شورای امنیت سازمان ملل متحد روز دوشنبه ۶ اسفند، به‌رغم مخالفت شفاهی بریتانیا و متحدان اروپایی آمریکا، قطعنامه پیشنهادی ایالات متحده موسوم به «مسیر صلح» را تصویب کرد. این رأی‌گیری هم‌زمان با سومین سالگرد جنگ روسیه با اوکراین انجام شد.
نماینده آمریکا در سازمان ملل، دوروتی شی، به اعضای شورای امنیت گفت: «این قطعنامه ما را در مسیر صلح قرار می‌دهد. این نخستین گام است، گامی حیاتی که همه ما باید به آن افتخار کنیم. اکنون باید از این قطعنامه برای ساختن آینده‌ای صلح‌آمیز برای اوکراین، روسیه و جامعه جهانی استفاده کنیم.»
قطعنامه آمریکا ضمن ابراز تأسف نسبت به تلفات انسانی «در جریان درگیری روسیه و اوکراین»، یادآور شده است هدف اصلی سازمان ملل «حفظ صلح و امنیت بین‌المللی و حل مسالمت‌آمیز اختلافات است» و از طرفین می‌خواهد «سریعا به این درگیری پایان دهند و به سمت صلح پایدار حرکت کنند.»
این قطعنامه با ۱۰ رأی موافق تصویب شد. روسیه و چین نیز به همراه آمریکا به آن رأی مثبت دادند، اما بریتانیا و چهار عضو اروپایی شورا به آن رای ممتنع دادند. هیچ عضوی با این قطعنامه مخالفت نکرد.
وزارت امور خارجه آمریکا، در بیانیه‌ای در همین ارتباط، قطعنامه پیشنهادی ایالات متحده را ساده و تاریخی خواند که تاییدی است بر آنچه همگان بر آن توافق دارند، و آن این که جنگ و درگیری قبیح است و سازمان ملل باید به‌طور متحد به آن پایان دهد و نشان دهد که صلج امکان‌پذیر است.
وزارت امور خارجه آمریکا در بیانیه خود، رأی مثبت شورای امنیت به این قطعنامه را یک «پیروزی عمده» برای دیپلماسی آمریکا و تلاش‌های رئیس جمهوری ایالات متحده خواند برای پایان دادن به جنگ روسیه و اوکراین دانست و افزود، این اقدام تاریخی شرایط را برای مسیر صلح مهیا می‌کند.
فرانسه و بریتانیا تلاش کردند رای‌گیری به تعویق بیفتد، اما موفق نشدند. آنها به همراه دانمارک، یونان و اسلوونی پیشنهاد کردند عبارت «درگیری روسیه و اوکراین» با عبارت «تهاجم گسترده فدراسیون روسیه به اوکراین» جایگزین شود.
این کشورها همچنین خواهان گنجاندن عبارت‌هایی در حمایت از حاکمیت و تمامیت ارضی اوکراین و «صلحی عادلانه، جامع و پایدار» بودند.
سفیر فرانسه در سازمان ملل، نیکولا دو ریویر، گفت: «ما کاملا متعهد به صلح در اوکراین هستیم، اما صلحی جامع، عادلانه و پایدار می‌خواهیم؛ نه تسلیم شدن قربانی را.»
سفیر بریتانیا در سازمان ملل، باربارا وودوارد، نیز تأکید کرد که شرایط صلح مهم است. او گفت: «تنها صلح عادلانه‌ای که بر اصول منشور [سازمان ملل متحد] استوار باشد دوام خواهد داشت، و باید این پیام را منتقل کند که تجاوزگری نتیجه‌بخش نیست.»
در این میان، روسیه دو اصلاحیه را پیشنهاد کرد: یکی درباره آنچه «علل ریشه‌ای درگیری» خوانده بود و دیگری برای کم‌رنگ کردن متن مربوط به جنگ.
اما همه تلاش‌ها برای اصلاح متن پیشنهادی آمریکا یا به دلیل کمبود حمایت کافی اعضا و یا در دو مورد، به دلیل وتوی روسیه، شکست خورد. آمریکا نیز در رای‌گیری برای این اصلاحیه‌ها رای ممتنع داد.
رای‌گیری شورای امنیت چند ساعت پس از رای‌گیری مجمع عمومی سازمان ملل متحد انجام شد که طی آن، دو قطعنامه رقیب، از سوی اوکراین و آمریکا، به رأی گذاشته شدند. هر دو قطعنامه با اکثریت دو سوم به تصویب رسیدند، اما آمریکا در متن خود، نطرات اوکراین و اتحادیه اروپا درباره ماهیت درگیری و راه‌حل آن را به چالش کشیده بود.
در هفته‌های منتهی به نشست مجمع عمومی، اوکراینی‌ها و اروپایی‌ها پیش‌نویس قطعنامه‌ای را منتشر کردند که منعکس‌کننده قطعنامه‌های قبلی بود که طی سه سال گذشته در این نهاد ۱۹۳ عضوی تصویب شده بود.
این قطعنامه به «تهاجم گسترده روسیه به اوکراین» و ضرورت دستیابی به «صلحی جامع، عادلانه و پایدار» در چارچوب منشور سازمان ملل متحد و «مرزهای شناخته‌شده بین‌المللی اوکراین» اشاره داشت.
اما آمریکا اواخر روز جمعه متنی کوتاهی را تحت عنوان «مسیر صلح» ارائه کرد.
دیپلمات‌های اروپایی که از اقدام آمریکا غافلگیر شده بودند، آخر هفته در تلاش بودند مانع از آسیب دیدن حمایت بین‌المللی از اوکراین شوند. آنها صبح دوشنبه سه اصلاحیه را به متن آمریکا پیشنهاد کردند که در مجمع عمومی پذیرفته اما در شورای امنیت رد شد.
زمانی که قطعنامه اصلاح‌شده آمریکا به رای گذاشته شد، این کشور خودش به آن رای ممتنع داد. این قطعنامه با ۹۳ رای موافق، ۸ رای مخالف و ۷۳ رای ممتنع تصویب شد.
دوروتی شی، نماینده آمریکا، گفت: «این اصلاحیه‌ها به‌جای تلاش برای پایان جنگ، جنگ کلمات را دنبال می‌کنند. تلاش برای اضافه کردن این عبارات، توجه را از هدف اصلی ما منحرف می‌کند، که ایجاد اجماعی قاطع برای پایان دادن به این درگیری است.»
روسیه نیز به متن پیشنهادی آمریکا رای منفی داد، زیرا پیشنهاد روسیه برای اشاره به «علل ریشه‌ای درگیری» رد شده بود.
سفیر روسیه در سازمان ملل، واسیلی نبنزیا، گفت: «اساس متن، کاملا تحریف شده است»، اما او اقدام آمریکا را خوشایند دانست و ابراز امیدواری کرد که این اقدام سرآغاز ابتکارات جدید باشد.
نبنزیا افزود: «من فکر می‌کنم همکاران آمریکایی امروز خود متوجه شدند که مسیر صلح در اوکراین آسان نخواهد بود و کسانی هستند که تلاش خواهند کرد تا حد ممکن مانع از دستیابی به صلح شوند.»
قطعنامه پیشنهادی اوکراین و اروپا نیز با ۹۳ رای موافق، ۱۸ رای مخالف و ۶۵ رای ممتنع تصویب شد؛ اما این کمترین میزان حمایتی بود که اوکراین در سه سال گذشته در مجمع عمومی به دست آورده است.
ماریانا بتسا، معاون وزیر امور خارجه اوکراین، در این نشست گفت: «روسیه تصور می‌کرد اوکراین تسلیم خواهد شد. روسیه تصور می‌کرد ما ظرف سه روز سقوط می‌کنیم. روسیه تصور می‌کرد دولت ما فرار خواهد کرد. اما روسیه به‌شدت اشتباه محاسباتی کرد.»
او افزود اوکراینی‌ها همچنان محکم ایستاده‌اند و به مقاومت خود در برابر روسیه ادامه می‌دهند.
در تغییری چشمگیر، آمریکا نیز به قطعنامه پیشنهادی اوکراین رای منفی داد. روسیه، متحدانش بلاروس و کره شمالی، چند کشور آفریقایی، مجارستان و اسرائیل نیز مخالف بودند.
قطعنامه‌های مجمع عمومی از نظر قانونی الزام‌آور نیستند، اما از نظر اخلاقی بازتاب موضع جامعه بین‌المللی‌اند.
آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، که روز دوشنبه در ژنو بود گفت کشورها «باید از هیچ تلاشی برای پایان دادن به این درگیری و دستیابی به صلحی عادلانه و پایدار در چارچوب منشور سازمان ملل، حقوق بین‌الملل و قطعنامه‌های مجمع عمومی فروگذار نکنند.»
∎