بازار؛ گروه بین‌الملل: رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه، اولین سفر آسیایی خود در سال ۲۰۲۵ را از ۱۰ تا ۱۳ فوریه به پایان رساند که شامل سه کشور مالزی، اندونزی و پاکستان بود. در این سفر همسویی سیاسی بین آنکارا و پایتخت‌های مربوطه (کوالالامپور، جاکارتا و اسلام آباد) در مورد مسائل منطقه ای و بین‌المللی جاری، به ویژه حمایت از آرمان فلسطین، پایان دادن به جنگ در اوکراین و تقویت همکاری‌های بین المللی مشاهده شد. آن‌ها توافق کردند که شراکت استراتژیک خود را افزایش دهند که با امضای ۴۸ توافقنامه بین آنکارا و سه کشور به ویژه در بخش دفاعی به پایان رسید، به طوری که اندونزی ۶۹ هواپیمای بدون سرنشین خریداری و مالزی و پاکستان موافقت‌نامه‌های همکاری دفاعی را امضا کردند. این تور با توجه به اهمیت ژئوپلیتیک فزاینده آن‌ها در چشم‌انداز بین‌المللی کنونی و هدف ترکیه برای ارتقای نقش منطقه‌ای خود در میان پیچیدگی‌های سیاسی خاورمیانه، نقطه عطفی در همکاری ترکیه با کشورهای جنوب و جنوب شرقی آسیا است.
تور آسیایی اردوغان که از مالزی آغاز شد، به دلیل زمان‌بندی آن، همزمان با تغییرات در صحنه سیاسی بین المللی پس از تحلیف دونالد ترامپ به عنوان رئیس جمهور آمریکا، اهمیت بیشتری یافت. این سفر همکاری اقتصادی، تجاری و دفاعی بین آنکارا و سه کشور و پیامدهای سیاسی آن در جنوب شرقی آسیا را در بحبوحه جنگ تجاری بین پکن و واشنگتن و در کنار تحولات خاورمیانه تقویت کرد. این بازدید چندین نتیجه کلیدی به همراه داشت که در ادامه به آن اشاره می‌شود
نتایج تور آسیایی اردوغان
به گزارش «وورد پالیسی هاب»؛ اردوغان تور آسیایی خود را در ۱۰ فوریه در کوالالامپور آغاز و در آنجا مورد استقبال انور ابراهیم نخست وزیر مالزی قرار گرفت. آن‌ها نخستین نشست کمیته مشترک وزرای امور خارجه را به مناسبت شصتمین سالگرد روابط دیپلماتیک برگزار و بر سر ایجاد «شورای عالی استراتژیک» برای تقویت همکاری و مشارکت راهبردی بین دو کشور توافق کردند. ابراهیم بر نقش ترکیه در صحنه جهانی تاکید و دو کشور ۱۱ یادداشت تفاهم برای تقویت همکاری جهت تحول در بخش انرژی، مدیریت بلایا، دفاع، تجارت و رسانه امضا کردند.
سپس اردوغان به مقصد دوم جاکارتا ادامه داد و در آنجا مورد استقبال پرابوو سوبیانتو رئیس جمهور اندونزی قرار گرفت. آن‌ها موافقت کردند که روابط خود را به یک مشارکت استراتژیک ارتقا دهند و همزمان با جشن هفتاد و پنجمین سالگرد روابط دیپلماتیک، اولین نشست «شورای همکاری استراتژیک ترکیه و اندونزی» برگزار شود. دو کشور ۱۳ موافقتنامه و تفاهم‌نامه در بخش‌های مختلف از جمله امور مذهبی، همکاری بین وزارتخانه‌های انرژی و منابع معدنی، آموزش عالی، بهداشت و علوم پزشکی، صنایع دفاعی، مبادلات تجاری، کشاورزی، ترویج سرمایه گذاری، همکاری‌های فناورانه، ایجاد کارخانه تولید پهپاد در اندونزی و همکاری فنی و پخش را امضا کردند.
اندونزی و ترکیه بر سر یک پیمان «تجارت آزاد» توافق کردند تا مبادلات تجاری را تا سال ۲۰۲۶ از طریق یک قرارداد تجاری ترجیحی به ۱۰ میلیارد در سال افزایش دهند.
در نهایت، اردوغان با شهباز شریف، نخست وزیر پاکستان گفت‌وگو کرد که نتیجه آن بیانیه مشترک «تعمیق، تنوع و ایجاد مشارکت استراتژیک» بود. شریف بر روابط برادرانه میان مردم پاکستان و ترکیه تاکید کرد. این دیدار شامل نشست شورای همکاری استراتژیک سطح عالی بود که منجر به امضای ۲۴ موافقتنامه همکاری در زمینه‌های مختلف شد.
اردوغان و نخست وزیر مالزی، انور ابراهیم، تعهد خود را به تقویت همکاری‌های اقتصادی از طریق افزایش مشارکت‌های تجاری و سرمایه گذاری، بررسی فرصت‌های جدید همکاری کشاورزی و توسعه همکاری در گردشگری و هوانوردی ابراز کردند. ابراهیم اعلام کرد که حجم تجارت مشترک با ترکیه در سال ۲۰۲.۱۸. ۹ درصد افزایش یافت و به ۵.۱ میلیارد رسید. هدف این است که ظرف مدت پنج سال ۱۰ میلیارد حجم تجارت ثبت شود. هم اکنون ترکیه سومین شریک تجاری بزرگ مالزی و مقصد اصلی صادرات آن در سال ۲۰۲۴ است. اندونزی و ترکیه بر سر یک پیمان «تجارت آزاد» توافق کردند تا مبادلات تجاری را تا سال ۲۰۲۶ از طریق یک قرارداد تجاری ترجیحی به ۱۰ میلیارد در سال افزایش دهند. حجم مبادلات تجاری ترکیه و پاکستان در سال ۲۰۲۴ به ۲.۴ میلیارد رسیده است.
توسعه مشارکت در صنایع دفاعی
این تور منجر به امضای قرارداد مشترک ساخت دفاعی توسط ترکیه و فروش هواپیماهای بدون سرنشین به اندونزی شد. شرکت ترکی بایکار و شرکت اندونزیایی Republicorp با برنامه‌ریزی برای یک مرکز تولید نظامی محلی در اندونزی برای تولید برخی از قطعات در داخل، با تحویل ۶۰ پهپاد بایراکتار TB۳ و ۹ هواپیمای بدون سرنشین آکینجی که پهپادهای جنگی با قابلیت حمل موشک‌های ۱۵۰۰ کیلوگرمی هستند، موافقت کردند. همچنین محمدخالد نوردین وزیر دفاع مالزی از امضای دو یادداشت تفاهم برای همکاری‌های صنعتی بین ترکیه و مالزی خبر داد که شامل «کمیته مشترک محصولات دفاعی» و کمیته همکاری در «سیستم‌های ارتباطی راهبردی» می‌شود. مشارکتی بین Selangor Innovation در هوانوردی و فناوری مالزی و آژانس صنایع دفاعی ترکیه برای توسعه راه‌حل‌های شهر هوشمند و سیستم‌های ترافیکی و امنیتی ایجاد شده است. مالزی قبلاً و در سال ۲۰۲۴، قراردادی برای خرید سه ناوگروه ترکیه برای نیروی دریایی خود منعقد کرده بود. همچنین ترکیه به عنوان یک شریک دفاعی مهم برای پاکستان است، که این کشور قراردادی را برای خرید هواپیماهای جنگ الکترونیک ترکیه برای تقویت تولید دفاعی محلی و کاهش اتکا به تامین کنندگان تسلیحات غربی امضا کرد.
تقویت همکاری امنیتی و مبارزه با تروریسم
اردوغان و ابراهیم بر اهمیت همکاری ترکیه و مالزی در مبارزه با تروریسم و جنایات سازمان یافته فراملی تاکید کردند. آنکارا و جاکارتا یادداشت تفاهمی برای گسترش فرصت‌های آموزشی مشترک در زمینه امنیت سایبری، اطلاعات و مبارزه با تروریسم امضا و بر تعهد خود برای مبارزه با انواع جرم و جنایت و تقویت همکاری بین آژانس‌های اطلاعاتی و پلیس برای ارزیابی خطرات امنیتی، از جمله آموزش نظامی مشترک و همکاری دقیق در مبارزه با تروریسم و هوش مصنوعی تاکید کردند. پاکستان و ترکیه تعهد خود را به اشتراک‌گذاری اطلاعات و مبارزه با تروریسم، به ویژه با توجه به علاقه ترکیه به تحولات افغانستان و نقش محوری پاکستان در برابر سازمان‌های تروریستی مستقر در افغانستان تجدید کردند. ترکیه به حمایت لجستیکی از اسلام آباد در مبارزه با تروریسم ادامه می‌دهد، و عملیات امنیتی گسترده‌ای را علیه عناصر داعش که از افغانستان به ترکیه نفوذ کرده‌اند، انجام می‌دهد.
در همین حال، ترکیه و مالزی تفاهم نامه‌ای برای همکاری در زمینه تحول امن انرژی امضا و علاقه خود به همکاری در استخراج نفت، گاز طبیعی و معدن را ابراز کردند. پاکستان از آنکارا خواست تا در پروژه‌های انرژی خورشیدی و بادی در دسترس سرمایه‌گذاران خارجی، سرمایه‌گذاری کند.
همکاری انرژی در اولویت
ترکیه مشتاق توسعه مشارکت‌های انرژی بوده، زیرا با کمبود منابع مواجه است. آنکارا و جاکارتا توافق کردند که در زمینه توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر، از جمله انرژی زمین گرمایی، و ارتقای نوآوری در فناوری انرژی پاک با یکدیگر همکاری کنند. در همین حال، ترکیه و مالزی تفاهم نامه‌ای برای همکاری در زمینه تحول امن انرژی امضا و علاقه خود به همکاری در استخراج نفت، گاز طبیعی و معدن را ابراز کردند. پاکستان از آنکارا خواست تا در پروژه‌های انرژی خورشیدی و بادی در دسترس سرمایه‌گذاران خارجی، سرمایه‌گذاری کند.
تقویت ارتباط ترکیه و آسیا
سفر اردوغان به این سه کشور با توجه به اهمیت ژئوپلیتیکی مالزی، اندونزی و پاکستان که پیوندهای مشترکی با اسلام، فرهنگ، حمایت از اهداف اسلامی مانند فلسطین و موقعیت به عنوان اقتصادهای در حال توسعه دارند، نقش منطقه‌ای ترکیه در جنوب و جنوب شرق آسیا را افزایش می‌دهد. این سه کشور ترکیه را به عنوان یک متحد راهبردی قابل اعتماد می‌بینند که قادر به ارائه پشتیبانی در مواجهه با چالش‌های خارجی، افزایش همکاری در زمینه‌های اقتصادی، استراتژیک و نظامی-امنیتی است.
اردوغان در گفتگوهای آسیایی خود موضوع فلسطین را در اولویت قرار داد که منعکس کننده اجماع بین اندونزی، پاکستان و مالزی، در مورد حمایت از مواضع فلسطینی‌ها به ویژه در مورد امتناع از آوارگی، توقف تجاوزات اسرائیل و بازسازی غزه است. ترکیه احتمالا از این اجماع در سازمان همکاری اسلامی، که هر چهار کشور عضو آن هستند، برای حفظ حمایت از مسئله فلسطین استفاده کند. اردوغان و ابراهیم از جامعه جهانی خواستند تا از ارسال کمک‌های بشردوستانه به مردم فلسطین اطمینان حاصل و محاصره غزه را برای همیشه لغو کنند. مالزی و ترکیه نیز متعهد به گردهمایی کشورهای آسه آن برای کمک به بازسازی غزه هستند.
تشدید رقابت ترکیه-هند
علیرغم روابط خوب ترکیه با هند و چین، تور آسیایی اخیر اردوغان می‌تواند باعث رقابت با پکن شود که شریک تجاری اصلی آسه آن است و برای نفوذ در دریای چین جنوبی رقابت می‌کند. علاوه بر این، سفر اردوغان به پاکستان احتمالأ هند را تحریک کند که مخالف اتحاد آنکارا و اسلام آباد است، زیرا ترکیه از ادعاهای پاکستان در کشمیر و جامو حمایت می‌کند. این امر با حمایت ترکیه از آذربایجان در برابر اتحاد ارمنستان و هند در جریان درگیری‌های اخیر تشدید می‌شود. رقابت در آسیای مرکزی، افغانستان و شاخ آفریقا بین آنکارا، دهلی نو و پکن نیز ممکن است بر همکاری‌های سه جانبه تأثیر بگذارد.