پانکراس یا لوزالمعده یکی از ارگان‌های حیاتی بدن است که وظیفه مهمی در هضم غذا و تنظیم قند خون دارد، این عضو پشت معده و جلوی ستون فقرات قرار دارد و به دو بخش اصلی شامل بخش برون‌ریز و بخش درون‌ریز تقسیم می‌شود؛ بخش برون‌ریز پانکراس، آنزیم‌های گوارشی تولید می‌کند و بخش درون‌ریز وظیفه ترشح هورمون‌های تنظیم‌کننده قند خون، مانند انسولین و گلوکاگون را برعهده دارد و این دو وظیفه اصلی پانکراس به حفظ سلامت عمومی بدن کمک می‌کنند.
به گزارش ایمنا، بیماری‌های پانکراس شامل التهاب پانکراس (پانکراتیت)، کیست‌های پانکراس و سرطان پانکراس می‌شود؛ پانکراتیت به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می‌شود که پانکراتیت حاد بیشتر به دلیل مصرف زیاد الکل یا سنگ‌های صفراوی ایجاد می‌شود و می‌تواند درد شدید شکم، تهوع و استفراغ ایجاد کند، پانکراتیت مزمن نیز به دلیل مصرف مداوم الکل یا عوامل ژنتیکی رخ می‌دهد و ممکن است به مشکلات گوارشی و دیابت منجر شود.
سرطان پانکراس یکی از خطرناک‌ترین انواع سرطان‌ها است که به دلیل علائم نامحسوس و تشخیص دیرهنگام، به طور معمول در مراحل پیشرفته شناسایی می‌شود و این سرطان زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های غیرطبیعی در بافت پانکراس به‌طور کنترل‌نشده رشد می‌کند و تومورهای سرطانی تشکیل می‌دهد، علائمی مانند زردی پوست و چشم‌ها، کاهش وزن ناگهانی، درد در ناحیه شکم و کمر، بی‌اشتهایی و تغییر رنگ مدفوع می‌توانند نشانه‌های هشداردهنده این بیماری باشد.
وضعیت شیوع سرطان پانکراس در جهان نشان می‌دهد که این بیماری یکی از سرطان‌های شایع در سراسر جهان است، در سال ۲۰۲۰، موارد ابتلاء به سرطان پانکراس در سراسر جهان به حدود ۴۹۵ هزار نفر رسید و این بیماری منجر به فوت حدود ۴۶۶ هزار نفر شد و این آمار به خوبی نشان دهنده اهمیت آگاهی افراد از بیماری‌های پانکراس به ویژه سرطان پانکراس است، همچنین بر اساس آخرین آمارها، تعداد موارد ابتلاء به سرطان پانکراس در کشور طی سال ۲۰۲۲، حدود ۳۴۹۴ نفر بوده است.
علائم بیماری‌های پانکراس یا لوزالمعده شامل درد شدید شکم که به پشت کمر گسترش می‌یابد، تهوع و استفراغ، کاهش وزن ناگهانی، زردی پوست و چشم‌ها یا یرقان، بی‌اشتهایی و تغییر رنگ مدفوع است و نیاز به مراجعه زودهنگام به پزشک برای تشخیص و درمان دارد.
بیماری‌های پانکراس به فراموشی سپرده می‌شود / سرطان لوزالمعده یکی از بدترین و مهاجم‌ترین سرطان‌ها است
محسن شریفی، فوق تخصص گوارش و کبد بالغین و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی با بیان اینکه پانکراس وظیفه بسیار مهمی در بدن ایفا می‌کند و کنترل قند را برعهده دارد،می‌گوید: بیماری‌های پانکراس به طور معمول به فراموشی سپرده می‌شود و حتی ممکن است پزشک نیز به فکر بیماری‌های این عضو نباشد و بیماری دیرتر تشخیص داده شود.
وی با بیان اینکه پانکراس یا لوزالمعده طولی حدود ۱۵ سانتی‌متر دارد و دارای اجزای مختلف اعم از سر، تنه و دم است، می‌افزاید: با توجه به اینکه پانکراس دارای قسمت‌های مختلف است، تظاهر بیماری هر قسمت پانکراس نیز متفاوت است و توجه بیشتر بیماران و پزشکان به علائم بیماری‌های پانکراس را می‌طلبد.
فوق تخصص گوارش و کبد بالغین و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی با بیان اینکه توجه نکردن به علائم بیماری‌های پانکراس منجر به پیشرفته‌تر شدن بیماری می‌شود، تصریح می‌کند: سرطان لوزالمعده یکی از مهاجم‌ترین و بدترین سرطان‌های بشر است و در ۹۵ درصد موارد، زمانی بیمار برای درمان به پزشک مراجعه می‌کند که بیماری بسیار پیشرفته است.
علائم سرطان پانکراس بسیار دیرتر از آغاز بیماری بروز می‌کند / تأثیر چاقی و اضافه وزن در بروز سرطان لوزالمعده
شریفی با بیان اینکه فرصت برای گسترش بیماری سرطان پانکراس وجود دارد و علائم این سرطان بسیار دیرتر از زمان آغاز بیماری بروز می‌کند، ادامه می‌دهد: بی‌توجهی به سرطان پانکراس و علائم دیررس آن ممکن است در نهایت منجر به متاستاز و درگیری سایر اعضای بدن شود.
وی با بیان اینکه مهم‌ترین وظیفه پانکراس، تنظیم قند خون است و افراد درگیر با بیماری دیابت به اهمیت این عضو به خوبی واقف هستند، می‌گوید: سرطان لوزالمعده در مردان شایع‌تر است و چاقی یکی از علل مهم سرطان لوزالمعده محسوب می‌شود و کاهش و مدیریت وزن در محدوده سالم و طبیعی، در پیشگیری از بسیاری بیماری‌ها از جمله سرطان لوزالمعده، از اهمیت بالایی برخوردار است.
فوق تخصص گوارش و کبد بالغین و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی با بیان اینکه مصرف دخانیات و الکل می‌تواند منجر به افزایش خطر ابتلاء به سرطان لوزالمعده شود، اضافه می‌کند: زمینه‌های ژنتیکی در بروز سرطان پانکراس یا لوزالمعده تأثیر دارد، اما به طور کلی، تأثیر زمینه‌های ژنتیکی در بروز سرطان پانکراس به شدت تأثیرگذاری ژنتیک در سرطان‌های روده و مری نیست.
وظیفه پانکراس در ترشح غدد درون‌ریز و برون‌ریز / اهمیت بالای سلامت لوزالمعده
هادی عبداللهی، فوق تخصص گوارش و کبد و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی با بیان اینکه لوزالمعده یا پانکراس، یکی از مهم‌ترین غدد داخلی بدن است که وظیفه ترشحات درون‌ریز و ترشحات برون‌ریز را برعهده دارد، به خبرنگار ایمنا می‌گوید: پانکراس در خلق معده قرار دارد و سه قسمت سر، تنه و دم دارد.
وی با بیان اینکه سر پانکراس در قسمت اثنی‌عشر و تنه آن در پایین معده قرار گرفته است و دم لوزالمعده به طحال می‌رسد، می‌افزاید: لوزالمعده یک مربی هوشمند در داخل بدن محسوب می‌شود و با ترشحات هورمون‌های درون‌ریز مانند انسولین و گلوکاگون، تنظیم قند خون بدن را عهده دارد.
فوق تخصص گوارش و کبد و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی با اشاره به اینکه پانکراس در سوخت‌وساز بدن نیز تأثیر دارد، تصریح می‌کند: ترشحات برون‌ریز لوزالمعده که شامل موادی از جمله آنزیم‌ها و بی‌کربنات می‌شود، به هضم و جذب پروتئین‌ها، چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها، کمک می‌کند و وظایف مختلف این ارگان در بدن، نشان از اهمیت بالای سلامت آن دارد.
نارسایی تنفسی و کلیه با پیشرفت پانکراتیت / پانکراتیت چه علائمی دارد؟
عبداللهی با بیان اینکه پانکراتیت به معنای التهاب پانکراس یا لوزالمعده است که علائم مختلفی به همراه دارد، ادامه می‌دهد: پانکراتیت به دو نوع مزمن و حاد تقسیم می‌شود، پانکراتیت حاد به طور معمول با درد شکمی زیر جناق سینه بروز پیدا می‌کند که این درد می‌تواند بسیار شدید باشد.
وی با بیان اینکه درد پانکراتیت حاد به حدی زیاد است که بسیاری از بیماران، با تجربه این درد به بیمارستان برای بستری مراجعه می‌کنند، می‌گوید: تهوع، استفراغ و سوءهاضمه از جمله دیگر علائم پانکراتیت حاد محسوب می‌شود و پانکراتیت مزمن می‌تواند اسهال‌های چرب، سوءهضم و سوءجذب مواد غذایی را نیز به همراه داشته باشد.
فوق تخصص گوارش و کبد و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی با بیان اینکه پانکراتیت به سطوح مختلف شدید، متوسط و خفیف تقسیم‌بندی می‌شود، اضافه می‌کند: با پیشرفت بیماری و رسیدن به مراحل شدید، آبشار التهابی در بدن اتفاق می‌افتد، سایر ارگان‌ها را نیز درگیر می‌کند و باعث نارسایی تنفسی، تجمع آب در فضای ریه و نارسایی کلیه می‌شود.
تشخیص سرطان پانکراس به طور معمول با استفاده از تصویربرداری‌های پزشکی مانند سی‌تی‌اسکن و ام‌آرآی انجام می‌شود و آزمایش‌های خون برای بررسی سطح مارکرهای توموری نیز می‌تواند به تشخیص کمک کند، درمان سرطان پانکراس بسته به مرحله بیماری و شرایط بیمار شامل جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی و در بعضی موارد درمان‌های هدفمند یا ایمونوتراپی می‌شود.
پیشگیری از بیماری‌های پانکراس با در نظر داشتن سبک زندگی سالم و کاهش عوامل آسیب‌زا مانند مصرف الکل و سیگار، تغذیه مناسب و ورزش منظم ممکن است و انجام معاینات دوره‌ای و مشاوره با پزشک می‌تواند به تشخیص زودهنگام و مدیریت بهتر بیماری‌ها کمک کند.
حمایت خانواده و اطرافیان بیماران مبتلا به بیماری‌های پانکراس نیز نقشی اساسی در بهبود وضعیت روحی و جسمی بیماران دارد و ایجاد محیطی حمایتی و مثبت به بیماران کمک می‌کند با چالش‌های بیماری بهتر مقابله کنند و کیفیت زندگی بهتری داشته باشند.
