افشین باباحسینی کارشناس ارشد صنایع دستی استان لرستان در یادداشتی نوشت: تولیدات مختلف صنایع دستی در همگرایی محلی و ملی به عنوان یک عامل فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی بسیار حائز اهمیت است. صنایع دستی نه تنها آیینه‌ای تمام نما از تاریخ سنن و فرهنگ این مرزو بوم باستانی است بلکه نمایانگر هویت فرهنگی و سنت‌های یک منطقه هستند، و می‌توانند به تقویت پیوندهای اجتماعی و اقتصادی در بین سطوح مختلف محلی و ملی کمک کنند.

در ادامه به برخی از جنبه‌های این نقش اشاره می‌شود:

حفظ هویت فرهنگی:

هنرهاو صنایع دستی حوزه‌ای مهم از تلفیق هنر، صنعت و فرهنگ است که در بستر تاریخ به عنوان بهترین پاسدار وحافظ ملیت کشورها مطرح بوده است هلن گاردنر استاد دانشگاه در دیباچه کتاب هنر در گذر زمان، اثر هنری رابه دلیل مرئی و محسوس بودنش، گونه‌ای رویداد پایدارکننده می‌داند، اثری که در زمان و مکانی خاص به دست اشخاصی خاص آفریده شده است، حتی اگر ما آگاهی درستی درباره مکان و زمان آفریننده آن نداشته باشیم، این اثر متعلق به روزگاران سپری شده است که درزمان حال به حیاتش ادامه می‌دهد و تا مدت‌ها پس از روزگار خویش باقی می‌ماند. صنایع دستی به عنوان نمادهای فرهنگی هر منطقه، هویت محلی را حفظ و تقویت می‌کنند. این صنایع می‌توانند به نسل‌های آینده منتقل شوند و باعث حفظ سنت‌ها و آداب و رسوم محلی شود

توسعه اقتصادی:

در کنار انبوه صنایع و مشاغلی که نیاز به سرمایه‌گذاری کلان دارد، توجه به صنایع دستی به دلیل بازدهی سریع در رونق اقتصادی کشور نقش مهمی خواهد داشت. صنایع دستی ایران که به عنوان صنعتی مستقل و بومی شناخته می‌شود شاخص‌ترین هنر کاربردی ایران است که ریشه‌هایی عمیق و استوار در فرهنگ ایران- اسلامی داشته و دارد. به طور کلی نقشی که برای صنایع دستی در ایران می‌توان ترسیم کرد شامل، کمک به توسعه اقتصادی، ایجاد شغل، سرمایه‌گذاری اندک و بهره وری بالا است. رشد اقتصادی، امروزه سرلوحه برنامه و فعالیت‌های بسیاری از دولت‌ها به ویژه کشورهای در حال توسعه است که دولت‌ها اهدافی مانند افزایش تولید و درآمد ملی، رسیدن به اشتغال، کاهش نرخ بیکاری، ثبات قیمت‌ها و کاهش نرخ تورم را دنبال می‌کنند. صنایع دستی می‌توانند به عنوان یک منبع درآمد برای هنرمندان و صنعتگران محلی عمل کنند. با ایجاد بازارهای محلی و ملی برای فروش این محصولات، می‌توان به توسعه اقتصادی مناطق کمک کرد و اشتغال‌زایی کرد.

تقویت همبستگی اجتماعی:

همبستگی اجتماعی در واقع وجود نوعی نظم اجتماعی در میان جوامع مختلف را می‌رساند. یعنی در هر دوره‌ای از تاریخ جوامع براساس نوع ارتباطی که با هم داشته‌اند وابسته به هم بودند و از این طریق نوعی نظم اجتماعی در زندگی اجتماعی آنان حکمفرما بود. صنایع دستی می‌توانند به تقویت روابط اجتماعی در جوامع محلی کمک کنند. کارگاه‌های آموزشی و نمایشگاه‌های صنایع دستی می‌توانند فضایی برای تعامل و همکاری بین افراد مختلف ایجاد کنند

ترویج و تقویت صنعت گردشگری:

گردشگری گزینه‌ای بسیار عالی برای جدایی از این وابستگی است که در این صنعت استفاده از امکانات بالقوه موجود از اهمیت بالایی برخوردار است بخصوص عواملی که دارای ویژگی‌های بخصوص و منحصر بفرد بودن به یک مکان است و اهمیت بکر بودن خودش را بیش از پیش نشان می‌دهد که در این بین صنایع دستی کشورمان دارای قدمتی چند هزار ساله و بیانگر فرهنگ غنی و پر محتوایی است که تمدن دیرین را نشان می‌دهد و مثال این صنایع را هیج جای دنیا نمی‌یابیم همچون فرش‌های زیبا و با ارزش دست بافت ایرانی که حاصل ذوق و شوق، خلاقیت و دستان پر مهر زنانمان است و تمامی صنایع دستی همچون سفال‌گری، سوزن دوزی، قالی بافی، قلمزنی روی مس، گیوه بافی، گلیم بافی، معرق کاری، منبت کاری، نقاشی روی سرامیک، نقره کاری و نگارگری صنایع دستی می‌توانند به عنوان جاذبه‌های گردشگری عمل کنند. گردشگران معمولاً به دنبال تجربه‌های فرهنگی و خرید محصولات محلی هستند. این امر می‌تواند به رونق اقتصادی مناطق و افزایش درآمدهای ملی کمک کند.

همگرایی ملی:

خرده فرهنگ‌های متفاوت و بی‌بدیلی در برخی استان‌ها وجود دارد که با کنار یکدیگر قرار گرفتن، طیف زیبایی را تشکیل می‌دهند. سرزمین ایران به دلیل وسعت خاک مجموعه بزرگی از فرهنگ‌های مختلف را درخودجای داده است که در تمامی آن‌ها ریشه‌های اصیل فرهنگ ایرانی به چشم می‌خورد، اما تامل در آثار ساخته شده نشانگر تأثیرگذاری نوع زندگی، تنوع آب و هوایی، مواد خام در دسترس و... بر ساخته‌های دستی مردم محل است که ویژگی‌های منحصر به فردی به آن‌ها داده و بر تنوع‌شان افزوده است. مصنوعات دستی نقاط مختلف کشور می‌تواند سفیر و یا برگه معرفی فرهنگ نقاط مختلف ایران برای گردشگران داخلی و خارجی باشد و انگیزه دیدار از مراکز تولید این نوع صنایع دستی را بالا ببرد. صنایع دستی می‌توانند به عنوان یک پل ارتباطی بین فرهنگ‌های مختلف در سطح ملی عمل کنند. با معرفی و ترویج صنایع دستی از مناطق مختلف، می‌توان به تقویت همگرایی و همبستگی ملی کمک کرد.

آموزش و توانمندسازی:

صنایع دستی به دلیل وابسته نبودن به فناوری‌های نوین و گران قیمت و آسانی ایجاد کارگاه در منازل، روستاها و محله‌های شهری و روستایی، از مزیت‌های فراوان برخوردار است، زیرا مصنوعات نیروی کار و خلاقیت‌های فردی بیشترین ارزش را ایجاد می‌کند. توسعه صنایع دستی می‌تواند به آموزش مهارت‌های جدید و توانمندسازی افراد در جوامع محلی منجر شود. ترویج مراکز آموزش و تولید صنایع دستی گسترش روحیه مشارکت پذیری را میان زنان ایرانی موجب خواهد شد که در صورت هدایت منطقی و برنامه‌ریزی شده می‌تواند به همکاری جمعی و رشد مشارکت زنان جامعه در فعالیت‌های اجتماعی منجر شود. تأسیس غرفه‌های فروش صنایع دستی تولیدی توسط افراد خیر برای کمک به گروه‌های کمتر برخوردار و برگزاری نمایشگاه‌های مختلف در سطح محلی، ملی و بین‌المللی از دیگر اقدامات رایج در جهان است که به تازگی در ایران نیز رایج شده  است. این امر به ویژه برای جوانان و زنان می‌تواند فرصت‌های شغلی و اقتصادی جدیدی ایجاد کند.

نتیجه‌گیری

به طور کلی، صنایع دستی نقش مهمی در همگرایی محلی و ملی ایفا می‌کنند. با توجه به اهمیت این صنایع، لازم است که برنامه‌ها و سیاست‌های حمایتی برای توسعه و ترویج آن‌ها در سطح محلی و ملی تدوین شود. این امر می‌تواند به حفظ فرهنگ، توسعه اقتصادی و تقویت همبستگی اجتماعی کمک کند.

 

انتهای پیام/