چند روز پس از واگذاری بحث‌برانگیز مالکیت شرکت ایران‌خودرو به گروه قطعه‌سازی کروز ، شورای رقابت با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که حضور این شرکت در هیئت‌مدیره ایران‌خودرو غیرقانونی است. کروز در مدت زمان ۳۰ سال از آغاز به کار خود به بزرگ‌ترین و اصلی‌ترین تأمین‌کننده قطعات در صنعت خودرو ایران تبدیل شده و البته حواشی متعددی داشته که در ادامه آنها را بررسی می‌کنیم.
رای قطعی شورای رقابت علیه کروز
بر اساس مصوبه‌ای که شورای رقابت در روز سه‌شنبه ۲۳ بهمن تصویب کرد، شرکت کروز فاقد «اهلیت» لازم بوده و حضور آن در هیئت‌مدیره ایران‌خودرو غیرقانونی محسوب می‌شود.
در این مصوبه آمده است که با وجود نامه معاون دادستان کل کشور در تاریخ ۱۶ بهمن و تصمیم مدیرعامل و رئیس هیئت‌مدیره ایران‌خودرو مبنی بر عدم برگزاری مجمع تا زمان صدور رأی نهایی از سوی هیئت تجدیدنظر شورای رقابت، سهام‌داران وابسته به کروز «به‌طور یک‌جانبه و بدون حضور نمایندگان بخش دولتی» اقدام به برگزاری مجمع کرده‌اند.
با عادل پیرمحمدی مدیرعامل جدید ایران خودرو آشنا شوید
در این جلسه که ۱۷ بهمن برگزار شد، شرکت کروز موفق شد سه کرسی از پنج کرسی هیئت‌مدیره ایران‌خودرو را به دست آورده و عملاً مدیریت این شرکت را در اختیار بگیرد. تصمیم مجمع ایران‌خودرو برای واگذاری مالکیت به کروز با واکنش‌ها و انتقادات گسترده‌ای از سوی برخی نمایندگان مجلس و کارشناسان روبه‌رو شد.
برخی نمایندگان مجلس نسبت به واگذاری ایران‌خودرو به شرکت کروز ابراز نگرانی کرده و سوابق این شرکت را زیر سؤال برده‌اند. آنها با اشاره به برخی محکومیت‌های قضایی کروز، صلاحیت این شرکت برای در اختیار گرفتن کنترل ایران‌خودرو را مورد تردید قرار داده‌اند.
در همین حال، برخی کارشناسان نیز کروز را نماینده واقعی بخش خصوصی نمی‌دانند و این واگذاری را مشابه تجربه‌های ناموفق گذشته در خصوصی‌سازی شرکت‌های دولتی ارزیابی می‌کنند. به گفته آنها، این واگذاری نیز مانند نمونه‌های پیشین، به عدم شفافیت، کاهش بهره‌وری و مشکلات مدیریتی منجر خواهد شد.
واکنش کروز به رأی هیئت تجدیدنظر شورای رقابت
شرکت صنایع تولیدی کروز پس از ابلاغ رأی هیئت تجدیدنظر شورای رقابت مبنی بر عدم اهلیت این شرکت و غیرقانونی بودن حضور نمایندگان آن در هیئت‌مدیره ایران‌خودرو، با صدور اطلاعیه‌ای به شفاف‌سازی در این زمینه پرداخت.
در این اطلاعیه، علاوه بر استناد به مفاد قانونی، تأکید شده است که نام دو شرکت «تدبیر سرمایه آراد» و «پویا نمایان رستا» در فهرست منتخبان مجمع ۱۷ بهمن وجود ندارد و ازاین‌رو، اجرای این رأی غیرقانونی محسوب می‌شود.
کروز همچنین اعلام کرده که طرف اصلی دعوا، شرکت صنایع تولیدی کروز و ایران‌خودرو هستند و این موضوع ارتباطی به شرکت‌های ثالث ندارد.
علاوه بر این، این شرکت تأکید کرده که هیچ میزان سهام و هیچ نماینده‌ای در هیئت‌مدیره ایران‌خودرو ندارد و بر همین اساس، رأی صادره را فاقد وجاهت قانونی دانسته است.
کروز همچنین با تهدید به اقدام قانونی، از قصد خود برای شکایت علیه دو نفر از اعضای این شورا خبر داد. این شرکت ادعا کرده که این دو عضو شورای رقابت، علی‌اکبر کریمی و محمدرضا پورابراهیمی، با وجود اینکه طبق ماده ۶۸ قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی و ماده ۹۱ قانون آیین دادرسی مدنی مشمول ایراد رد دادرس بوده و صلاحیت رسیدگی نداشته‌اند، به‌طور «عجیب و شائبه‌برانگیز» بر تصمیم‌گیری اصرار کرده و به هشدارهای قانونی بی‌توجهی کرده‌اند.
این شرکت همچنین بر اساس ماده ۷۶ قانون اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی، این اقدام را سوءاستفاده از مقررات قانونی برای ضربه زدن به اعتبار تجاری و حرفه‌ای خود دانسته و اعلام کرده که تمامی خسارات ناشی از این رأی غیرقانونی را از این افراد مطالبه خواهد کرد.
درباره شرکت کروز چه می‌دانیم؟
شرکت صنایع تولیدی کروز در سال ۱۳۶۰ با مالکیت خصوصی فعالیت خود را آغاز کرد و به یکی از بزرگ‌ترین تأمین‌کنندگان قطعات خودروسازی ایران تبدیل شد. بر اساس اطلاعات منتشرشده در وب‌سایت رسمی شرکت کروز، این شرکت حدود ۳۰ درصد از نیازهای قطعه‌ای خودروسازان داخلی را تأمین می‌کند و از این طریق نقش پررنگی در صنعت خودروی کشور ایفا کرده است.
شرکت کروز متعلق به کیست؟
حمید کشاورز توچایی و محمد علیپور فطرتی دو مالک شرکت کروز هستند که گفته می‌شود در اوایل دهه پنجاه در دانشگاه صنعتی شریف با هم آشنا شدند. حمید کشاورز اکنون در تهران است و بیشتر وقت خود را در کارخانه می‌گذراند. گفته شده او با قرار وثیقه آزاد است. اما محمد علیپور فطرتی که متواری است، در کانادا ساکن است.
محمد علیپور فطرتی
محمد علیپور در دادگاه به مشارکت عمده در اخلال نظام اقتصادی کشور از طریق رهبری گروه مجرمانه در زمینه قاچاق حرفه‌ای و سازمان‌یافته قطعات خودرو در حد فاصل سال‌های ۹۲ تا ۹۹ ، پرداخت رشوه به کارکنان گمرک، و همچنین به مشارکت در اخلال در توزیع مایحتاج عمومی از طریق گران‌فروشی قطعات خودرو به شرکت‌های سایپا و ایران‌خودرو حدفاصل سال‌های ۹۵ تا ۹۸ متهم شد.
نفوذ گسترده در صنعت خودرو
فعالیت‌های کروز صرفاً به تأمین قطعات محدود نمانده و این شرکت سرمایه‌گذاری‌های کلانی در صنعت خودرو انجام داده است. به‌عنوان نمونه، پیش‌تر مالکیت ۶۲ درصد از سهام گروه بهمن و ۳۱ درصد از سهام شرکت سپهر کیش ایرانیان را در اختیار داشته است.
حواشی و اتهامات متعدد
با وجود جایگاه قدرتمند در صنعت خودرو، کروز بارها با اتهامات مختلفی روبه‌رو شده است؛ از جمله:
- قاچاق سازمان‌یافته قطعات خودرو
- نقض حقوق کارگران در کارخانه‌ها
- پرداخت رشوه به حسین فریدون، برادر حسن روحانی برای تأمین هزینه‌های انتخاباتی، که از سوی منابع قضایی مطرح شده است.
واکنش حسین فریدون به ماجرای اتهاماتش در پرونده شرکت کروز
در سال ۱۴۰۰ و در جریان رسیدگی به پرونده تخلفات اقتصادی، اتهامات سنگینی علیه این شرکت مطرح شد، از جمله:
- پرداخت رشوه‌های کلان
- فروش قطعات با قیمت‌های غیرواقعی به خودروسازان
- تأمین مالی برخی نامزدهای انتخاباتی
- تولید و عرضه قطعات معیوب
تلاش برای تصاحب ایران‌خودرو و اتهام نفوذ غیرقانونی
مخالفان واگذاری ایران‌خودرو به کروز معتقدند که این شرکت پیش‌تر نیز برای تصاحب سهام این خودروساز از روش‌های غیرشفاف استفاده کرده است. این موضوع در دادگاهی به ریاست ابوالقاسم صلواتی نیز مطرح شده است.
نماینده دادستان اعلام کرده که کروز از طریق شرکت «تدبیر سرمایه» موفق به تصاحب ۱۱.۳۲ درصد از سهام ایران‌خودرو شده و تلاش کرده است نفوذ خود را در هیئت‌مدیره این خودروساز گسترش دهد. شورای رقابت نیز این اقدام را مغایر مقررات رقابتی کشور تشخیص داده است.
همچنین، این شرکت متهم شده که با راه‌اندازی یک شرکت صوری به نام «پیشگامان گلیار»، در تلاش برای مدیریت و کنترل سهام ایران‌خودرو بوده است.
ادعاهای فساد مالی و تأثیرگذاری بر انتخابات
ابوالقاسم صلواتی در جلسه دادگاه این شرکت در سال ۱۴۰۰ مدعی شده بود که اسناد و مدارک ردیابی اموال حمید کشاورز، مدیرعامل کروز، نشان می‌دهد در تاریخ یکم آذر سال ۱۳۹۴ مبلغ ۶۰۰ میلیون تومان و در تاریخ دوم آذر ۱۳۹۴ مبلغ ۲۹۰ میلیون تومان با هدف اثرگذاری بر انتخابات پرداخت کرده است. به گفته قاضی صلواتی، این اتهامات در کیفرخواست وجود ندارد اما «عدم صداقت» متهم را نشان می‌دهد.
اتهام تولید قطعات معیوب و کاهش ایمنی خودروها
شرکت کروز همچنین به واردات و تولید قطعات بی‌کیفیت و غیراستاندارد متهم شده است که شامل ترمزهای ABS و ایربگ‌های غیرایمن می‌شود. این موضوع به کاهش ایمنی خودروهای داخلی و افزایش حوادث جاده‌ای نسبت داده شده است.
پاسخ مدیرعامل کروز به این اتهامات
حمید کشاورز، مالک شرکت کروز در دادگاه رسیدگی به اتهامات این شرکت
حمید کشاورز، مدیرعامل کروز، تمامی این اتهامات را رد کرده و گفته است که شرکت او هیچ ارتباطی با سیاسیون ندارد و هدف این اتهامات، رقابت ناسالم میان شرکت‌های خودروسازی است. او معتقد است که تمامی ایراداتی که به کروز نسبت داده شده، غیرقانونی و بی‌اساس است.
∎