محمدرضا سلیمی، روانشناس و نویسنده، در کانال تلگرامی خود نوشت: «مغالطه مصدر باب «مفاعله» است. در عربی باب مفاعله برای بیان مشارکت به کار می‌رود؛ یعنی حضور حداقل دو نفر لازم است تا کاری انجام شود، مانند مکاتبه، معامله، مشاجره، مشاعره، مصاحبه و مصافحه.
بنابراین، در «مغالطه» هم حضور حداقل دو نفر لازم است. مغالطه یعنی «همدیگر را به غلط انداختن» یا «همدیگر را فریب دادن». البته، ممکن است فرد خودش را از طریق مغالطه کردن فریب دهد.
مغالطهها ترفندهایی هستند که در ظاهر منطقی و قانع‌کننده به نظر می‌رسند، اما در باطن فریب‌دهنده و گمراه‌کننده‌اند. گفته می‌شود که مغالطهها در استدلال اتفاق می‌افتند، اما این تصوری نادرست است و تعریف جامعی از مغالطهها را به دست نمی‌دهد. مغالطهها در ادراک و استنباط هم روی می‌دهند که به آنها «مغالطه‌های ادراکی» یا «مغالطه‌های استنباطی» می‌گویند.
بنابراین، مغالطهها خارج از استدلال هم شکل می‌گیرند. برای مثال، پرسیدن «سوال‌های موذیانه» یا «سوال‌های جهت‌دار» نوعی مغالطه است که خارج از استدلال روی می‌دهد.
در مغالطه‌ی سوال موذیانه فرد به گونه‌ای سوال می‌کند که اگر مخاطب پاسخ مثبت یا منفی بدهد او اعتراف کرده که عمل مورد نظر سوال‌کننده را انجام داده است. برای مثال، اگر فردی مغرضانه سوال کند: «آیا هنوز همسرت را کتک می‌زنی؟» یا «آیا هنوز هم سیگار می‌کشی؟» مرتکب مغالطه سوال موذیانه یا سوال جهت‌دار شده است.
برای اینکه بتوانیم مغالطهها را خوب بشناسیم، لازم است با ویژگی‌هایشان آشنا شویم. در اینجا به ۲۲ ویژگی این ترفندها اشاره می‌کنیم.
۱. درظاهر منطقی و قانع‌کننده به نظر می‌رسند.
۲. مخاطب را فریب می‌دهند.
۳. هم در استدلال روی می‌دهند، هم خارج از استدلال.
۴. احساسات را تحریک می‌کنند.
۵. ساده‌سازی می‌کنند و تعمیم می‌دهند.
۶. سطحی‌نگر و ساختارشکن‌اند.
۷. شواهد کافی را ارائه نمی‌کنند.
۸. ابهام ایجاد می‌کنند.
۹. کلی‌گویی می‌کنند.
۱۰. حواس مخاطب را پرت می‌کنند.
۱۱. مخاطب را گیج و گمراه می‌کنند.
۱۲. به موضوع مورد بحث ربط ندارند.
۱۳. واقعیت‌ها را تحریف می‌کنند.
۱۴. بحث را منحرف می‌کنند.
۱۵. راه‌حل موقت ارائه می‌کنند.
۱۶. از مفروضات نامناسب نشئت می‌گیرند.
۱۷. از سیستم ۱ یا تفکر سریع بهره می‌برند.
۱۸. از خطاهای شناختی متولد می‌شوند.
۱۹. توهم‌زا هستند.
۲۰. همیشه بد عمل نمی‌کنند.
۲۱. در برابر نقدها پاسخگو نیستند.
۲۲. غریزی و تکانشی عمل می‌کنند.»
انتهای پیام