آزادی صدها زندانی فلسطینی که قرار بود در ازای تحویل گروگانهای اسرائیلی در روز شنبه انجام شود، به تعویق افتاد تا تنش تازهای میان اسرائیل و حماس شکل بگیرد. اسرائیل اعلام کرده «تا تضمین آزادی گروگانهای بعدی و نبود تشریفات تحقیرآمیز»، آزادی حدود 600 زندانی فلسطینی را به تعویق میاندازد. اسرائیل گروه حماس را به نقض مکرر توافق آتشبس متهم کرد.
در مقابل، حماس نیز اظهار کرد اقدام اسرائیل در تأخیر آزادی زندانیان فلسطینی و نحوه مدیریت آزادی گروگانهای اسرائیلی، آتشبس پنجهفتهای در غزه را با خطر مواجه کرده است. این آتشبس که از ۱۹ ژانویه آغاز شده، قرار است اوایل مارس به پایان برسد، اما تاکنون جزئیات مرحله بعدی آن روشن نشده است. همزمان، ارتش اسرائیل اعلام کرد دامنه عملیات نظامی خود را در کرانه باختری گسترش داده و برای اولین بار طی دو دهه گذشته، یک لشکر تانک را به شهر جنین اعزام کرده است.
در جریان هفت مرحله تبادل زندانیان تاکنون، حماس موفق به آزادسازی ۲۵ گروگان اسرائیلی شده و اسرائیل نیز به طور متقابل زندانیان فلسطینی را آزاد کرده است. با این حال، آزادی بیش از ۶۰۰ زندانی فلسطینی که قرار بود پس از آزادی شش گروگان روز شنبه انجام شود، از سوی اسرائیل به حالت تعلیق درآمده است. باسم نعیم، یکی از مقامات ارشد حماس، با هشدار نسبت به پیامدهای این تأخیر گفت این اقدام میتواند توافق کلی طرفین را در معرض خطر قرار دهد. او از میانجیها، بهویژه ایالات متحده، خواست فشار بر اسرائیل را افزایش دهند و این توافق را سریع عملی کنند.
با وجود اتهامات متقابل طرفین به نقض توافق، آتشبس همچنان برقرار است. اسرائیل با ادعای نقض مکرر مفاد توافق آتشبس توسط حماس، اعلام کرده است آزادی بیش از ۶۰۰ زندانی فلسطینی به تعویق خواهد افتاد. این تصمیم که در بیانیه رسمی دفتر بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، بامداد روز گذشته منتشر شد، مشروط به تضمین آزادی گروگانهای باقیمانده «بدون نمایشها و رفتارهای تحقیرآمیز» شده است. عزت الرشک، یکی از اعضای بلندپایه حماس، با انتشار بیانیهای در واکنش به عدم آزادی اسرای فلسطینی توسط اسرائیل بیان کرد توجیه اسرائیل مبنیبر اینکه «مراسم تحویل تحقیرآمیز است»، واقعیت را منعکس نمیکند.
او تأکید کرد این یک بهانه ضعیف برای فرار از توافق است. در این بیانیه با اعلام اینکه مراسم تحویل اسرا جنبه تحقیرآمیز برای اسرائیلیها نداشته، بلکه در چارچوبی انسانی انجام شده، آمده است: تحقیر واقعی، خشونت، شکنجه و بدرفتاری عمدی است که اسرای فلسطینی در فرایند آزادی با آن مواجه میشوند. الرشک در این بیانیه تأکید کرد فلسطینیان اسیر در حالی که دستهایشان با دستبند بسته و چشمانشان نیز بسته بود، آزاد شدند و خانوادههای آنها نیز تهدید شدند مراسم استقبال برگزار نکنند. این مقام حماس اعلام کرد تصمیم بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، برای به تأخیر انداختن آزادی اسرای فلسطینی، تلاشی عمدی برای جلوگیری از اجرای توافق است و این اقدام به معنای نقض آشکار مفاد توافق است.
شش گروگان آزادشده روز شنبه آخرین اسرای زنده اسرائیلی بودند که در مرحله اول توافق شکننده دو طرف قرار بود رها شوند. این توافق که با میانجیگری ایالات متحده، مصر و قطر حاصل شده، روندی پیچیده و چندمرحلهای دارد. براساس آنچه تاکنون برنامهریزی شده، مرحله اول شامل آزادی تدریجی ۳۳ گروگان اسرائیلی و صدها زندانی فلسطینی بوده و همزمان ورود کمکهای بشردوستانه روزانه به غزه تسهیل شده است. اجرای این مرحله تا شنبه آینده ادامه خواهد داشت. استیو ویتکاف، نماینده ویژه ایالات متحده در امور خاورمیانه، نقش قابل توجهی در پیشبرد مذاکرات داشته است.
او اخیرا دیدارهایی با ران درمر، وزیر اسرائیلی مسئول پرونده مذاکرات برای مرحله دوم توافق و همچنین محمد بنعبدالرحمان آل ثانی، نخستوزیر قطر و واسطه اصلی میان حماس و اسرائیل، داشته است. مراحل بعدی گفتوگوها هنوز به طور رسمی آغاز نشدهاند، اما انتظار میرود چالشهای بیشتری را در پی داشته باشند. در طول مرحله اول اجرای توافق، بارها اسرائیل حماس را به تخلفات و نقض مفاد توافق متهم کرده است. یکی از جنجالیترین موارد مربوط به تحویل جسد یک فرد ناشناس توسط حماس بود که ادعا میکرد جسد «شیری بیباس» را بازگردانده است. هرچند در نهایت پیکر خانم بیباس به اسرائیل رسید، اما نتانیاهو این اقدام را «نقض ظالمانه» توصیف کرد و ابراز داشت حماس بهای این رفتارها را پرداخت خواهد کرد.
حماس هنوز واکنشی رسمی به تصمیم اسرائیل برای تعویق آزادی زندانیان فلسطینی نشان نداده است، با این حال روز شنبه اعلام کرده بود که در صورت دستیابی به توافق جدید برای مرحله دوم، آمادگی دارد تمام گروگانهای باقیمانده را به صورت یکجا آزاد کند. از سوی دیگر، اسرائیل به دنبال دستیابی به شرایطی است که به پایان کنترل حماس بر نوار غزه و انتقال رهبران این گروه به کشورهای دیگر ختم شود. استیو ویتکاف نیز در سخنرانی اخیر خود در کنفرانسی در آمریکا اشاره کرد دستیابی به مرحله دوم توافق بسیار دشوارتر خواهد بود اما با تلاش جدی میتوان شانس موفقیت را افزایش داد. ارتش اسرائیل و نیروهای امنیتی این کشور از بامداد روز گذشته عملیات تعقیب شبهنظامیان فلسطینی را در بخشهایی از کرانه باختری شدت بخشیدهاند.
رسانههای اسرائیلی گزارش دادهاند برای نخستین بار در ۲۳ سال گذشته، تانکهای ارتش در اطراف جنین، واقع در شمال کرانه باختری، وارد مأموریت شدهاند. آخرین حضور تانکهای اسرائیلی در این منطقه به سال ۲۰۰۲، زمانی که درگیریهای شدیدی میان ارتش اسرائیل و نیروهای مسلح سازمان آزادیبخش فلسطین تحت رهبری یاسر عرفات جریان داشت، بازمیگردد. این درگیریها در اردوگاه جنین به اوج خود رسیده بود. یسرائیل کاتس، وزیر دفاع اسرائیل، روز گذشته با حضور در جمع نظامیانی که برای عملیاتی جدید به طولکرم اعزام شدهاند، اعلام کرد ارتش باید حداقل یک سال دیگر در این مناطق باقی بماند.
او همچنین تأکید کرد تاکنون حدود ۴۰ هزار نفر از ساکنان اردوگاههای جنین، طولکرم و نورالشمس تخلیه شدهاند و این اردوگاهها اکنون کاملا خالی از سکنه هستند. به گفته وزیر دفاع اسرائیل، فعالیت آژانس امدادرسانی و کاریابی برای آوارگان فلسطینی (انروا) در این اردوگاهها متوقف شده است. او اضافه کرد به ارتش دستور داده شده است آماده حضوری بلندمدت در این مناطق باشد تا از بازگشت ساکنان و همچنین وقوع خشونت احتمالی جلوگیری شود. این عملیات ارتش اسرائیل، همراه با اعزام سه گردان دیگر به مناطق فلسطینینشین، پس از آن گسترش یافت که مقامات اسرائیلی از کشف و انفجار چهار بمب در اتوبوسهای شهری نزدیک تلآویو خبر دادند.