به گزارش "ورزش سه"، دیدار هفته بیستم لیگ برتر بین تراکتور و خیبر خرم‌آباد با جنجال داوری و مشکل فنی در سیستم VAR همراه شد. در دقیقه ۶۰، تراکتور گل دوم خود را به ثمر رساند و داور این گل را پذیرفت، اما لحظاتی بعد برای بررسی برخوردی که پیش از گل رخ داده بود، به کنار زمین رفت. در همین حین، مانیتور VAR دچار مشکل شد و تنها یک صفحه آبی روی نمایشگر ظاهر گردید، در نتیجه داور نتوانست صحنه را بازبینی کند. با این حال، او پس از مشورت با داوران حاضر در اتاق VAR، گل را مردود اعلام کرد؛ تصمیمی که اعتراض شدید تراکتوری‌ها را به دنبال داشت.
نکته بحث‌برانگیز این صحنه، نحوه تصمیم‌گیری داور بود. او در حالی که مانیتور خاموش شده بود، طوری وانمود کرد که انگار تصاویر را مشاهده و بررسی کرده است. هرچند طبق اطلاعات به دست آمده، داور برای لحظه‌ای تصویر را روی مانیتور دیده اما خیلی زود ارتباط قطع شده و او فرصت کافی برای بررسی دقیق صحنه نداشته است.
یک روز پس از این مسابقه، اسماعیل صفیری، رئیس کمیته داوران، در واکنش به این موضوع اعلام کرد که طبق قانون پنج فوتبال، داور این اختیار را دارد که بر اساس اطلاعات واصله از سایر مقامات رسمی مسابقه، قبل از شروع مجدد بازی، تصمیم خود را تغییر دهد. او تأکید کرد که تیم داوری مطابق این قانون عمل کرده و به درستی گل تراکتور را به دلیل خطای مهاجم در فرآیند گلزنی مردود کرده است.
حال برای بررسی این اتفاقات، به بررسی قوانین می‌پردازیم تا مشخص شود داور در چه مواردی برای تصمیم‌گیری نیازی به بازبینی صحنه ندارد و می‌تواند به تصمیم داوران VAR استناد کند:
۱. داور به بازیکن اشتباه کارت زرد یا قرمز بدهد. (مثال: داور به جای بازیکن شماره ۲۱ به بازیکن شماره ۱۱ کارت بدهد)
۲. خطای هندی که کاملا واضح است (مثال: هندی که منجر به گل زدن یک تیم با دست یا مانع گلزنی یک تیم شود)
۳. خطاهایی که داخل یا بیرون محوطه جریمه اتفاق می‌افتد (مثال: داور خطایی را داخل محوطه جریمه و پنالتی اعلام می‌کند، در صورتی که برخورد بیرون و خارج محوطه جریمه بوده است و یا بالعکس)
۴. آفساید واضح، در صورتی روی بازی حریف تأثیرگذار نباشد (اگر بازیکنی روی بازی حریف تاثیر گذاشته باشد، داور هم باید صحنه را بازبینی کند)
قانون در توضیح تصمیمات فکچوال و سابجکتیو چه می‌گوید؟
همچنین قوانین سیستم کمک داور ویدئویی روی این نکته نیز تاکید دارند که داور برای تصمیم‌گیری نهایی باید تصاویر را به صورت واضح و کامل در اختیار داشته باشد و نباید بدون بررسی صحنه با شفافیت کامل تصمیم‌گیری کند، در غیر این صورت باید بر روی تصمیم اولیه خود باقی بماند. در واقع با توجه به این قوانین، داور بازی تراکتور و خیبر طبق قانون نمی‌توانست بدون بررسی صحنه و تنها بر اساس تشخیص داوران وی ای آر تصمیم خود را تغییر بدهد و گل را مردود کند.
اما نکته جالب اینکه یکی از اعضای تیم داوری این مسابقه در واکنش به این اتفاقات اعلام کرد که داور صحنه را در جریان بازی مشاهده کرده و تشخیص اولیه‌اش وقوع خطا بوده است. با این حال، به دلیل اینکه تیم در فاز حمله مؤثر و احتمال ثبت گل بوده است، طبق پروتکل صبر کرده تا نتیجه توپ مشخص شود. پس از به ثمر رسیدن گل، تیم VAR موظف به بررسی صحنه و ارائه نظر به داور بود و در نهایت، اتاق VAR نیز این صحنه را خطا تشخیص داد.
قانونی که به صراحت اشاره می‌کند داور باید در ابتدا تصمیم خود را اعلام کند و سپس تنها در صورتی می‌تواند تصمیم خود را تغییر بدهد که تصویر را به وضوح مشاهده کند.
او همچنین می‌گوید: «سیستم VAR پیش از بازی نیز دچار قطعی‌های مقطعی شده بود، اما این مشکلات در حدی نبود که اعلام شود بازی بدون VAR برگزار می‌شود. در صحنه مورد بحث، داور برای لحظه‌ای تصویر را مشاهده کرد و تکنسین‌ها تلاش کردند اتصال را برقرار کنند، اما موفق نشدند. با توجه به اینکه تشخیص اولیه داور در جریان بازی خطا بود و اتاق VAR نیز همین نظر را داشت، تصمیم به مردود شدن گل گرفته شد.»
با این حال نکته مهم این که حتی در این صورت نیز یک اشتباه بزرگ انجام شده است: طبق قانون داور باید پس از مشخص شدن نتیجه نهایی توپ، تصمیم خود را اعلام کند که در اینجا داور گل را قبول کرده است! به عبارتی تصمیم داخل زمین توسط داور، «گل» بوده، اما از کمک داوران ویدئویی نیز درخواست بررسی صحنه را نموده و سپس برای بازبینی به کنار زمین رفته، در صورتی که اگر تشخیص او خطا بوده، باید گل را مردود اعلام می‌کرد و منتظر بررسی آن می‌شد. اما حال که ارتباط قطع شده بود، داور باید بر روی تصمیم اولیه خود باقی می‌ماند و مشکل به وجود آمده را به اطلاع کاپیتان‌ها و سرمربیان هر دو تیم می‌رساند.
در واکنش به این اتفاق، علیرضا فغانی، داور بین‌المللی ایرانی شاغل در لیگ استرالیا نیز با اشاره به مشکلات فنی VAR در ایران به خبرنگار ما گفت: «وقتی یک پروژه با چالش‌های اجرایی و عملیاتی روبه‌رو می‌شود، طبیعی است که مشکلات سخت‌افزاری و تکنیکی از جمله قطع شدن ارتباط رادیویی بین داور و VAR یا از کار افتادن مانیتور کنار زمین رخ دهد. حتی اگر این ارتباط دوباره برقرار شود، همچنان باید طبق پروتکل‌های مشخص عمل کرد.»
او در ادامه تأکید کرد: «در چنین مواردی، داور نمی‌تواند بدون مشاهده صحنه و تنها بر اساس توصیه کمک‌داور ویدئویی تصمیم‌گیری کند. روند استاندارد این است که اگر ارتباط داور با VAR قطع شود، این موضوع به تیم‌ها اعلام می‌شود و بازی بدون استفاده از VAR ادامه پیدا می‌کند. اما در این مسابقه، چنین چیزی اتفاق نیفتاد و تصمیم داور بدون رعایت این پروتکل‌ها گرفته شد.»
البته این اولین باری نیست که وی ای آر در ایران به شکلی ناکارآمد عمل می‌کند اما این هم مدلی جدید و تازه از اشتباهات این تکنولوژی داوری است که احتمالا آخرینش هم نخواهد بود.