فرارو- گزارشگر خبری "وائل الدحدوح" روی سقف یک ساختمان در شهر غزه ایستاده و در حال تهیه یک گزارش برای شبکه خبری الجزیره است. وقتی او در حال صحبت کردن است، صدای آژیر بلند می‌شود. اکنون ۲۵ اکتبر سال ۲۰۲۳ است و وی می‌گوید: "امشب می‌تواند یک شبِ خونین باشد". مجری الجزیره در استودیو دوحه قطر از وی در مورد راهبرد‌های اسرائیل می‌پرسد. 

به گزارش فرارو به نقل از اشپیگل ؛ الدحدوح فکر می‌کند و چیزی نمی‌گوید. ۱۰ ثانیه سپری می‌شود. هر صدایی را می‌توان از پشت صحنه شنید. مجری حاضر در دوحه می‌پرسد: وائل؟ وائل؟ من نمی‌دانم آیا صدای من را دارید یا خیر؟ سپس صدایی بلند می‌شود و می‌گوید که "ما زنده هستیم". صدای یکی از همراهان الدحدوح در نوار غزه است. وی همچنین می‌گوید که "آن دختر در بیمارستان است". ناگهان دوربین شکبه الجزیره به استودیو دوحه بر می‌گردد. 

وائل الدحدوح که پیشتر به خبرنگاری در کشور‌های مختلف عربی مشهور بوده راست می‌گفت. آن شب واقعا شبی خونین بود. شب ۲۵ اکتبر سال ۲۰۲۳ واقعا خونین بود. در آن شب، همسر وی آمنه، پسرش محمد (۱۶ ساله)، دختر ۷ ساله اش، نوه اش (۱۸ ماهه)، همگی در جریان حملات اسرائیل به یک منطقه مسکونی در اردوگاه النصیرات غزه کشته شدند.

بعد‌ها دوربین‌های خبری جهان، الدحدوحِ ۵۴ ساله را در حالی که وارد بیمارستان الاقصی می‌شود و پیکر نوه اش را در دست دارد، نشان دادند. شمار زیادی از افراد در حالی که دوربین گوشی‌های خود را در دست داشتند و فیلم می‌گرفتند، پیرامون وائل الدحدوح دیده می‌شدند. وی گریه می‌کرد و پیکر عزیزان خود را مشاهده می‌کرد. او فریاد می‌زد که "آن‌ها از فرزندان ما انتقام می‌گیرند. هیچ نگرانی نیست. ما از جانب خدا هستیم و به سوی او بازگردانده می‌شویم". 

الدحدوح پیکر نوه کشته‌شده خود را در آغوش دارد
 

کوهِ غزه

اندکی بعد، وائل الدحدوح که در یکی از سالن‌های بیمارستان ایستاده رو به دوربین در حالی که خنده‌ای تلخ بر صورت دارد می‌گوید: "خوب، منطقه امنی که اسرائیلِ اشغالگر از آن صحبت می‌کرد را هم شناختیم". او به کنایه می‌گوید ارتش اسرائیل حقیقتا یک ارتش اخلاقی است! 

او که هنوز لباس خبرنگاری به تن داشت، دعای مردگان را قرائت می‌کند و سعی می‌کند به چهار دختر بازمانده‌اش تسلای خاطر بدهد. فرزندانش به وی چسبیده‌اند. دوربین‌ها تک تکِ این صحنه‌ها را ضبط کرده‌اند. اینکه وائل الدحدوح اعضای خانواده خود را از دست داده او را به یک شخصیت مهم در جهان عرب تبدیل نکرده بلکه جنسِ مواجهه او با این تراژدی بوده که وی را مشهور کرده است. روز بعد، دحدوح بار دیگر روی سقف ساختمانی که دفتر الجزیره در آن قرار داشت ایستاد و در حالی که جلیقه خبرنگاری و کلاه‌خود به سر داشت، در حال تهیه گزارش بود. 

الدحدوح با خبرنگار اشپیگل در دوحه قطر صحبت می‌کند 

پهپاد‌های اسرائیلی در پس‌زمینه گزارش وی دیده می‌شوند و البته که ستون‌های دود نیز به آسمان برخاسته است. او از ابراز همدردی‌هایی که با وی انجام شده تشکر می‌کند و سپس می‌گوید: "من این را وظیفه خود می‌دانم که بار دیگر علی‌رغم درد و رنجی که متحمل شده‌ام جلوی دروبین قرار بگیرم". او هنوز نمی‌داند که روزگار، درد و رنج‌های بیشتری را نیز برای وی نگه داشته است.

پیام وائل الدحدوح به مردمش کاملا روشن است: "ما تسلیم نخواهیم شد. ما همچنان به مستند کردن این جنگ ادامه خواهیم داد". نشریه اشپیگل وائل الدحدوح را در دو موقعیت ملاقات کرده است. اول در برلین جایی که او تحت مراقبت‌های پزشکی بود و یک مرتبه دیگر در دوحه پایتخت قطر. او در ابتدا از انجام مصاحبه برای گفتن داستان زندگی‌اش طفره رفت. وقتی صحبت از فوت عزیزانش می‌شود، وی از تماس چشمی خودداری می‌کند و به نحوی متفاوت رفتار می‌کند.

از زمان آغاز جنگ غزه، ارتش اسرائیل به خبرنگاران خارجی اجازه نداده تا وارد نوار غزه شوند. حتی همین حالا پس از برقراری آتش بس، خبرنگاران خارجی همچنان اجازه ورود به نوار غزه را ندارند. از این رو، هر خبری که از نوار غزه به بیرون مخابره می‌شود، کارِ روزنامه نگاران و خبرنگاران محلی است. این افراد هم خبرنگار هستند و هم قربانی، و هیچکدام از آن‌ها این وضعیت را به اندازه وائل الدحدوح تجربه نکرده‌اند.

او به نحو خستگی‌ناپذیری همراه با هزاران تن دیگر که توسط ارتش اسرائیل از خانه و کاشانه خود در شمال نوار غزه آواره شدند، مجبور شد با پای پیاده خانه‌اش را ترک کند. بسیاری معتقدند که سرگذشت الدحدوح از وی فردی ساخته که موجب شده تا او موصوف به صفتِ "کوه غزه" شود. او بسیار صبور است. یک روزنامه نگار عرب می‌گوید که حتی خودِ مفهوم صبر نیز از وی خسته می‌شود!

در نقطه مقابل، ارتش اسرائیل هیچ ارزشی را برای حراست از جان خبرنگاران قائل نمی‌شود. اسرائیل آن‌ها را دشمن می‌پندارد. اسرائیل شمار زیادی از خبرنگاران حاضر در نوار غزه را متهم کرده که پیوند‌های نزدیکی با حماس دارند و اطلاعاتی را مطرح می‌سازند که به نحوی مستقل قابل تایید‌شدن نیستند. رژیم اسرائیل شبکه الجزیره را سخنگوی حماس می‌داند و پخش و فعالیت آن در قلمرو اشغالی اش را از ماه مِی ممنوع کرده است.

الجزیره زیر چتر حمایتی دولت قطر است و بر اساس آمار‌های خودِ این شبکه، در دسترس بیش از ۱۵۰ کشور و البته بیش از ۴۳۰ میلیون خانوار است. پس از بنیانگذاری این شبکه در سال ۱۹۹۶، الجزیره در جهان غرب نیز به واسطه پوشش لحظه به لحظه تحولات بهار عربی در سال ۲۰۱۱ شهرت زیادی را کسب کرد. با این حال، در سال‌های پس از آن، الجزیره با انتقاد‌های جدی به دلیل وابستگی‌اش به دولت قطر و همچنین پیوندهایش با اخوان المسلمین وجنبش حماس رو به رو شد. این شبکه تا حدی نیز درگیرِ فعالیت‌های مرتبط با روزنامه نگاری تحقیقی است.

وائل الدحدوح از ژانویه سال ۲۰۲۴ در دوحه قطر زندگی می‌کند. یک نقاشی در اتاق نشیمن خانه وی دیده می‌شود. نقاشی که یک کودک را در حالی که دستانش را دور گردن الدحدوح قرار داده نشان می‌دهد. وی نیز می‌خندد. بالای این نقشی جمله "جای نگرانی نیست" نوشته شده بود. این نقاشی هدیه یک فلسطینی ساکن در قطر بوده است. الدحدوح روی ساعد دست راستش یک اسپلینت پزشکی پوشیده است و هر کدام از انگشتانش توسط آن به صورت جداگانه مهار شده‌اند.

اینطور به نظر می‌رسد که وی وزنه‌ای آهنین را حمل می‌کند. بازوی وی به شدت آسیب دیده است. اتفاقی که در ماه دسامبر سال ۲۰۲۳ و در بحبوحه حمله جنگنده‌های اسرائیلی به اردوگاه پناهجویان خان‌یونس رخ داده است. 

الدحدوح از مشکلات خود در زمینه خوابیدنش صحبت می‌کند و سپس یک جرعه از قهوه اش را سر می‌کشد. او می‌گوید امروز ساعت ۵:۳۰ صبح خوابش برده است. وی از خوردن قرص خواب خودداری می‌کند. الدحدوح تاکید می‌کند که نمی‌خواهد به هیچ چیز معتاد شود. در خانه الدحدوح می‌توان یک پرتره از حمزه، پسر بزرگش نیز مشاهده کرد. حمزه نیز خبرنگار شبکه الجزیره بود و در تاریخ ۷ ژانویه سال ۲۰۲۴ وقتی با همکارانش از حومه شهر رفح گزارش تهیه می‌کرد، در راه برگشت، ارتش اسرائیل این مرد ۲۷ ساله را با حمله پهپادی کُشت.

پُرتره حمزه الدحدوح پسر وائل که او نیز خبرنگار بود و توسط ارتش اسرائیل کشته شده است

 ارتش اسرائیل مدعی شده که در خودرویی که الدحدوح هم در آن حضور داشته فردی را شناسایی کرده که وسیله پروازی را کنترل می‌کرده است. وسیله‌ای که برای نیرو‌های ارتش اسرائیل خطرناک بوده است. این در حالی است که ارزیابی‌های اشپیگل و واشینگتن پست به این مساله اشاره داشته‌اند که این تحلیل غلط است.

البته که عزاداری‌های خانواده الدحدوح پایانی نداشته کما اینکه پس از مرگ پسرش، دخترانِ وی بار دیگر خود را به آغوش پدرشان انداختند و به عزاداری می‌پرداختند. یکی از آن‌ها فریاد می‌زد: "بابا، ما هیچکس جز تو را نداریم". وائل الدحدوح غزه را ترک کرد. او سه بچه خود را در جنگ از دست داد و پنج نفر از آن‌ها را با خود برد. 

                                                          وائل الدحدوح عزادار پسرش حمزه است که توسط ارتش اسرائیل کشته شده است

چند روز بعد، ارتش اسرائیل با ارائه برخی اسناد ادعایی و گُنگ این مساله را مطرح کرد که حمزه پسر الدحدوح با جنبش جهاد اسلامی فلسطین کار می‌کرده است. سازمان گزارشگران بدون مرز انتقادات جدی را از ادعا‌های ارتش اسرائیل مطرح کرده است. خانواده الدحدوح نیز کلیه اتهامات مطرح علیه خود و فرزندشان را رد کرده‌اند.

البته که سرگذشت وائل الدحدوح و خانواده اش توجه سیاستمداران زیادی را نیز به خود جلب کرده است. به عنوان مثال در تاریخ ۷ ژانویه سال ۲۰۲۴، آنتونی بلینکن وزیر خارجه سابق آمریکا در سفرش به دوحه قطر گفت که "او عمیقا به دلیل فوت شماری از اعضای خانواده الدحدوح ناراحت است". او گفته که "من خود پدر هستم و نمی‌توانم وحشتی که شما تجربه کرده‌اید را تحمل کنم. شما نه یکبار بلکه بیشتر به این رنج دچار شده‌اید. این یک تراژدی غیرقابل تصور است". 

الدحدوح می‌گوید که صرفا با تکیه بر قضا و قدر الهی این هم رنج را تحمل کرده است. او تصریح می‌کند: "غرب با اسلام ما آشنا نیست با این حال، آموزه‌های اسلامی به من کمک می‌کنند تا صبور باشم و از این همه رنج دیوانه نشوم. یک اسلامِ فارغ از تعصب و مملو از امید. ما انسان هستیم. ما عاشق خندیدن هستیم. ما زندگی و بچه‌هایمان را دوست داریم. وقتی یکی از بچه هایم در شب تب کرده بود، نگرانی موجب شد تا نخوابم. ما مراسم عروسی پسرم حمزه را جشن گرفتیم. خدا او را رحمت کند".

هیچ اطلاع قبلی وجود نداشت

بر اساس ویدئو‌هایی که از عروسی حمزه پسر وائل الدحدوح باقی مانده، او در حال رقص و شادمانی است. در فضای مجازی به ویژه در میان کشور‌های عربی این ویدئو بازتاب‌های زیادی داشته است. برخی تصاویرِ الدحدوح که عزادار پسرش بود را در کنار این شادمانی برای عروسی پسرش قرار داده بودند.

به اذعان سازمان گزارشگران بدون مرز، هیچ جنگی در قرن بیست و یکم به اندازه جنگ غزه شاهد کشته شدن خبرنگاران نبوده است. بیش از ۱۵۰ خبرنگار در جریان این جنگ کشته شده‌اند. حقوق بین الملل هدف قرار دادن خبرنگاران در میدان‌های جنگ را به شدت قدغن می‌کند. درست به همین دلیل است که شکایت‌های مختلفی در این رابطه به دیوان لاهه ارسال شده است.

اسرائیل از همان زمان پس از عملیات هفتم اکتبر با ادعا‌های مختلف تاکید کرده که برخی خبرنگاران در نوار غزه با مقاومت فلسطین همکاری دارند. به عنوان مثال، در مورد وائل الدحدوح نیز وی چند عکس با یحیی سنوار رهبر سابق حماس در نوار غزه دارد. وقتی از او در مورد اتهامات اسرائیل به خبرنگاران فلسطینی با محوریت رابطه آن‌ها با حماس پرسیدیم، وی به شدت عصبانی شد. 

وی گفت: "شغل ما به عنوان خبرنگار صحبت با انسان‌ها است. من در خلا کار نمی‌کنم. من در غزه کار می‌کردم و حماس حاکم نوار غزه است. البته که من با یحیی سنوار ملاقات کرده‌ام. دیگر خبرنگاران از جمله خبرنگاران خارجی نیز یکچنین دیدار‌هایی داشته‌اند. این بخشی از شغل ماست. اسرائیل با این قبیل اتهامات سعی دارد کشتار مردم عادی و خبرنگاران را توجیه کند". اسرائیل تاکنون هیچ مدرک محکمی برای اثبات ادعا‌های خود در مورد ارتباط خبرنگاران ساکن در نوار غزه با گروه‌های مقاومت فلسطینی ارائه نکرده است.