به گزارش اقتصاد آنلتین به نقل از ایرنا، ترکیه و ترکمنستان به تازگی توافقی در حوزه انرژی و انتقال گاز داشته اند؛ در قراردادی که میان شرکت دولتی خطوط لوله «بوتاش» از ترکیه و «ترکمن‌گاز» از ترکمنستان منعقد شده است، زمینه برای انتقال گاز ترکمنستان به ترکیه فراهم شده است؛ طبق این توافق، صادرات گاز از ترکمنستان ابتدای ماه مارس سال جاری میلادی ( اسفند ماه جاری آغاز خواهد شد.
پیشتر مسئولان ترکیه از آمادگی خرید سالانه ۲ میلیارد مترمکعب گاز از ترکمنستان خبر داده بودند و اینکه انتظار می رود این گاز از طریق شبکه گاز طبیعی موجود ایران منتقل شود جزئیات دقیق درباره حجم گاز مورد توافق و شرایط دقیق ترانزیت از طریق ایران هنوز اعلام نشده است؛ اما بر اساس آخرین خبرها میزان گاز صادراتی از ترکمنستان به ترکیه ۱.۳ میلیارد مترمکعب خواهد بود.
ترکمنستان حدود ۱۹.۵ تریلیون متر مکعب ذخایر گازی ثبت شده دارد و چهارمین کشور جهان از نظر ذخایر گاز است؛ این کشور در سال های اخیر تلاش برای یافتن بازارهای جدید صادراتی برای گاز خود بوده و بویژه پس از تنش روسیه و اروپا در موضوع اوکراین، سعی کرده تا بخشی از بازار گاز اروپا را از طریق ترانزیت گاز جبران کند که انعقاد قرارداد جدید با ترکیه در همین راستا تعبیر می شود زیرا ترکیه نیز در این سال ها در تلاش بوده تا از طریق جمهوری آذربایجان گاز بیشتری به اتحادیه اروپا صادر کند.
شروط ایران برای ترانزیت گاز چه بود؟
سیدحمید حسینی سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان نفت، گاز و پتروشیمی درباره این توافق و آثار آن برای ایران گفت: سالهاست که ترکیه علاقه مند است که بتواند گاز ترکمنستان را از مسیر ایران ترانزیت یا سواپ کند تا به اهداف خود که خرید گاز ارزان از ترکمنستان است، دست یافته و از سوی دیگر به اهداف ثانویه که همان انحصار از یک سو و تبدیل شدن به هاب انرژی منطقه است، برسد.
حسینی معتقد است: در دولت‌های قبل و به خصوص در زمان وزارت نفت آقای زنگنه، وی با این امر به شدت مخالف بود و اجازه دادن برای ترانزیت یا سواپ گاز به ترکیه را موکول به این می‌دانست که ترکیه هم اجازه ترانزیت گاز ایران به اروپا را بدهد.
سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده‌های نفت، گاز و پتروشیمی ادامه داد: زنگنه در دورانی که روابط ایران و ترکیه هم بهتر شده بود، موافقت کلی کرده بود به شرط آنکه قیمت خرید گاز از ترکمنستان پایین تر از قیمت خرید گاز ایران باشد تا نتواند رقیب گازی ایران در ترکمنستان باشد یعنی قیمت خرید ترکیه می بایست نشان دهد پایین تر از قیمت خرید ایران است.
حسینی خاطرنشان کرد: شرط دیگری که زنگنه گذاشته بود، این بود که شرکتی که قرار است این کار را انجام دهد، باید قیمت فروش گاز به ترکیه را بیش از فروش گاز ایران به ترکیه قرار دهد یعنی افزود: عملا شرایطی قرار داده بود که شرکت های زیادی آمدن و رفتن و مذاکره کردند و تفاهمنامه امضا کردند ولی عملا اتفاقی رخ نداد.
سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفت، گاز و پتروشیمی ادامه داد: به تازگی ترکیه و ترکمنستان اعلام کرده اند قرارداد ۲ میلیارد متر مکعبی برای ترانزیت گاز ترکمنستان امضا کرده‌اند که باید از ایران عبور کند.
حسینی معتقد است: این میزان قرارداد رقم زیادی نیست و حدود ۵ میلیون متر مکعب در روز می شود و ارزش زیادی ندارد و همان کاری است که ما در مرحله نخست قرار است با روسیه انجام دهیم و حدود ۲ میلیارد متر مکعب گاز روسیه از طریق خط لوله جمهوری آذربایجان به ایران ارسال شود.
وی با بیان اینکه تاکنون مقام‌های ایران عکس العملی در این خصوص نشان نداده اند که آیا موافقت می کنند یا خیر، گفت: من بعید می دانم تا وقتی ترکمنستان با وجود آنکه چند مدت است که ایران در حال مذاکره با این کشور برای خرید یا سواپ گاز به عراق است و موافقت نکرده ما اجازه این کار را بدهیم تا این روابط بین ترکیه و ترکمنستان برقرار شود.
سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفت، گاز و پتروشیمی ادامه داد: بعد از توافق گازی ایران و روسیه اکنون ترکمنستان مقداری در مواضع خود انعطاف نشان داده و سفری هم که وزیر خارجه ترکمنستان به ایران داشت ظاهرا دوباره بحث همکاری و خرید گاز و یا سواپ گاز ترکمنستان به عراق در دستور کار قرار گرفته و ترکمنستان در حال مذاکره در این زمینه است.
حسینی خاطرنشان کرد: اگر مسائل ما با ترکمنستان به طور کلی حل شود، روزانه چیزی حدود ۱۵ میلیون متر مکعب برای خرید گاز به ایران اختصاص دهد و همکاری کند بعید نیست ایران اجازه دهد در مقابل دریافت ۲۰ درصد حق ترانزیت این گاز از طریق ترکمنستان به ایران و از آنجا به ترکیه ترانزیت شود.
قرارداد ترکیه و ترکمنستان می تواند منافع ایران را تامین کند
نرسی قربان کارشناس ارشد حوزه انرژی نیز در این زمینه معتقد است، طرح انتقال گاز ترکمنستان به ترکیه از خاک ایران می تواند به متعادل شدن تامین گاز در نیمه شمالی کشورمان کمک کند.
وی در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا اظهار داشت: این طرح از سالها قبل مطرح بوده و موضوع جدیدی نیست به طوری که در دوره‌ای نیز بحث تهاتر گازی از سوی ایران نیز طرح شد تا گاز را از ترکمنستان تحویل گرفته و معادل آن را به ترکیه تحویل دهد.
این کارشناس انرژی با بیان اینکه این طرح چندسالی است که مطرح شده ولی اجرایی نشده است، خاطرنشان کرد: این طرحی که به تازگی مطرح شده، اگر چدید باشد و بتواند منافع کشورمان را رعایت کند، خواهد توانست به متعادل کردن تامین گاز در شمال ایران کمک کند.
قربان در عین حال به چالشی که می‌تواند در این زمینه بروز کند، اشاره کرد و گفت: ممکن است ترکمنستان بر سر موضوع مالی روند انتقال گاز را متوقف کرده و ایجاد مشکل کند؛همانگونه که در گذشته قرار بود ترکمنستان گاز برای شمال کشور تامین کند و خط لوله آن نیز احداث شد اما به دلایلی متوقف شد.
این کارشناس انرژی با بیان اینکه گاز مورد نیاز استان های شمالی کشور از داخل تامین شود، اظهار داشت: البته ترکیه نیز قبلا تمایل داشت از طریق دریای خزر و کشور جمهوری آذربایجان کار تامین و انتقال گاز را انجام دهد و حال باید دید این طرح چه ویژگی های جدیدی خواهد داشت. حال باید دید از نظر مقام های رسمی کشورمان این توافق چگونه می تواند اجرایی شده و به نفع کشورمان باشد.