خبرگزاری حوزه | امام زین العابدین علیه السلام در صحیفه سجادیه خطاب به خداوند متعال اینگونه عرضه می دارند:

«إِذَا هَمَمْنَا بِهَمَّیْنِ یُرْضِیکَ أَحَدُهُمَا عَنَّا وَ یُسْخِطُکَ الْآخَرُ عَلَیْنَا، فَمِلْ بِنَا إِلَی مَا یُرْضِیکَ عَنَّا وَ أَوْهِنْ قُوَّتَنَا عَمَّا یُسْخِطُکَ عَلَیْنَا.» ۱

و هرگاه بین دو کار واقع شدیم که‌ یکی مورد رضای تو ‌و دیگری مشمول غضب توست، ما را متمایل به‌ آن کن که‌ رضایتت را جلب می کند ‌و نیروی ما را نسبت به‌ آنچه که ترا خشمگین می کند سست کن.

شرح:

انسان چه در درون و چه در برون خویش همواره با دو جبهه خیر و شر روبروست.

اگرچه انسان، مختار آفریده شده، ابزار شناخت، حرکت و رشد نیز در اختیار او قرار داده شده و مسیر حرکت نیز توسط فرستادگان و کتب الهی برای او معین گردیده است، اما باز هم همین انسان ممکن است تحت تأثیر هواهای نفسانی و شیطان، از این اختیار، ابزار شناخت و هدایت، آنگونه که باید بهره مند نگشته و از مسیر هدایت منحرف گردد. به جای اینکه رضایت خداوند را از آنِ خود کند، خشم او را متوجه خود سازد.

لذاست که نیازمند موهبت دیگری از جانب خداوند متعال است؛ موهبتی به نام «توفیق»؛ توفیقی که باعث می شود تا بتواند همواره در مسیر الهی که همان مسیر سعادت ابدی است باقی بماند.

در روایتی از امام باقر علیه السلام پیرامون تفسیر «لا حول و لا قوّة إلّا بالله» آمده است:

«مَعْنَاهُ لاَ حَوْلَ لَنَا عَنْ مَعْصِیَةِ اَللَّهِ إِلاَّ بِعَوْنِ اَللَّهِ وَ لاَ قُوَّةَ لَنَا عَلَی طَاعَةِ اَللَّهِ إِلاَّ بِتَوْفِیقِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ.» ۲

معنایش این است که ما قدرت روی گرداندن از معصیت خدا نداریم، مگر به یاری خدا، و قوّت و توانایی بر طاعت خدا را نداریم، مگر با توفیق خداوند عزّوجلّ.

از همین روست که حضرت شعیب علیه السلام در قرآن کریم خطاب به کفار اینگونه فرمودند:

«وَمَا تَوْفِیقِی إِلَّا بِاللَّهِ.» ۳

توفیق من، جز به خدا نیست.

و البته ناگفته نماند که درخواست توفیق از جانب خداوند متعال بدون تلاش و کوشش بی معناست؛ چنانچه که امام رضا علیه السلام در این باره اینطور فرمودند:

«وَ مَنْ سَأَلَ اَللَّهَ اَلتَّوْفِیقَ وَ لَمْ یَجْتَهِدْ فَقَدِ اِسْتَهَزَأَ بِنَفْسِهِ.» ۴

هر کس از خداوند توفیق بخواهد و تلاش نکند خود را مسخره کرده است.

پی نوشت ها:

۱. صحیفه سجادیه، دعای بیستم.

۲. التوحید، ج ۱، ص ۲۴۲.

۳. سوره هود، آیه ۸۸.

۴. بحارالانوار، ج ۷۵، ص ۳۵۶.

تهیه شده در سرویس علمی-فرهنگی خبرگزاری حوزه