یونسکو ۱۳ فوریه را به عنوان روز جهانی رادیو نام‌گذاری کرده است. در دنیای مدرن امروز، رادیو به عنوان یک فناوری رایج در منزل شخصی و اتومبیل هر فرد حضور دارد. در واقع، امروزه به‌سختی می‌توان کسی را پیدا کرد که در طول زندگی خود نام رادیو را نشنیده، آن را ندیده یا از آن استفاده نکرده باشد. البته، همیشه این‌طور نبوده است. پیش از قرن نوزدهم، ارتباطات رادیویی بی‌سیم چیزی در حد یک رویا به نظر می‌رسید. حتی پس از اختراع رادیو در اواخر دهه ۱۸۰۰، سال‌ها طول کشید تا این فناوری به جریان اصلی زندگی وارد شده و به یکی از وسایل ثابت در خانه‌ها تبدیل شود. تاریخچه رادیو داستانی جذاب دارد که نحوه ارتباط و اتصال جهان را، چه در فواصل دور و چه در فواصل نزدیک، دگرگون کرد.
اینکه چه کسی رادیو را اختراع کرده، همواره محل بحث و اختلاف‌نظر بوده است. در سال ۱۸۹۳، نیکولا تسلا در شهر سنت‌لوئیس ایالت میزوری، یک رادیوی بی‌سیم را به نمایش گذاشت. با این حال، اغلب گوگلیلمو مارکونی را به‌عنوان پدر و مخترع رادیو می‌شناسند. یکی از دلایل این شهرت، دریافت نخستین حق اختراع تلگراف بی‌سیم در انگلستان و در سال ۱۸۹۶ بود. با این حال، یک سال بعد، نیکولا تسلا نیز برای رادیوی اولیه خود در ایالات متحده درخواست ثبت اختراع داد که در سال ۱۹۰۰ به او اعطا شد. در نهایت، در ۱۲ دسامبر ۱۹۰۱، نام مارکونی در تاریخ ماندگار شد، چراکه او اولین فردی بود که موفق شد سیگنال‌های رادیویی را از عرض اقیانوس اطلس ارسال کند.
بیوگرافی گوگلیلمو مارکونی مخترع رادیو
گوگلیلمو مارکونی در ۲۵ آوریل ۱۸۷۴ در بولونیا ایتالیا به دنیا آمد. پدرش، جوزپه، مالک زمین‌هایی در استان امیلیا ایتالیا و مادرش آنی جیمسون، برای تحصیل آواز bel canto (یک تکنیک و سبک آواز کلاسیک) به ایتالیا نقل مکان کرد. او اهل ایرلند، شهروند بریتانیا و همچنین نوه بنیان‌گذار کارخانه مشهور ویسکی جیمسون بود.
سال ۱۸۹۵، مارکونی در میان آزمایش‌های متعدد خود، اولین رادیویی را که قادر به ارسال سیگنال به فواصل دور باشد را اختراع کرد. پس از دریافت اولین گواهی اختراع برای تلگراف بی‌سیم خود در انگلستان، مارکونی شرکت تلگراف بی‌سیم و سیگنال مستقر در لندن را پایه‌گذاری کرد که بعدها به شرکت مارکونی معروف شد.
دو سال بعد، شعبه‌ای در آمریکا تأسیس کرد که بعدها به جنرال الکتریک فروخته و سپس به شرکت آرسی‌ای تبدیل گردید. مارکونی تا پایان عمر خود، صاحب ۷۰ گواهی اختراع شد.
او جایزه نوبل فیزیک را به همراه دانشمند آلمانی کارل فردیناند براون به خاطر مشارکت در توسعه تلگراف بی‌سیم دریافت کرد. این جایزه در دسامبر ۱۹۰۹ و در استکهلم، زمانی که او تنها ۳۵ سال سن داشت اعطا شد.
فن‌آوری رادیویی او پس از آن که تماس‌های رادیویی Mayday (یک واژه بین‌المللی که در مواقع اضطراری برای درخواست کمک فوری استفاده می‌شود) به نجات بیش از ۷۲۰ نفر از قربانیان کشتی تایتانیک در سال ۱۹۱۲ کمک کرد، در تمامی کشتی‌های سراسر جهان به طور اجباری نصب شد.
در سال ۱۹۲۲، مارکونی یک ایستگاه رادیویی جدید در لندن ساخت که به دستور دولت بریتانیا، بی‌بی‌سی از آنجا شروع به فعالیت کرد.
سپس در مورخه ۱۲ فوریه ۱۹۳۱، پاپ پیوس یازدهم نخستین پاپی شد که از طریق رادیو با جهان صحبت کرد. به درخواست پاپ، مارکونی شخصاً رادیو واتیکان را را بنا نهاد. این رادیو در سال ۲۰۱۵ به دیکاستریای جدید ارتباطات (نهاد یا بخشی در واتیکان که مسئولیت مدیریت و هدایت امور مربوط به ارتباطات و رسانه‌ها را برعهده دارد) پیوست و در حال حاضر نیز همچنان به عنوان پخش‌کننده رادیویی کلیسای مقدس فعالیت می‌کند.
مارکونی در میان اختراعات دیگر خود، یک موبایل بزرگ نیز ابداع کرد که ارتباط بین خودرو پاپ پیوس یازدهم را به واتیکان و اقامتگاه تابستانی پاپ در کاستل گاندولفو، نزدیک رم، برقرار می‌ساخت.
سال‌ها بعد، استیو جابز، بنیان‌گذار اپل، طی کنفرانسی در آمریکا گفت: «مارکونی ریشه ماست و ما شاخه‌ها هستیم».
در ۲۰ ژوئیه ۱۹۳۷، گوگلیلمو مارکونی در رم بر اثر یکی از حملات قلبی مکرر خود درگذشت.
رادیو پیش از جنگ جهانی اول و در جریان آن
پیش از دهه ۱۹۲۰، از رادیو بیشتر برای برقراری ارتباط با کشتی‌هایی که در دریا سفر می‌کردند، استفاده می‌شد. این ارتباطات معمولاً از طریق کد مورس انجام می‌گرفت که در شرایط اضطراری برای کشتی‌ها بسیار مفید بود. با آغاز جنگ جهانی اول، اهمیت رادیو بیش‌ازپیش نمایان شد و کاربرد آن به‌طور چشم‌گیری افزایش یافت. در طول جنگ، نیروهای نظامی تقریباً به‌صورت انحصاری از رادیو استفاده می‌کردند، تا حدی که این فناوری به ابزاری ارزشمند برای ارسال و دریافت پیام‌های حیاتی در میان نیروهای مسلح تبدیل شد.
رادیو و دهه ۱۹۲۰
در دهه ۱۹۲۰ و پس از جنگ جهانی، محبوبیت رادیو در میان مردم عادی افزایش یافت. در آمریکا و اروپا، ایستگاه‌های رادیویی مختلفی مانند KDKA در پیتسبرگ، پنسیلوانیا و بی‌بی‌سی در انگلستان تأسیس شدند. در سال ۱۹۲۰، شرکت وستینگهاوس برای دریافت مجوز رادیویی تجاری خود اقدام کرد و پس از اخذ آن، ایستگاه KDKA را راه‌اندازی کرد. KDKA به اولین ایستگاه رادیویی تبدیل شد که به‌طور رسمی از سوی دولت مجوز فعالیت گرفت.
شرکت وستینگهاوس همچنین تبلیغات فروش رادیو به مردم را آغاز کرد. در این بین، برخی افراد گیرنده‌های رادیویی را در خانه خود می‌ساختند که این مسئله مشکلاتی را برای تولیدکنندگان رادیو موجب می‌شد. در نتیجه، دولت آمریکا توافق‌نامه‌ای در این خصوص تصویب کرد که به موجب آن، برخی شرکت‌ها مجاز به ساخت گیرنده‌های رادیویی شده و برخی دیگر، اجازه تولید فرستنده‌ها را پیدا می‌کردند. تنها یک شرکت به نام ای‌تی‌اند‌تی، اجازه داشت تا برنامه‌های رادیویی را به صورت گسترده و در قالب یک شبکه پخش کند. ای‌تی‌اند‌تی، تنها شرکتی بود که در سال ۱۹۲۳ اولین تبلیغ رادیویی را منتشر کرد. در اواخر دهه ۱۹۲۰، سی‌بی‌سی و ان‌بی‌سی، به منظور رقابت با ای‌تی‌اند‌تی که تنها شرکت دارای حق پخش شبکه‌ای بود، تأسیس شدند.
شبکه‌های رادیویی در بریتانیا، از سال ۱۹۲۲ با راه‌اندازی شرکت پخش (رادیویی) بریتانیا، بی‌بی‌سی، در لندن آغاز به کار کردند. این شبکه‌ها به سرعت در سراسر بریتانیا گسترش یافتند، اگرچه تا سال ۱۹۲۶ نتوانستند جایگزین روزنامه شوند، تا زمانی که خود روزنامه‌ها اعتصاب کردند. در این زمان، رادیو و بی‌بی‌سی به منبع اصلی اطلاعات برای عموم مردم تبدیل شدند. در هر دو کشور آمریکا و بریتانیا، رادیو به عنوان یک منبع سرگرمی شناخته شد و جمع‌شدن خانواده‌ها در کنار رادیو، به یک عادت در بسیاری از خانه‌ها تبدیل گشت.
جنگ جهانی دوم و تغییرات پس از جنگ
در طول جنگ جهانی دوم، رادیو دوباره نقش مهمی برای آمریکا و بریتانیا به‌عهده گرفت. با کمک خبرنگاران، رادیو اخبار جنگ را به مردم منتقل می‌کرد. همچنین رادیو، به عنوان یک منبع برای ایجاد همبستگی و اتحاد در نظر گرفته می‌شد و به همین دلیل، دولت‌ها از آن برای جلب حمایت عمومی بهره می‌بردند. در بریتانیا، پس از تعطیلی ایستگاه‌های تلویزیونی، رادیو به منبع اصلی اطلاعات تبدیل شد. شیوه استفاده از رادیو پس از جنگ جهانی دوم نیز، دنیای رادیو را تغییر داد.
در حالی که پیش از آن به عنوان منبعی برای سرگرمی و برنامه‌های سریالی مورد استفاده قرار می‌گرفت، حالا بیشتر بر پخش موسیقی‌های مربوط به زمان خودش متمرکز شده بود. موسیقی تاپ ۴۰، محبوبیت یافت و مخاطبان آن از خانواده‌ها به نوجوانان و جوانان، تا رنج سنی ۳۰ سال منتقل گشت. محبوبیت موسیقی و رادیو همچنان در حال گسترش بود تا اینکه هر دو به بخشی جدایی‌ناپذیر از یکدیگر تبدیل شدند. فرکانس‌های رادیویی اف‌ام شروع به پیشی گرفتن از فرکانس‌های اصلی ای‌ام کردند و سبک‌های جدید موسیقی مانند راک‌اند‌رول شهرت یافتند.
حال و آینده رادیو
رادیو امروز به چیزی فراتر از آنچه که تسلا یا مارکونی می‌توانستند تصور کنند، تبدیل شده است. رادیوهای سنتی، به تدریج به تاریخ پیوستند و به جای آن، رادیوهای ماهواره‌ای و اینترنتی گسترش یافتند. رادیو نه‌تنها در خانه، بلکه در خودرو نیز جزو یکی از لوازم ضروری به شمار می‌رود. علاوه بر موسیقی، برنامه‌های گفت‌وگوی رادیویی نیز به گزینه‌ای محبوب برای بسیاری از افراد تبدیل شده‌اند. رادیوهای اینترنتی دوطرفه امروز، امکان برقراری ارتباط مستقیم بین دو نفر را به صورت امن و رمزنگاری‌شده فراهم می‌کنند.