م در ابتدای دوره ناصر الدین شاه قاجار نیز در جنوب تهران موجب آسیب‌هایی شد.
این منطقه با گسل‌هایی ازجمله گسل‌های ایوانکی (پارچین) شمال و جنوب ری و گسل‌های کهریزک، پیشوا و رباط‌کریم همیشه در معرض رخداد زمین‌لرزه‌های مهمی بوده ولی روی بیشتر این گسل‌ها غیر از دانسته‌های زمین‌شناسی و زلزله‌شناسی تاریخ لازم است مطالعات ویژه انجام شود.
به نظر می‌رسد که هیچ‌گاه تا قبل از دوران مدرن منطقه تهران و ری تجمع جمعیت چند میلیون نفری نداشته است، ولی امروزه آسیب‌پذیری تهران با جمعیت بیش از 15 میلیون ساکن داخل و پیرامون آن مطرح است. وضعیت زیرساخت‌های متراکم این پهنه در یک زلزله بزرگ در نزدیکی ری/ جنوب تهران می‌تواند فاجعه‌بار باشد.
زمین‌لرزه 1830 در دماوند - شمیرانات ویرانی‌های قابل‌توجهی در تهران اواخر دوره فتحعلی‌شاه قاجار ایجاد کرد، اما برآورد دقیق تلفات به خوبی مستند نیست. تهران در ۱۸۳۰ احتمالا حدود ۵۰ هزار نفر جمعیت داشته است. به نظر می‌رسد که این زمین‌لرزه در بخش میانی گسل مشا رخ داده است. همچنین زمین‌لرزه 10 شهریور ۱۳۴۱ بویین‌زهرا نیز به ویژه در بخش‌های مرکزی و جنوبی تهران آن روز موجب خساراتی شد. تهران در آن روز حدود ۱.۵ میلیون نفر جمعیت داشته است.
تهران در گستره امروزین خود در منطقه‌ای از نظر لرزه‌ای فعال قرار دارد که دارای چندین گسل مهم است. درک اینکه جنبایی کدام یک از این گسل‌ها از لحاظ تاریخی بیشترین آسیب را هنگام زلزله ایجاد کرده‌اند برای ارزیابی ریسک و برنامه‌ریزی شهری بسیار مهم است.
گسل شمال تهران یک سامانه گسلی است که امروزه ۵ منطقه شمالی شهرداری تهران روی بخش‌هایی از این سامانه گسله گسترش یافته‌اند. گسل مشا با طول حدود ۱۸۰ کیلومتر از حداقل فاصله ۱۵ کیلومتری شمال‌شرق تهران عبور می‌کند. گسل ایوانکی که بخش‌هایی از آن به نام پارچین هم شناخته می‌شود در جنوب شرقی تهران گسیختگی‌های واضحی را در نهشته‌های آبرفتی کواترنر جنوب شرق تهران ایجاد کرده است.
گسل مشا توان لرزه‌زایی ایجاد زلزله‌ای با بزرگای 7.5 را نیز دارد. مطالعات دیرینه لرزه‌شناسی نشان می‌دهد که بخش شرق آن آخرین بار حدود 1000 سال پیش گسیخته شده است. گسل شمال تهران توان لرزه‌زایی ۷.۵ را نیز دارد و قرار گرفتن آن در مناطق پرجمعیت نگرانی‌هایی را برای ریسک بالای فاجعه ایجاد می‌کند. گسل‌های پیشوا و کهریزک با توان لرزه‌زایی ۶.۵ تا 7 در مناطق بسیار آسیب‌پذیر جنوبی تهران قرار دارند. به نظر می‌رسد که گسل‌های شمال تهران با آخرین گسیختگی شناخته شده حدود ۳۰۰۰- تا ۳۲۰۰ سال قبل و همچنین گسل مشا - بخش میانی - با آخرین گسیختگی حدود 1000 سال پیش احتمالا تغییر شکل کافی برای ایجاد یک زلزله بزرگ انباشته کرده‌اند.
اگر نرخ لغزش سامانه گسله شمال تهران را حدود یک میلی‌متر در سال درنظر بگیریم در۳۰۰۰ سال، حدود 3 متر کمبود لغزش انباشته شده روی گسل شمال تهران برآورد می‌شود که آن نیز معادل یک زلزله بالقوه 7.2 تا 7.5 روی سامانه گسله شمال تهران است. مطالعات اخیر ایجاد تغییر شکل قابل‌توجه در بخش‌های شرقی گسل مشا (دماوند) و قطعه مرکزی مشا (فشم) را نشان می‌دهد. حتی یک گسیختگی جزیی روی این گسل‌ها با ایجاد زمین‌لرزه‌ای متوسط با بزرگای ۵ تا ۶ نیز می‌تواند تهران را به دلیل تراکم شهری به‌طور جدی دچار آسیب کند. گسل‌های مدفون در زیر حومه جنوبی تهران و در بخش‌هایی از مرکز تهران ممکن است بودن هشدار قبلی دچار گسیختگی شوند.