برای صدها هزار سال، غرب آفریقا مرکز بسیاری از مواد معدنی گرانبها در صحرای گسترده و در اعماق خاک پربار خود بوده است، با این حال این منطقه از ابتدای دوره استعمار همواره شاهد غارت ثروت خود بوده است.

به گزارش شفقنا به نقل از الجزیره، غرب آفریقا در طول تاریخ به عنوان سرزمین معادن طلای شناخته می‌شده است. تاریخ امپراتوری غنا باستان و پادشاهی مالی که به «پادشاهی طلا» معروف است در جهان اسلام به خاطر داستان‌های منصوب به منسی بن موسی (پادشاه طلا) شهرت بسیار دارد. این پادشاه غنا و سفر او به حج به دلیل طلای بسیاری که در اختیار داشت، جهانی از داستان‌ها و روایت‌های عجیب را خلق کرده است.

از آن قرون دور، این منطقه مرکز اکتشاف طلا و مرکز تجارت آن از طریق مسیرهای کاروانی که از صحرای صحرا می گذرد، باقی مانده است.

امروزه غرب آفریقا دارای ذخایر بزرگ طلا است و میزان تولید آن 10 درصد کل تولید جهانی است.

چگونه طلا در منطقه تشکیل شد؟

ریموند کازابوه زمین شناس در پاسخ به سوال وب سایت «گفت وگوی آفریقا» درباره چگونگی پیدایش طلا می گوید که این فلز نیز مانند همه عناصر از طریق فعل و انفعالات شدید انرژی که در محیط های مختلف کیهانی و فضایی با آغاز شکل گیری کیهان در 13 میلیارد سال پیش رخ داده است، به وجود آمده است.

ریموند می‌گوید دو نظریه برای چگونگی شکل‌گیری و به وجود آمدن فلز زرد وجود دارد. یکی از آنها تکتونیک برافزایشی نامیده می‌شود که نشان می‌دهد مقادیر زیادی طلا در مکان‌های خاصی که در آن قاره‌ها در حال انبساط و تغییر الگوی خود بوده‌اند در 3 میلیارد سال پیش ته نشین شده است.

نظریه دیگری حاکی از آن است که در آغاز عصر فانروزوئیک و زمانی که زمین پر از اکسیژن شده بود، شکل گرفت و در این دوره فرآیندهای زمین شناسی و تغییرات دما و فشار باعث تشکیل ذخایر طلای قابل استخراج شد.

در غرب آفریقا، ذخایر طلا در مناطق «کراتون» تشکیل شد که شامل بخش های ثابتی از داخل زمین است و شامل صخره‌ها و طاقدیس‌هایی در سطح زمین است.

ذخایر طلا در کراتون غرب آفریقا حدود 2.3 تا 2.4 میلیارد سال پیش، در اثر دما و شرایط زمین ساختی تشکیل شده است.

طلا در غرب آفریقا به ویژه غنا، مالی، موریتانی، سنگال، ساحل عاج و بورکینافاسو یافت می شود و در بیشتر این کشورها 50 درصد از اراضی موجود، شامل ذخایری از فلز طلا است.

مالی و غنا از ثروتمندترین کشورهای غرب آفریقا از نظر طلا هستند که تولید آنها حدود 57 درصد از کل تولید و منابع منطقه را تشکیل می دهد.

گمان می رود غنا دارای ذخایر طلای 1000 تن متریک است و در مجموع سالانه 90 متریک تن تولید می کند.

در مالی، تولید آن برای سال 2023 به 67.7 تن رسید، اما در سال 2024 به دلیل اختلاف با شرکت های خارجی به 51 تن متریک کاهش یافت و ذخایر آن حدود 800 تن متریک برآورد شده است.

این ارقام تولید در مقایسه با تولیدات چین و استرالیا که در میان کشورهای تولیدکننده طلا در جهان قرار دارند، اندک است.

تولید جمهوری خلق چین در سال 2023 به 370 تن متریک و آستانه تولید در استرالیا به 310 تن رسید.

شیوه‌های  ابتدایی حفاری

در گذشته، محبوب‌ترین راه برای یافتن طلا، کاوش در بستر رودخانه‌ها، نهرها و مسیرهای آبی در نزدیکی دامنه‌های کوه برای به دست آوردن ذرات کوچک طلا بود.

پیشرفت علمی و فناوری عملیات اکتشاف را ساده کرده و هزینه های تولید و زمان عملیات استخراج را کاهش داده است.

علیرغم پیشرفت زیاد در روش های تولید، همه کشورهای منطقه غرب آفریقا هنوز به روش های قدیمی و ابتدایی استخراج معادن تکیه می کنند، جایی که شهروندان برای استخراج طلا اقدام به حفر و ذوب سنگ می‌کنند و این روش های سنتی اغلب باعث بلایای زیست محیطی و انسانی می شود.

در مالی، موریتانی و گینه، حوادث مکرری از فروریختن چاه‌های حفاری رخ می‌دهد که باعث مرگ و مجروح شدن بسیاری از مردم می‌شود.

ثروت غارت شده

در معادن بزرگ و غنی از طلا، دولت ها به استفاده از شرکت‌های خارجی متوسل می شوند که قراردادهای آنها اغلب بسیار ناعادلانه است.

در موریتانی که به یکی از صادرکنندگان عمده طلا تبدیل شده است، سهم این  کشور از 6.5 درصد از معدن تاسیاست که در سال 2024 622394 اونس طلا تولید کرد، تجاوز نمی کند، موضوعی که قبلاً باعث جنجال بزرگی در عرصه سیاسی شد و در آن مخالفان رژیم را به انجام معاملات فاسد و قراردادهای زیر میزی متهم کردند.

در سال 2020، اعتراضات بسیاری در پارلمان موریتانی مطرح  شد که با توجه به اینکه این شرکت اکنون ثروت کشور را غارت می کند.خواستار ملی شدن معدن تاسیاست که توسط شرکت کانادایی کیندروس گلد اداره می شود.

در منطقه ساحل که اخیراً توسط شوراهای نظامی اداره می شد، مذاکراتی را برای افزایش نرخ های خود با شرکت های خارجی آغاز کرد که باعث ایجاد بحران بین دولت مالی و شرکت باریک گلد شد.

در سال 2023، دولت در باماکو قانون معدنی را تصویب کرد که سهم این کشور را در تمام عملیات استخراج جدید به 30 درصد افزایش داد و همچنین قانون مالیات را که به نفع شرکت‌های استخراج طلا بود، لغو کرد.

در همین چارچوب، مقامات مالی در اوایل سال 2024 معدن یاتیلا در منطقه کایس را که توسط دو شرکت از آفریقای جنوبی و کانادا اداره می شد، ملی اعلام کردند.

در ابتدای سال 2024، رئیس دولت انتقالی بورکینافاسو، ابراهیم ترائوره، از لغو برخی از مجوزهای اعطا شده به شرکت های استخراج طلا در کشورش خبر داد و دولت وی 200 کیلوگرم طلا را از یک شرکت وابسته به گروه کانادایی «اندور ماینینگ» را مصادره کرد.

در تلاش برای بازیابی ثروت طلا، دولت بورکینافاسو در فوریه 2024 سهام شرکت معدنی طلای سمافو بورکینافاسو را در اختیار گرفت.

هدف دولت های نظامی در منطقه ساحل آفریقا، از طریق فشار بر شرکت های استخراج معدن خارجی، دستیابی به توزیع عادلانه ثروت طلا برای کمک به کاهش درد و رنج مردم است.

این خبر را در الجزیره ببینید