به سوی اروپا؟

در ایران، پس از مشخص شدن راهبرد جدید سیاسی، گمانه‌زنی‌ها درباره جایگزین مذاکره با آمریکا آغاز شده است. برخی چین و روسیه را گزینه‌های اصلی می‌دانند و به قراردادهای بلندمدت تهران با این دو کشور اشاره می‌کنند. در مقابل، برخی از مذاکره با اروپا به‌عنوان راهی ممکن یاد می‌کنند، هرچند احتمال تقابل اروپا با آمریکا در این زمینه اندک است.

«فاطمه مهاجرانی»، سخنگوی دولت، با تاکید بر لزوم «شنیده شدن یک صدای واحد از ایران»، اعلام کرد که مذاکرات با اروپا ادامه خواهد داشت، اما ایران «مذاکره غیر شرافتمندانه» را نخواهد پذیرفت. همزمان، پزشکیان، در ۲۴ بهمن بر خودکفایی ایران تاکید کرد و گفت: «دنیا فقط آمریکا و اروپا نیست.» او بر ضرورت برنامه‌ریزی داخلی برای پیشرفت و تغییر شیوه‌های گذشته تاکید کرد.

پزشکیان در ۲۴بهمن سخنانی را بر زبان آورد که یادآور سخنان «سعید جلیلی» در دوره مناظرات انتخاباتی بود. او گفت باید به آن‌چه داریم توجه کنیم و تاکید کرد: «ایران نباید خود را وابسته به غرب بداند. دنیا فقط آمریکا و اروپا نیست. نباید تصور کنیم که اگر آن‌ها با ما همراهی نکنند، دیگر راهی برای پیشرفت نداریم. در همین کشور، در همین شرایط، اگر برنامه‌ریزی داشته باشیم، می‌توانیم به پیشرفت برسیم.»

«محمدباقر قالیباف»، رییس مجلس شورای اسلامی، هم در سخنانی به ادامه مذاکرات اروپا به‌عنوان راه‌حل جایگزین اشاره داشت و گفت «آقا اشاره کردند که مذاکره طبیعی است، مگر در دولت شهید رئیسی با اروپا مذاکره نمی‌کردند. نباید انسداد ایجاد کرد. آقا فرمودند ما با [آمریکا] مذاکره نمی‌کنیم. این روشن و تمام شد. معنایش این نیست که با بقیه مذاکره نمی‌کنیم.»

برخی از تحلیل‌گران سیاسی در ایران هم فکر می‌کنند راه رهایی از این وضعیت مذاکره با اروپاست. از جمله «ساسان کریمی» که می‌گوید: «بهتر است مذاکره با اروپا به صورت محتوایی‌تر و منسجم‌تر دنبال شود. ضمن آن‌که می‌توان در کنار همین گفتگوها با اروپا گفتگوهای منسجمی را با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شروع کرد.»

آماده جنگ!

بخشی از مواضع مقامات جمهوری اسلامی نشان می‌دهد که سیاست رسمی کشور بیش از پیش به سمت تقابل و آمادگی برای درگیری نظامی سوق یافته است. در ۲۳ بهمن، «محمدرضا نقدی»، معاون هماهنگ‌کننده سپاه، اعتراضات ضد جنگ در آمریکا را یک تحول تاریخی خواند و تاکید کرد که جمهوری اسلامی برای «پاک‌سازی منطقه از شر آمریکا و رژیم صهیونیستی» آماده است. او این موضع را در چارچوب یک نهضت ایدئولوژیک قرار داده و آن را ادامه راه پیامبران توصیف کرد.

Please enable JavaScript to view the poll powered by Disqus.<span id="mce_marker" data-mce-type="bookmark"></span>

«مجید خادمی»، رییس سازمان حفاظت اطلاعات سپاه، نیز موضعی صریح در برابر آمریکا اتخاذ کرده و هشدار داد که در صورت تهدید منافع ملی ایران، تهران آماده است منافع آمریکا را «در سراسر دنیا به خطر بیندازد.» این سخنان به‌وضوح نشان‌دهنده دکترین پاسخ متقابل جمهوری اسلامی در برابر هرگونه فشار غربی است. در همین راستا، «محسن رضایی» در شبکه اجتماعی ایکس پیام تهدیدآمیزی خطاب به ترامپ منتشر کرد: «مسیر پرافتخار انقلاب اسلامی بازگشت و پشیمانی ندارد. سر عقل بیایید و کنار بروید وگرنه سیلی محکمی خواهید خورد.»

سپاه پاسداران نیز در بیانیه سالگرد انقلاب، مذاکره با آمریکا را «فریب دشمن» و تلاشی برای انحراف افکار عمومی معرفی کرد. در این بیانیه، تاکید شده است که ایران در برابر هرگونه تهدید، نه‌تنها کوتاه نخواهد آمد، بلکه پاسخی «سخت و متقابل» خواهد داد. سپاه همچنین خواستار مقابله با «جنگ شناختی» و تبیین مواضع ایدئولوژیک نظام شد.

در این میان، تهدیدی که بیشتر از همه در رسانه‌های نزدیک به سپاه بازتاب داشت، در ۲۱ بهمن، توسط «علیرضا تنگسیری»، فرمانده نیروی دریایی سپاه انجام شد. او با صراحت اعلام کرد که ایران «توان بستن تنگه هرمز» را دارد. او تاکید کرد که این تصمیم برعهده مقامات عالی‌رتبه است، اما سپاه آمادگی کامل دارد تا در صورت صدور فرمان، این تهدید را عملی کند.

نگران از اعتراضات

در عین حال که سناریوهای جنگ در میان است، برخی از مقامات جمهوری اسلامی گمان می‌کنند که حرکت‌های مردمی نیز در راه است. «محمد کاظمی»، رییس سازمان اطلاعات سپاه، می‌گوید: «تکیه بر مردم مهم‌ترین مولفه‌ امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران است و دشمن هم با فهم این مهم به دنبال اجرای پروژه‌های تحریک اجتماعی و ایجاد گسست در میان مردم و حاکمیت مردمی ست.» او تاکید می‌کند که سپاه آماده «گره‌گشایی» از مشکلات اقتصادی است.

برخی مانند نویسنده روزنامه اطلاعات که نگران از اعتراضات مردمی، بر ضرورت اصلاحات ساختاری و تصمیمات سخت اقتصادی در دولت پزشکیان تاکید دارد و هشدار می‌دهد که تاخیر در اقدام، بحران‌ها را تشدید و سرمایه اجتماعی دولت را تضعیف می‌کند. نویسنده ضمن اشاره به رشد تورم، نوسانات ارزی، کسری بودجه و کاهش قدرت خرید طبقات کارگری و کارمندی، تاکید دارد که دولت باید بدون تعلل و با شفافیت کامل، برنامه‌های خود برای عبور از شرایط تحریمی را ارایه دهد.

«مهدی سیاری»، جانشین اطلاعات سپاه در یک سخنرانی می‌گوید:‌ «ساحتی که امروز نظام را حفظ کرده، ساحت مردم‌داری و دین‌داری است. راهبردی که امروز در مقابل هجمه‌های دشمن بسیار مهم است ایجاد ثبات در داخل کشور است.» او در جای دیگری از سخنان خود بیان می‌کند که «امروز دشمن، رمز موفقیت نظام جمهوری اسلامی ایران را کشف کرده است. مکتب بزرگ، رهبر بزرگ و مردم بزرگ، سه ضلع مهم نظام است که دشمن در برنامه‌های خود بر روی این ابعاد تمرکز کرده است تا به آن آسیب بزند.»

مساله احتمال اعتراضات جمعی در حالی مطرح می‌شود که این روزها مردم در خیابان‌های دهدشت معترض‌اند و احتمال تسری یافتن آن به نقاط دیگر کشور وجود دارد. همچنین خشم جمعی از این رویکرد جدید حاکمیت و فقدان آینده روشن، بر نگرانی‌های ایرانیان افزوده است. در سایه این احتمال، جمهوری اسلامی تنها گزینه‌های مذاکره با اروپا، مقاومت و جنگ را پیش روی خود می‌بیند.