در حالی که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری آمریکا، به تلاش برای پایان دادن به جنگ اوکراین ادامه می‌دهد، به متحدی قدیمی‌ تکیه کرده است: شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد قدرتمند عربستان سعودی.

به نوشته سی‌ان‌ان، موفقیت شاهزاده محمد بن سلمان در میانجی‌گری برای پایان دادن به این درگیری می‌تواند روابط گرمش با رئیس‌جمهوری جدید آمریکا را بیش از پیش تقویت کند.

مقام‌های آگاه می‌گویند ولیعهد عربستان سعودی و دیپلمات‌هایش انتظار دارند نه فقط میزبان برگزاری مذاکرات، بلکه بازیگری کلیدی در میانجی‌گری برای دستیابی به توافق صلح باشند.

این تلاش بخشی از هدف عربستان سعودی برای تثبیت جایگاهش به‌عنوان بازیگری تاثیرگذار در صحنه بین‌المللی است.

ترامپ مشتاق است که جنگ در اوکراین هرچه زودتر به پایان برسد و ریاض را بهترین شریکش در این مسیر می‌داند.

مقام‌ها می‌گویند اگر گفت‌و‌گوهای مقدماتی روز سه‌شنبه بین مقام‌های ارشد دولت ترامپ و همتایان روس آن‌ها موفقیت‌آمیز باشد، روند هماهنگی برای دیدار ترامپ و پوتین می‌تواند به‌سرعت پیش برود‌ــ و احتمال دارد که این دیدار در قالب یک نشست سران در عربستان سعودی طی ماه آینده برگزار شود.

از وین تا ریکیاویک، از ژنو تا هلسینکی، کتاب‌های تاریخ مملو از نشست‌های سران آمریکا و روسیه در اروپا است، اما تاکنون هیچ نشست مهمی در این سطح در ریاض برگزار نشده است.

چندین کشور دیگر، از جمله صربستان و سوییس، پیشنهاد داده بودند که میزبان نشست آتی ترامپ و پوتین باشند.

اما به گفته منابع آگاه، مقام‌های روسیه معتقد بودند که برگزاری نشست در اروپا ممکن است به‌نفع اوکراین تمام شود، چرا که بیشتر کشورهای اروپایی در سه سالی که از آغاز جنگ اوکراین می‌گذرد حمله روسیه را محکوم و از اوکراین حمایت کرده‌اند.

در مقابل، عربستان سعودی موضعی بی‌طرفانه اتخاذ کرده و از انتقاد علنی از مسکو یا پیوستن به غرب در اعمال تحریم‌‌ها خودداری کرده است.

علاوه بر این، عربستان سعودی عضو دیوان کیفری بین‌المللی نیست، نهادی که برای پوتین حکم بازداشت صادر کرده است؛ این یعنی رئیس‌جمهوری روسیه می‌تواند بدون خطر بازداشت، برای مذاکرات به عربستان سعودی سفر کند.

روابط ترامپ و ولیعهد عربستان سعودی

شاهزاده محمد بن سلمان روابط نزدیکی با ترامپ دارد. او نخستین رهبر خارجی بود که پس از ادای سوگند ریاست‌جمهوری ترامپ، با او گفت‌و‌گو کرد.

اگر ترامپ در هفته‌های آینده برای دیدار با پوتین به عربستان سعودی سفر کند، تنها رئیس‌جمهوری آمریکا خواهد بود که در هر دو دوره ریاست‌جمهوری‌اش، عربستان سعودی را به‌عنوان مقصد نخستین سفر خارجی‌اش انتخاب کرده است. این چرخشی چشمگیر از سنت معمول روسای جمهوری آمریکا است که اغلب اولین سفر رسمی‌شان به کشورهای همسایه مانند مکزیک یا کانادا است.

انتخاب ریاض به‌جای پایتختی غربی نشان‌دهنده تلاش ترامپ برای اولویت‌دهی و تقویت جایگاه عربستان سعودی است. این تصمیم در حالی اتخاذ شده که ترامپ هم‌زمان به‌دنبال کاهش نفوذ متحدان اروپایی است.

روابط دوستانه با پوتین

شاهزاده محمد بن سلمان یکی از معدود رهبران قدرتمند جهان است که از زمان حمله روسیه به اوکراین، روابط نزدیک با پوتین را حفظ کرده است.

ولیعهد عربستان سعودی در تلاش برای تقویت جایگاه این کشور به‌عنوان بازیگری تاثیرگذار در صحنه بین‌المللی، بحران اوکراین را به چشم فرصتی بالقوه می‌بیند. 

او در سال ۲۰۲۳ در نشست صلحی که در جده برگزار کرد به‌طور جداگانه با ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهوری روسیه، و ولودیمیر زلنسکی، رئيس‌جمهوری اوکراین، دیدار کرد.

هفته گذشته، شاهزاده محمد بن سلمان نقشی کلیدی در تبادل زندانی میان آمریکا و روسیه ایفا کرد، مشابه نقشی که در اوت سال گذشته بر عهده داشت، زمانی که به میانجی‌گری بزرگ‌ترین تبادل زندانی میان آمریکا و روسیه از زمان جنگ سرد کمک کرد.

اگر نشست ترامپ و پوتین در ریاض برگزار شود، این ششمین دیدار و دومین نشست بزرگ آن‌ها خواهد بود.

ترامپ میان روسای جمهوری آمریکا در سه دهه گذشته، از کلینتون و بوش گرفته تا اوباما و بایدن، رویکردی دوستانه‌تر به پوتین دارد.

در حالی که ریاض و واشینگتن در مورد طرح جابه‌جایی فلسطینیان از نوار غزه اختلاف نظر دارند، ترامپ قرار است این هفته در میامی، در یک نشست مالی جهانی به میزبانی صندوق سرمایه‌گذاری عمومی عربستان سعودی سخنرانی کند.

برای ترامپ، که به‌عنوان معامله‌گرترین رئیس‌جمهوری آمریکا شناخته می‌شود، سرمایه‌گذاری‌های صندوق ثروت ملی عربستان سعودی ممکن است بسیار تعیین‌کننده باشد.