یکی از موضوعاتی که تقریباً به ترجیعبند اظهارات دونالد ترامپ درباره ایران تبدیل شده، قصد واشنگتن برای جلوگیری از دستیابی جمهوری اسلامی ایران به سلاح هستهای است. این در حالی است که مقامات عالی ایران بارها بر تعهد خود به استفاده صلحآمیز از فناوری هستهای تاکید کرده و رهبر معظم انقلاب نیز تولید و استفاده از سلاح هستهای را حرام شرعی دانستهاند. بسیاری از تحلیل گران مسائل راهبردی پیشتر بر این واقعیت صحه گذاشتهاند که ترامپ در ظاهر تاکید دارد که ایران نباید به سلاح هستهای دست یابد، اما بررسی راهبردهای آمریکا نشان میدهد که هدف اصلی واشنگتن نه جلوگیری از اشاعه سلاحهای هستهای، بلکه نابودی توانمندیهای صلحآمیز هستهای ایران است.اظهارات اخیر مشاور امنیت ملی کاخ سفید واقعیتهایی را مشخص کرد که تاکنون کمتر رسانه ای شده بود. مایک والتز در تازهترین اظهارات خود تاکید کرده است:«رئیس جمهور (ترامپ) تمایل دارد هر اقدام لازمی را در این راستا (جلوگیری از دسترسی ایران به سلاح هستهای) انجام دهد؛ همه گزینهها روی میز است. همچنین، اگر آن ها بخواهند از برنامه هستهایشان صرفنظر کنند، مذاکره با ایران خوب است!»این جمله نشاندهنده آن است که واشنگتن تنها در صورتی آماده مذاکره است که ایران بهطور کامل از برنامه هستهای صلحآمیز خود دست بکشد؛ موضعی که فراتر از یک سیاست منع اشاعه است و هدف اصلی آن جلوگیری از پیشرفت فناوریهای راهبردی در ایران است.
شواهد بینالمللی: برنامه هستهای ایران در چارچوب صلحآمیز
برنامه هستهای ایران بهعنوان عضو معاهده منع گسترش سلاحهای هستهای (NPT) کاملاً تحت نظارت آژانس بینالمللی انرژی اتمی قرار دارد. گزارشهای متعدد آژانس هیچ نشانهای از انحراف فعالیتهای هستهای ایران به سمت مقاصد نظامی را نشان نمیدهد. با این حال، دولت ترامپ با استفاده از ابزارهای دیپلماتیک و اقتصادی، تلاش کرده است تا برنامه هستهای ایران را بهعنوان یک تهدید امنیتی معرفی کند، درحالیکه هیچ مبنای فنی و حقوقی برای این ادعا وجود ندارد.
تحریمها؛ ابزار فشار برای توقف توسعه فناوریهای ایران
تحریمهای غیرقانونی آمریکا علیه ایران که ترامپ اخیراً با صدور دستور اجرایی جدید آن را تشدید کرده، بیش از آن که ابزاری برای فشار بر ایران جهت توقف ادعایی برنامه نظامی هستهای باشد، راهبردی برای کاهش توان علمی، اقتصادی و فناورانه کشور است. این سیاستها بهگونهای طراحی شدهاند که سرمایهگذاری در حوزه فناوریهای پیشرفته، ازجمله انرژی هستهای، کاهش یابد و وابستگی ایران به منابع خارجی افزایش پیدا کند. این روند نشان میدهد که هدف اصلی دولت ترامپ، حذف ایران از چرخه فناوریهای پیشرفته و جلوگیری از استقلال علمی و صنعتی آن است.
نقش رژیم اسرائیل: نگرانی راهبردی پشت پرده سیاستهای آمریکا
سیاستهای ترامپ در قبال برنامه هستهای ایران ارتباط مستقیمی با تامین امنیت رژیم صهیونیستی دارد. برخلاف ایران، اسرائیل هرگز به NPT نپیوسته و بهطور غیررسمی صدها کلاهک هستهای در اختیار دارد، اما آمریکا هیچگونه فشاری برای شفافسازی برنامه هستهای این رژیم اعمال نکرده است. این تضاد آشکار در سیاستهای واشنگتن نشان میدهد که هدف اصلی آمریکا نه منع گسترش سلاحهای هستهای، بلکه حفظ برتری استراتژیک اسرائیل در منطقه و جلوگیری از دستیابی ایران به فناوریهای پیشرفته است. در واقع، نگرانی اصلی تلآویو، قابلیتهای علمی و صنعتی ایران است، نه فرضیهای مبنی بر تلاش ایران برای ساخت سلاح هستهای که بارها توسط آژانس رد شده است.
پشت پرده پیشنهاد مذاکره آمریکا: فریبکاری دیپلماتیک
والتز در اظهارات خود در کنار اشاره به قصد ترامپ از به اصطلاح جلوگیری از دسترسی ایران به سلاح هسته ای تاکید کرده که اگر ایران بخواهد از برنامه هستهای خود صرفنظر کند، آن گاه مذاکره با ایران خوب است!بیان اظهاراتی از این دست ضمن آن که به روشنی از قصد آمریکا برای نابودی کامل برنامه صلحآمیز هستهای ایران خبر میدهد، واقعیت مهم دیگری را نیز درخصوص نیت واقعی آمریکا از اعلام آمادگی برای مذاکره با ایران و ملاقات رؤسای جمهور دو کشور روشن میسازد.
هوشمندی ایران در قبال فریب مذاکره
مواضع اخیر مقامات ارشد آمریکایی، بار دیگر صحت موضع مدبرانه رهبر معظم انقلاب را تایید میکند که تاکید داشتند: «مذاکره با آمریکا عاقلانه، هوشمندانه و شرافتمندانه نیست.» پیشنهاد مذاکرهای که از سوی دولت ترامپ مطرح میشود، نه یک فرصت دیپلماتیک، بلکه ابزاری برای بهدام انداختن ایران در یک فرایند فرسایشی است که هدف نهایی آن، تضعیف و مهار توانمندیهای راهبردی کشور است.بنابراین، در شرایطی که آمریکا بهدنبال برچیدن برنامه هستهای صلحآمیز ایران است، سیاست راهبردی جمهوری اسلامی باید مبتنی بر تداوم پیشرفت فناوری، کاهش اثرگذاری تحریمها با بهره گیری از ظرفیت های داخلی و ایجاد موازنه در برابر فشارهای خارجی باشد.