در همین زمینه تایمز روز گذشته نوشت: «رهبران اروپایی هشدار می‌دهند ممکن است ایالات متحده حمایت خود را از اروپا کاهش دهد و از کشورهای اروپا خواسته‌اند توان دفاعی خود را به‌طور مستقل تقویت کنند».پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) به عنوان مهم‌ترین ابزار سلطه‌گری نظامی غرب، همواره وابسته به بودجه و حمایت‌های مالی ایالات متحده بوده است. آمریکا به‌تنهایی بیش از ۸۰درصد از کل بودجه نظامی ناتو را تأمین می‌کند و در سال ۲۰۲۴، سهم این کشور از هزینه‌های این ائتلاف افزون بر ۹۵۰میلیارد دلار اعلام شده است. در مقایسه، کشورهای اروپایی مانند آلمان و فرانسه به ترتیب تنها ۶۸ و ۵۶ میلیارد دلار به این پیمان اختصاص داده‌اند. کشورهای کوچک‌تر عضو ناتو، ازجمله لهستان و کشورهای حوزه بالتیک، سهمی ناچیز در تأمین هزینه‌های نظامی دارند و تقریباً به‌طور کامل به حمایت‌های واشنگتن وابسته‌اند. همین نابرابری مالی سبب شده خروج احتمالی آمریکا از ناتو، این ائتلاف را در مسیر فروپاشی قرار دهد.
آمریکا از ناتو خسته شده است
سخنان اخیر مقامات دولت ترامپ بار دیگر نشان داد ایالات متحده دیگر اراده‌ای برای ادامه تعهدات خود در ناتو ندارد و این پیمان که زمانی به عنوان نماد سلطه‌گری غرب شناخته می‌شد، در حال فروپاشی است. اروپایی‌ها که سال‌ها به سایه قدرت آمریکا دلخوش بودند، اکنون با این واقعیت مواجه شده‌اند که واشنگتن در اندیشه رها کردن آنان و تمرکز بر منافع خود است.
به گزارش نیویورکر، معاون رئیس‌جمهور آمریکا، جِی‌دی‌ونس در کنفرانس امنیتی مونیخ با لحنی تحقیرآمیز از رهبران اروپایی انتقاد کرد و تهدیدات روسیه و چین را بی‌اهمیت جلوه داد. این سخنان نشانه‌ای از کاهش جدیت آمریکا در تعهد به ناتو است، مسئله‌ای که اروپایی‌ها را در شوک فرو برده است.
در همین حال، وزیر دفاع آمریکا، پیت هگست از احتمال کاهش حضور نظامی کشورش در اروپا سخن گفت و از کشورهای اروپایی خواست خود هزینه‌های امنیتشان را تأمین کنند. این موضع‌گیری به معنای فاصله گرفتن واشنگتن از مسئولیت‌های بین‌المللی است، مسئله‌ای که اروپا را بیش از پیش آسیب‌پذیر خواهد کرد.
سناریوهای احتمالی
تقویت دفاع اروپایی: در صورتی که آمریکا واقعاً از ناتو خارج شود اتحادیه اروپا می‌تواند توسعه نیروی نظامی خود را تسریع کند و همکاری را از طریق صندوق دفاع اروپا (EDF) و همکاری ساختار یافته دائمی(PESCO) افزایش دهد. با این حال، این امر مستلزم غلبه بر اختلافات سیاسی میان اعضای اتحادیه اروپاست. هرچند این امر نیازمند هزینه بالایی است.
ناتو بدون ایالات متحده: ناتو همچنان می‌تواند بدون ایالات متحده کار کند، اما به تعهدات مالی بیشتر کشورهای عضو نیاز دارد. کشورهایی مانند آلمان که در حال حاضر حدود 1.6درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف امور دفاعی می‌کنند، باید بودجه نظامی خود را به میزان قابل توجهی افزایش دهند.
تجزیه و تضعیف اتحاد: برخی از کشورهای اروپای شرقی که به حفاظت نظامی ایالات متحده وابسته هستند، ممکن است به دنبال ترتیبات امنیتی جایگزین باشند. به عنوان مثال، لهستان و کشورهای بالتیک ممکن است روابط دوجانبه را با بریتانیا یا سایر کشورهای دارای توانایی هسته‌ای تقویت کنند.
تضعیف غرب؛ فرصت برای کشورهای مستقل
واکنش اروپایی‌ها به این تحولات نشان‌دهنده نگرانی آن‌ها از آینده ناتو است. نخست‌وزیر دانمارک، مت فردریکسن، در مصاحبه‌ای تأکید کرد اروپا باید به فکر استقلال دفاعی باشد، چرا که آمریکا دیگر شریکی مطمئن نیست. امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه نیز هشدار داده اروپا نمی‌تواند برای همیشه به واشنگتن تکیه کند.با این حال، برای کشورهای مستقل ازجمله کشور ما هم این تحولات حامل فرصت‌های مهمی است. خروج آمریکا از ناتو به معنای کاهش قدرت‌نمایی نظامی غرب در مناطق راهبردی ازجمله غرب آسیا خواهد بود. در چنین شرایطی، کشورهای مستقل، به‌ویژه جمهوری اسلامی ایران می‌توانند با تقویت همکاری‌های منطقه‌ای، جایگاه خود را مستحکم‌تر کنند. افزایش وابستگی اروپا به خود در حوزه نظامی، آن‌ها را از مداخله‌گری در امور سایر کشورها بازخواهد داشت و این امر می‌تواند موجب کاهش فشارهای خارجی بر محور مقاومت شود.همچنین کاهش نفوذ نظامی آمریکا در اروپا، توان این کشور را برای اعمال فشارهای نظامی و تحریم‌های اقتصادی علیه کشورهای مستقل محدود خواهد کرد. همزمان، قدرت‌های نوظهوری همچون چین و روسیه می‌توانند نقش مؤثرتری در تحولات جهانی ایفا کرده و به مقابله با سیاست‌های تجاوزکارانه غرب بپردازند.ضعف فزاینده ناتو و احتمال خروج آمریکا از این پیمان، نشان‌دهنده افول قدرت غرب است. در حالی که اروپا نگران آینده خود است، برای کشورهای مستقل و محور مقاومت، این تحولات می‌تواند فرصتی برای کاهش نفوذ آمریکا و متحدانش باشد. در نهایت، اگر واشنگتن ناتو را ترک کند جهان چندقطبی بیش از پیش تقویت خواهد شد.
خبرنگار: نیک‌پندار