استانبول/ نرگس رضایی/ خبرگزاری آنادولو

در پی ممانعت چینی‌ها از ورود کارگران ایرانی به معدن طلای «مزرعه شادی» ورزقان در آذربایجان شرقی که طی هفته‌های اخیر، واکنش‌های گسترده‌ای را به دنبال داشت و با توجه به «فاجعه» زیست محیطی که معدن طلای «اندریان» در این منطقه به بار آورد و به علت نشت سیانید محکوم به جریمه چهار میلیارد ریالی و در نهایت پلمب شد، آنادولو به بررسی ابعاد و دامنه آلودگی زیست محیطی ناشی از استخراج طلا با سیانوراسیون در ورزقان پرداخت.

انتشار ویدئوهایی از تلف شدن گوسفندان در نزدیکی معدن طلای «مزرعه شادی» متعاقب اتفاقی مشابه در محدوده اطراف معدن طلای «اندریان» در حالی نگرانی‌ها را از پیامدهای استخراج طلا با سیانوراسیون و آلودگی‌های زیست‌محیطی عمیق‌تر می‌کرد که فعالان و تشکل‌های زیست‌محیطی استان آذربایجان شرقی طی نامه‌ای سرگشاده خطاب به رئیس قوه قضاییه ایران نسبت به بحرانی شدن آلودگی‌های زیست‌محیطی معدن طلای اندریان و گسترش این آلودگی‌ها در منطقه ارسباران واکنش نشان داده و اعلام کردند که فعالیت غیراصولی و استفاده از ترکیبات سیانور در استحصال طلا، مهم‌ترین دلایل آلودگی منابع طبیعی و نفوذ ترکیبات خطرناک سیانور در آب‌های سطحی، زیرسطحی و خاک منطقه است. ضمن اینکه اهالی شرف‌آباد می‌گفتند گوسفندان در حدود پانصد متری معدن طلای «مزرعه‌ شادی» تلف شده‌اند.

ساکنان روستای اندریان نیز بر این باور بودند که سیانور باعث از بین رفتن زمین‌های کشاورزی، خشک شدن باغ‌ها و آلودگی آب کشاورزی و شرب منطقه شده است. روز 24 اکتبر 2024 رحیم آفتابی، رئیس اداره حقوقی اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی در حالی از واریز جریمه چهار میلیارد ریالی معدن طلای اندریان به خزانه دولت خبر می‌دهد که مردم منطقه می‌گویند باغ‌ها و اراضی کشاورزی آنها آسیب جدی دیده است و کارشناسان محیط زیست همچنان نسبت به آلودگی‌های زیست‌محیطی معدن طلای «مزرعه شادی» ابراز نگرانی می‌کنند. کمااینکه این مقام مسئول در آذربایجان شرقی از «مستندات آلودگی از طریق نتایج به دست آمده آزمایشات در خصوص نشت مواد محلول مورد استفاده در مراحل استحصال طلا» می‌گوید که «موجب آلودگی و ورود خسارت به محیط زیست طبق نظریه کارشناسان رسمی دادگستری شده است.»

در این راستا، روزبه اسکندری، کارشناس سازه‌های آبی در گفت‌وگو با خبرنگار «آنادولو» ضمن ارزیابی پیامدهای نفوذ سیانید به آب، آن را تهدید جدی برای حیات جانداران خواند.

اسکندری گفت: «سیانید در ترکیب چسب‌ها، پلاستیک‌ها، آفت‌های شیمیایی، کودهای شیمیایی و ضد آفت‌ها استفاده می‌شود و ورود آن به آب ممکن است باعث واکنش به آب شود و مواد سمی دیگری تولید کند و اگر میزان آن بیشتر از حد مجاز باشد، می‌تواند از طریق آب‌های روان مثل رودخانه‌ها یا آبهای شیرین وارد آبخوان‌ها شود و از آن طریق حیات جانداران را چه در آب، چه در خاک و چه جاندارانی که تغذیه می‌کنند، تهدید کند.»

او افزود: قطعا وقتی میزان ورود سیانید به آب غیرمجاز باشد و منابع آبی مثل رودخانه‌ها، دریاچه‌ها، چاه‌ها و سفره‌های آب زیرزمینی قدرت خودپالایی کمی داشته باشند به گونه‌ای که نتوانند این مواد سمی را به زبان عامیانه در خود هضم کنند، خطرات و مشکلاتی به وجود خواهد آمد. کمااینکه در جاهایی مثل ویسکانسین ایالات متحده و یا در چند کشور اروپایی شاهد ممنوعیت روش سیانیداسیون هستیم. با این حال به صورت کلی در اتحادیه اروپا گفته شده که این روش می‌تواند با رعایت شرایطی مورد استفاده قرار گیرد.

این کارشناس سازه‌های آبی در ادامه تاکید کرد: در مجموع هر روشی که چه با استفاده از آب جهت خنک‌سازی چه با تغییرات شیمیایی و فیزیکی در آب باعث پایین آمدن کیفیت آن شود، توصیه نمی‌شود.

گفتنی است در 30 مارس 2020 احمد علیرضابیگی، نماینده مجلس ایران به «فارس» گفته بود: «نمونه‌برداری که از روان آب‌های زیرزمینی منطقه صورت گرفته نشان می‌‎دهد، آلایندگی به سیانور در مقایسه با شرایط قبل از بهره‌برداری از معدن، 3 برابر افزایش یافته که طبیعتا آثار این میزان آلایندگی در جغرافیای پیرامون قابل محاسبه بوده و می‌توان تعیین کرد که چه اتفاقاتی در کشاورزی، زنبورداری و دامداری منطقه افتاده است.»