به گزارش خبرگزاری تسنیم از قم، در دوران ظهور امام عصر(عج) جهان تاریک جهل، به نور علم و معرفت روشن می‌شود و درِ حکمت و معرفت به‌طور کامل به روی انسان گشوده می‌شود. همچنین قدرت فکری و علمی به اوج می‌رسد و بشر به تکامل عقلی و شناختی خواهد رسید.

«امیرالمؤمنین(ع) تعبیری درباره‌ آن عصر دارد که می‌فرمایند: در آن عصر مردم صبحگاهان و شامگاهان جام حکمت و معرفت می‌نوشند.» (مطهری، اسلام و مقتضیات زمان، ج 1، ص50)

پیامبراکرم(ص) می‌فرمایند: «نهمین (امام از فرزندان حسین) قائم است که خداوند به دست او، سرزمین تاریک را نورانى و روشن مى‌کند و از عدل آکنده مى‌سازد؛ پس از ظلم، علم و دانایى را فراگیر مى‌کند، پس از جهل و نادانى...» (کمال الدین، ج1، ص 260)

علم در این زمان به بالاترین حدّ پیشرفت می‌رسد به گونه‌ای که طبق روایات امام باقر(ع) در روزگار آن حضرت زنان در خانه‌هایشان به طریق کتاب خدا و سنت پیامبر(ص) قضاوت می‌کنند. (بحار الانوار، ج53، ص352)

 درباره‌ی علت تکامل عقلی و شناختی انسان در دوران ظهور براساس روایات دو دیدگاه وجود دارد:

دیدگاه اول این است که، یکی از پیامدهای برپایی عدالت، ایجاد اعتدال در اخلاق، اعتقاد، عقل و نفوس انسان‌هاست. با ظهور امام مهدی(عج) و برپایی عدالت درتمام شئون انسانی، طبیعتاً عقل و آگاهی انسان نیز به اعتدال می‌رسد و انحرافات شناختی از بین می‌رود. هنگامی که قدرت شناختی انسان اعتدال یافت، دستیابی به علم و آگاهی آسان‌تر و دقیق‌تر خواهد شد و انسان به اوج عقل و آگاهی می‌رسد.

براساس این دیدگاه می‌توان گفت برپایی عدالت در عالم زمینه‌ی مساعد را برای تکامل عقلی و شناختی بشر و از بین بردن انحرافات فکری، ایجاد می‌کند.

 امام صادق(ع) می‌فرماید: «گویا می‌بینیم که شیعیان علی(ع) قرآن‌ها را در دست دارند و مردم را آموزش می دهند.» (نعمانی، غیبت، ص 318)

همچنین اصبغ بن نباته می‌گوید: از علی(ع) شنیدم که می‌فرمود: «گویا عجم (نژاد غیرعرب) را می‌بینم که چادرهایشان در مسجد کوفه برافراشته شده است و به مردم قرآن می‌آموزند؛ به همان‌گونه که فرود آمده است.» (محمد بن محمد بن النعمان، الارشاد، ص365)

«ما مسلمان‌ها بالاخص شیعیان می‌گوییم دوره سعادت بشری آن عصری است که دوره‌ عدل کامل است یعنی عصر ظهور حضرت حجّت(ع)؛ آن دوره که اوّلین مشخصه‌اش این است که دوره‌ی حکومت عقل است یعنی دوره‌ای که در آن علم اسیر و برده نیست.» (مطهری، اسلام و مقتضیات زمان، ج 1، ص50)

« هنوز اوّل کار است، دولت مقرون به عدل، عقل، حکمت، خیر، سعادت، سلامت، امنیت، رفاه، آسایش و وحدت‌عمومی و جهانی، در انتظار بشریت است، دولتی که در آن دولت حکومت با صالحان است و انتخاب اصلح به معنی واقعی در آن صورت خواهد گرفت.» (مطهری، انسان و سرنوشت،ص 137)

دیدگاه دومی درباره‌ علت تکامل شناختی انسان در دوران ظهور نیز وجود دارد. با نگاهی به سرگذشت امت‌ها در قرآن و سیر زندگی اجتماعی بشر در دوره‌های مختلف تاریخ، می‌توانیم به قانونمندی تاریخ و سنت‌های الهی در دوره‌های مختلف زندگی بشر پی ببریم. اینکه در هر دوره‌ای از زندگی اجتماعی انسان، هر چند به‌طور تکوینی سنت الهی خاصی بر آن دوره حاکم بوده است اما نتیجه‌ انتخاب و اختیار آن جامعه‌ بوده است.

درواقع سنت‌های الهی منافاتی با اختیار انسان ندارند، انسان در سیر طبیعی خود مراحلی را پشت سر می‌گذارد که خداوند مطابق آن سنت‌هایش را جاری می‌کند.

بنابراین دیدگاه دوم این است که در دوران ظهور مهدی موعود(عج) تکامل عقلی بشر به‌طور تکوینی و به عنوان یک سنت الهی و در راستای قانونمندی تاریخ به‌وقوع می‌پیوندد. یعنی با ظهور امام قوای عقلی انسان در سیر تکاملی خود به اوج می‌رسد. به تعبیری بشر در سیر زندگی اجتماعی خود، از دوره‌ کودکی وارد دوره‌ی بلوغ عقلی می‌شود.

«آن دوره، دوره عقل و عدالت است. شما می‌بینید یک فرد سه دوره کلی دارد: دوره کودکانه که دوره بازی و افکار کودکانه است؛ دوره جوانی که دوره خشم و شهوت است و دوره عاقله مردی و پیری که دوره پختگی و استفاده از تجربیات، دوره دور بودن از احساسات و دوره حکومت عقل است. اجتماع بشری نیز همین است؛ باید سه دوره را طی کند؛ یک دوره، دوره اساطیر و افسانه ها و به تعبیر قران دوره جاهلیت. دوره دوم، دوره علم است، ولی علم و جوانی، دوره حکومت خشم و شهوت، محور گردش زمان ما یا خشم است یا شهوت. آیا دوره ای نخواهد آمد که آن دوره حکومت، نه حکومت اساطیر باشد و نه حکومت خشم و شهوت؟ دوره ای که واقعا معرفت و عدالت، صلح و صفا و انسانیت و معنویت، حکومت کند؟ مگر می شود که خداوند این عالم را خلق کرده باشد و بشر را به عنوان اشرف مخلوقات آفریده باشد، بعد بشر دوره بلوغ خود نرسیده یک مرتبه تمام بشر را زیر و رو کند.»(مجموعه آثار، ج 18، ص180)

در اصول کافی از امام باقر (ع) نقل شده است: «وقتی آن حضرت ظهور می‌کند، خدای متعال دست خود را بر سر افراد بشر می‌کشد و عقل افراد بشر افزون می‌شود و فکر و عقلشان زیاد می‌شود.» (اصول کافی، ج1، ص56)

امام صادق (ع) می‌فرمایند: «علم بیست و هفت حرف است و تا پیش از ظهور مهدی ما، فقط دو حرف آن در اختیار بشر قرار می‌گیرد و بیست و پنج حرف دیگر در عصر مهدی در اختیار جامعه بشر قرار خواهد گرفت.» (بحارالانوار، ص 52، ص336)

باتوجه به آنچه از روایات گفته شد، اینکه بگوییم این تکامل عقلی به‌طور تکوینی و بر اساس سنت‌های الهی با ظهور امام محقق می‌شود، منافاتی ندارد با اینکه بگوییم این تکامل در نتیجه‌ی برپایی عدالت و ایجاد زمینه‌ مساعد علم‌آموزی توسط امام به‌وجود می‌آید. چرا که حکومت عادلانه نیز زمینه‌ی ایجاد اعتدال در قدرت شناختی انسان و اصلاح عقول انسان را فراهم می‌کند و تکامل عقلی و شناختی انسان را در پی دارد.

با توجه به اینکه سنت‌های الهی همواره در دوره‌های مختلف زندگی اجتماعی بشر جریان دارد، تکامل عقلی آدمیان امری حتمی و قطعی و در راستای اهداف خلقت است. یعنی زندگی اجتماعی بشر در سیر خود در نهایت باید به نقطه‌ی تکامل برسد که یکی از وجوه آن، تکامل عقلانی است. بنابراین آنچه به‌طور یقین با ظهور مهدی موعود(عج) محقق می‌شود، رسیدن آدمی به کمال عقل، علم و حکمت است که به زندگی دنیایی سرشار از خیر و سعادت منجر خواهد شد.

انتهای پیام/