به گزارش خبرگزاری حوزه، در دنیای امروز که با چالش‌های متعددی در عرصه‌های مختلف روبه‌رو هستیم، اهمیت تربیت صحیح و اصولی بیش از پیش نمایان می‌شود. روز امور تربیتی و تربیت اسلامی فرصتی است تا به بررسی و تجدید نظر در اصول و رویکردهای تربیتی بپردازیم و در این راستا، گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام والمسلمین فرجی، کارشناس اخلاق و تحکیم خانواده انجام دادیم که بتوانیم درک بهتری از ضرورت کرامت انسانی، نقش معلمان و خانواده‌ها، و تأثیر رسانه‌ها در فرآیند تربیتی داشته باشیم که متن آن تقدیم شما فرهیختگان خواهد شد:
* اصول اساسی تربیت اسلامی در نظام آموزشی
از منظر آموزه‌های دینی، اصل «کرامت انسانی» از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
با توجه به اصل کرامت انسانی که در آیات قرآن و روایات اسلامی مورد تأکید فراوان قرار گرفته، لازم است در طراحی مسیر دستیابی به اهداف، این اصل ارزشمند در تمامی مراحل مد نظر قرار گیرد که این اصل به عنوان رکن اساسی و کارآمد در نظام تربیت اسلامی مطرح است، بنابراین، فعالان این عرصه می‌بایست توجه ویژه‌ای به این اصل داشته و برنامه‌ها و طرح‌های خود را بر اساس آن بنیان نهند. هدف‌گذاری، مسیر طراحی‌شده و تمام مراحل اجرایی برنامه‌ها، همگی باید منطبق با این اصل مهم و بنیادین باشند. تلاش ما باید معطوف به طراحی راهبردها و برنامه‌هایی باشد که بر این اساس استوار باشند.
* تحلیل وضعیت فعلی نظام آموزشی
در تحلیل وضعیت کنونی، به نظر می‌رسد نظام آموزشی فعلی، نظام آموزشی ایده‌آل و مطلوب نیست.
متأسفانه هنوز نتوانسته‌ایم ارزش‌های اسلامی را به طور کامل و جامع در قالب طرح‌هایی برای نسل جوان پیاده‌سازی کنیم و آنها را در این راستا هدایت نماییم. با این حال، اگر بخواهیم منصفانه قضاوت کنیم، نظام آموزشی کنونی ما تفاوت چشمگیری با نظام‌های آموزشی مبتنی بر ارزش‌های غیر اسلامی دارد.
به عنوان مثال، مقایسه نظام آموزشی فعلی با دوران قبل از انقلاب یا نظام‌های آموزشی موجود در کشورهای به ظاهر اسلامی، تفاوت‌های آشکاری را نشان می‌دهد؛ اما نمی‌توان ادعا کرد که این نظام آموزشی، همان سطح مطلوب و آرمانی را که در اهداف تربیتی مد نظر داریم، محقق کرده است.
* الگوهای موفق تربیتی در مدارس
در نظام اجتماع جهانی، مدل کاملی که مبتنی بر ارزش‌های اسلامی باشد، وجود نداشته است. هیچ نظام اسلامی‌ای مدعی تحقق کامل ارزش‌های دینی نبوده و هیچ حکومتی بر این اساس بنا نشده است. اما در طول تاریخ اسلام، سیره ائمه معصومین (علیهم‌السلام) در زمان حیاتشان، بهترین الگوهای تربیتی را ارائه داده است.
در این مدل‌ها، مربی به عنوان یک الگوی عملی در کنار متربی حضور دارد و تمام تلاشش در جهت کمک به متربیان برای رسیدن به کمالات است. به عنوان مثال، در زندگی امام سجاد (ع) و سایر ائمه، این نحوه ارتباط تربیتی بسیار پاسخگو و تأثیرگذار بوده است.
امام سجاد (ع) افراد متعددی را، حتی در قالب غلام و کنیز، تحت تربیت خود قرار می‌داد و پس از مدتی، آنها را به سمت جامعه، حضور در اجتماع و تشکیل خانواده راهنمایی می‌کرد. این افراد خود به عنوان مربیان توانمند در جامعه حضور پیدا می‌کردند. بنابراین، این مدل‌ها می‌توانند الگوهایی برای ما باشند تا در نظام فعلی آموزش و پرورش از آنها استفاده کنیم و سعی کنیم مربیانی را تربیت کنیم که الگوهای عملی برای متربیانشان باشند و در ارتباطی که با آنها در نظام آموزشی و تربیتی برقرار می‌کنند، تأثیرات عمیقی بر آنها بگذارند. به این امید که این متربیان نیز در آینده، مربیان موفقی شوند و این سلسله ادامه یابد.
* اهمیت تربیت معلمان متعهد و معتقد
به نظر می‌رسد اگر بتوانیم در فضاهایی که معلمان آموزش می‌بینند و تربیت می‌شوند، در راستای پرورش و تولید مربیان موفق، وارسته و الگوهای عملی، عملکردی دقیق و صحیح داشته باشیم، این امر می‌تواند کمک شایانی به موفقیت نظام آموزشی و تربیتی در آینده کند.
اما اگر خود معلمان، افرادی معتقد نبوده و باورهایی را که در نظام دینی ما وجود دارد، به عنوان الگوهای تربیتی نپذیرند و (خدایی نکرده) صرفاً برای کسب درآمد و تأمین معاش وارد این عرصه شده باشند و اعتقاد قلبی و راسخی نداشته باشند، نمی‌توانیم در تربیت دانش‌آموزان موفق عمل کنیم.
* تربیت اسلامی در برابر هجمه اطلاعاتی فضای مجازی
در این میان، رسانه، به‌ویژه فضای مجازی، نقش بسیار مهمی ایفا می‌کند. اگر نتوانیم سواد رسانه‌ای را به جامعه مخاطب، به‌ویژه دانش‌آموزان، انتقال دهیم و نحوه درست استفاده از رسانه و فضای مجازی را آموزش ندهیم، قطعاً در این دام گرفتار شده و آسیب‌های آن را متحمل خواهیم شد؛ کما اینکه امروزه نیز همین اتفاق افتاده است. در فضاهایی مانند اینستاگرام، اکثر جوانان و حتی خانواده‌ها در معرض اطلاعات شدید و جدی قرار دارند.
بنابراین، علاوه بر مدیریت فضای رسانه از طریق مسائلی مانند فیلترینگ (به منظور جلوگیری از ورود اطلاعات نادرست و آلوده به فضای رسانه‌ای و ارائه آن به مخاطبین)، باید سواد رسانه‌ای را نیز تقویت کنیم تا متربیان ما قدرت تشخیص داشته باشند و بتوانند مواد آلوده را از مواد صحیح، سالم و قابل استفاده تشخیص دهند.
گفت و گو از: سمیرا گلکار