آغاز مذاکرات مستقیم میان آمریکا و روسیه درباره جنگ اوکراین در ریاض، پایتخت عربستان سعودی، تحول مهمی در دیپلماسی بحران اوکراین محسوب می‌شود. آغاز مذاکرات رسمی پایان جنگ اوکراین بین آمریکا و روسیه، آن هم بدون حضور هیچ نماینده‌ای از کی‌یف، بار دیگر سرنوشت کشوری را یادآور می‌شود که سه دهه پیش در ازای وعده آینده‌ای بهتر، زرادخانه هسته‌ای خود را واگذار کرد. امروز، پس از سه سال جنگ فرسایشی، با از دست دادن یک‌چهارم خاکش، در مورد آینده خود تنها نظاره‌گر است، بی‌آن که نقشی در تصمیمات سرنوشت‌ساز داشته باشد.سیاووش اردلان خبرنگار بی بی سی فارسی در صفحه توییتر خود نوشت : «آدم اگر خودش رو جای یک اوکراینی بذاره، تصور دیدن چنین صحنه ای از دیدار وزرای خارجه آمریکا و روسیه باید بسیار دلهره آور و دردناک باشه. در یک چشم به هم زدن اوضاع طوری شد که ۲ قدرت بزرگ دنیا بدون حضور تو نشستند بین خودشون راجع به آینده کشورت و تمامیت ارضیت صحبت می کنند و تصمیم می گیرند.»این گفت‌وگوها که بدون حضور نمایندگان اروپا و اوکراین برگزار شده، نخستین دیدار مستقیم دیپلمات‌های ارشد واشنگتن و مسکو از زمان تهاجم روسیه به اوکراین در سال ۲۰۲۲ به شمار می‌آید. از آمریکا، مارکو روبیو، وزیر خارجه، مایک والتز، مشاور امنیت ملی کاخ سفید و استیو ویتکاف، نماینده ویژه دونالد ترامپ، در این نشست حضور دارند. از سوی دیگر، روسیه با اعزام سرگئی لاوروف، وزیر خارجه، و یوری اوشاکوف، دستیار ولادیمیر پوتین، در مذاکرات شرکت کرده است.تمرکز اصلی این مذاکرات، بررسی امکان پایان دادن به جنگ در اوکراین عنوان شده است، اما جزئیات دقیق دستور کار مشخص نیست. تامی بروس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا، تأکید کرده که روبیو و لاوروف توافق کرده‌اند که تیم‌های ارشد دو کشور راه‌هایی برای پایان دادن به درگیری‌ها، به گونه‌ای پایدار و قابل قبول برای همه طرف‌ها، بررسی کنند. در مقابل، روسیه هدف از این مذاکرات را نه صرفاً پایان جنگ، بلکه عادی‌سازی روابط دوجانبه خود با آمریکا توصیف کرده است.این مذاکرات در حالی انجام می‌شود که مقامات اروپایی از غیبت خود در این گفت‌وگوها ابراز نگرانی کرده‌اند. رهبران اتحادیه اروپا و ناتو در نشستی اضطراری در پاریس تأکید کردند که هرگونه تلاش برای صلح در اوکراین باید با حضور کی‌یف و کشورهای اروپایی انجام شود. دونالد توسک، نخست‌وزیر لهستان، هشدار داده که نباید هیچ تصمیمی بدون حضور اروپا اتخاذ شود و بر لزوم افزایش بودجه‌های دفاعی این قاره تأکید کرده است. در همین راستا، اورزولا فون‌درلاین، رئیس کمیسیون اروپا، مذاکرات ریاض را نشانه‌ای از حذف تدریجی اروپا از فرایندهای دیپلماتیک ارزیابی کرده و خواستار تغییر فوری در سیاست‌های امنیتی این قاره شده است.از سوی دیگر، اوکراین با بدبینی به این مذاکرات می‌نگرد. ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، که همزمان به ترکیه و امارات سفر کرده، اعلام کرده که هیچ توافقی را که بدون مشارکت کی‌یف شکل بگیرد، به رسمیت نخواهد شناخت. استارمر، نخست‌وزیر بریتانیا، نیز با اشاره به مذاکرات ریاض تأکید کرده که برای شکل‌گیری یک صلح پایدار، تضمین امنیتی آمریکا ضروری خواهد بود.این گفت‌وگوها در شرایطی انجام می‌شود که نشانه‌هایی از تغییر رویکرد آمریکا و روسیه در روابط دوجانبه دیده می‌شود. یوری اوشاکوف، مشاور سیاست خارجی پوتین، اعلام کرده که روسیه به دنبال احیای روابط گسترده با واشنگتن است و این مذاکرات می‌تواند مقدمات دیدار احتمالی میان ولادیمیر پوتین و دونالد ترامپ را فراهم کند. در همین راستا، روسیه همزمان با این مذاکرات، یک شهروند آمریکایی را که به اتهام حمل مواد مخدر در مسکو بازداشت شده بود، آزاد کرده است؛ اقدامی که برخی ناظران آن را در راستای بهبود روابط مسکو و واشنگتن تعبیر کرده‌اند.با این حال، نتیجه این مذاکرات همچنان مبهم است. مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، اذعان کرده که این نشست تنها «اولین قدم در سفری طولانی و دشوار» است و مشخص نیست که آیا روسیه واقعاً برای پایان جنگ در اوکراین جدی است یا خیر. از سوی دیگر، کرملین با وجود اعلام آمادگی برای گفت‌وگوهای مستقیم با کی‌یف، همچنان بر این موضع تأکید دارد که اروپا نباید در این مذاکرات نقشی داشته باشد.مذاکرات ریاض نشان می‌دهد که تلاش‌های دیپلماتیک برای حل بحران اوکراین وارد مرحله جدیدی شده است. در حالی که آمریکا و روسیه به دنبال راه‌هایی برای تعامل مستقیم هستند، اروپا و اوکراین نگران پیامدهای این مذاکرات برای آینده امنیتی خود هستند.
خراسان