علیرضا طحان زاده در گفتگو با خبرنگار مهر با تاکید بر اینکه یزد، یکی از استان‌های دارای پیشینه فرهنگی غنی، همواره هنرمندان و سینماگران برجسته‌ای به کشور معرفی کرده است، افزود: در جشنواره فجر امسال، حضور فیلمی همچون "ممنوع‌الخروج" به کارگردانی سید جلال دهقانی اشکذری، که خود از فرزندان هنری یزد است، نشان‌دهنده توانایی بالای یزد در عرصه فیلم‌سازی و روایت داستان‌های عمیق و تأثیرگذار است.
وی ادامه داد: همچنین، طاهر پیشوایی، صدابردار پیشکسوت یزدی، با تجربه ارزشمندش در صنعت سینما، بار دیگر توانسته است ظرفیت هنری یزد را در یکی از مهم‌ترین رویدادهای سینمایی کشور به نمایش بگذارد.
طحان‌زاده عنوان کرد: این موفقیت‌ها نشان می‌دهد که یزد نه‌تنها در معماری و فرهنگ تاریخی، بلکه در عرصه هنرهای مدرن نظیر سینما نیز ظرفیت بالایی برای درخشش دارد و می‌تواند به‌عنوان یک قطب فرهنگی و هنری تأثیرگذار در سطح ملی شناخته شود.
سینمای ایران در جهان
این فیلمساز و تهیه کننده یزدی که دارای سابقه فعالیت در سطح ملی است، درباره تونایی سینمای ایران در اتصال به جریان‌های مدرن سینمای جهان اظهار کرد: سینمای ایران در بخش سینمای هنری و جشنواره‌ای توانسته به مدرنیسم جهانی نزدیک شود، اما در بخش فیلم‌های تجاری و ژانری، همچنان سنت‌گرا باقی مانده است.
وی تاکید کرد: اگر مسیر فیلم‌سازی تجربی و ورود به ژانرهای مختلف تسهیل شود، سینمای ایران می‌تواند بیش از پیش در عرصه مدرن جهانی نقش‌آفرینی کند.
به گفته طحال زاده بسیاری از فیلم‌های ایرانی همچنان بر دیالوگ‌محوری و ساختارهای خطی و کلاسیک تأکید دارند، درحالی‌که سینمای مدرن جهان بیشتر به بصری‌گرایی، نمادگرایی و روایت‌های تجربی گرایش دارد.
این هنرمند با بیان اینکه بسیاری از فیلم‌های مدرن که با جریان جهانی همگام هستند، به دلیل محدودیت‌های روایی و محتوایی امکان نمایش در ایران را ندارند، افزود: برخلاف سینمای جهان که در ژانرهایی مثل علمی‌تخیلی، وحشت، فانتزی و اکشن رشد زیادی کرده، سینمای ایران هنوز محدود به درام‌های اجتماعی و تاریخی است و کمتر به ژانرهای مدرن پرداخته شده است.
وی عنوان کرد: فیلم‌سازانی مانند اصغر فرهادی، جعفر پناهی، عباس کیارستمی، شهرام مکری و سعید روستایی توانسته‌اند فرم‌های مدرن سینمایی را با هویت ایرانی ترکیب کنند و در جشنواره‌های معتبر جهانی بدرخشند.
جریان‌های مینیمالیستی، رئالیسم شاعرانه، و روایت‌های غیرخطی که در سینمای مدرن جهان رایج‌اند، در سینمای ایران نیز دیده می‌شوند.
برجسته‌ترین‌های جشنواره فجر امسال
این فیلمساز و تهیه کننده یزدی درباره کیفیت هنری و محتوایی فیلم‌های جشنواره فجر امسال اظهار کرد: فیلم‌های سونسوز، بچه مردم، ناتور دشت و شنال از جنوب غربی در زمره برجسته‌ترین آثاری که در جشنواره امسال دیدم، هستند.
وی ادامه داد: این فیلم ها به دلیل ترکیب قوی میان محتوا و فرم هنری توانستند در میان دیگر آثار متمایز شوند. فیلم‌نامه‌ای منسجم و روایت جذابی داشتند که توانستند مخاطب را از ابتدا تا انتها درگیر کنند. کارگردانی ها بسیار دقیق بود و از زبان سینما به بهترین شکل برای انتقال پیام استفاده شده. طراحی صحنه، نورپردازی و موسیقی متن، همگی هماهنگی فوق‌العاده‌ای داشتند و حس و حال فیلم را به‌خوبی منتقل می‌کردند.
وی با اشاره به اینکه بازی بازیگران نیز بسیار قوی و باورپذیر بود و توانست احساسات عمیق شخصیت‌ها را به نمایش بگذارد، افزود: فیلم ها توانستند به موضوعی بپردازند که هم دغدغه‌ای اجتماعی است و هم رویکردی نوآورانه و تأثیرگذار دارد. پیام فیلم ها نه‌تنها انتقادی و تفکربرانگیز بود، بلکه به‌طور ظریفی راهکار یا دیدگاهی جدید ارائه می‌داند. موضوع فیلم به مسائل روز جامعه مثل نابرابری اجتماعی، حقوق زنان، بحران‌های خانوادگی یا مسائل نسل جوان پیوند خورده بود و توانستند ارتباطی عمیق با مخاطب برقرار کند.
نقاط قوت و ضعف جشنواره
این هنرمند برجسته یزدی درباره نقاط قوت و ضعف جشنواره فجر به تنوع بیشتری در ژانرها و موضوعات فیلم‌ها اشاره کرد و گفت: فیلم‌هایی در ژانرهای اجتماعی، تاریخی، و حتی علمی‌تخیلی یا کمدی حضور داشتند که به مخاطبان گسترده‌تری امکان انتخاب داد. ورود کارگردانان و بازیگران جوان و جدید به جشنواره یکی از نکات مثبت بود. این موضوع نشان‌دهنده ظهور نسل تازه‌ای از فیلم‌سازان است که ایده‌های نو و متفاوتی ارائه کرده‌اند.
طحان‌زاده تاکید کرد: در مقایسه با سال‌های گذشته، پیشرفت محسوسی در بخش‌های فنی مانند جلوه‌های ویژه، فیلم‌برداری، و طراحی صحنه مشاهده شد. این نشان می‌دهد که سینمای ایران در حال حرکت به سمت استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته‌تر است.
وی در بیان نقاط ضعف عنوان کرد: اگرچه برخی فیلم‌ها از لحاظ تکنیکی قوی بودند، اما همچنان در برخی آثار ضعف در روایت داستان و شخصیت‌پردازی به چشم می‌خورد. این مسئله باعث شده برخی فیلم‌ها نتوانند ارتباط عمیقی با مخاطب برقرار کنند. برخلاف دوره‌هایی که شاهد فیلم‌هایی ماندگار و جریان‌ساز بودیم، امسال به‌ندرت فیلمی دیده شد که بتواند در آینده به‌عنوان یک اثر نمادین از این دوره یاد شود. غیبت برخی کارگردانان مطرح و باتجربه باعث شد جشنواره در بخش رقابتی جذابیت کمتری برای علاقه‌مندان سینمای ایران داشته باشد.
به گفته این هنرمند یزدی، جشنواره امسال، اگرچه در بخش‌های تکنیکی و ورود استعدادهای جدید قدم‌های مثبتی برداشت، اما همچنان در بخش‌هایی مثل کیفیت فیلم‌نامه و حضور آثار ماندگار نیاز به بهبود دارد. با این حال، می‌توان آن را به‌عنوان گامی روبه‌جلو برای آینده سینمای ایران در نظر گرفت.
همسو نبودن فیلم‌ها به دغدغه‌های روز جامعه
طحان‌زاده درباره توانمندی فیلم‌های جشنواره در پرداختن به دغدغه‌های اجتماعی یا فرهنگی روز جامعه عنوان کرد: تعدادی از فیلم‌ها به موضوعاتی نظیر نابرابری‌های اجتماعی، چالش‌های اقتصادی، مسائل زنان، مهاجرت، یا مشکلات نسل جوان پرداخته بودند. برای مثال، فیلم‌هایی که به آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد، فقر، یا روابط خانوادگی پرداختند، توانستند مخاطبان را تحت تأثیر قرار دهند و گاهی دیدگاهی انتقادی نسبت به وضعیت کنونی ارائه کنند.
وی ادامه داد: با این حال، برخی آثار به موضوعات کلیشه‌ای یا تکراری پرداخته بودند که شاید ارتباط مستقیمی با دغدغه‌های روز جامعه نداشتند. مثلاً فیلم‌هایی با محوریت قهرمان‌پروری یا داستان‌هایی که صرفاً به جنبه‌های هنری پرداخته‌اند، ممکن است از نگاه اجتماعی دورتر باشند. برخی فیلم‌ها به مسائل فرهنگی و سنت‌های ایرانی با نگاه انتقادی یا مدرن پرداخته‌اند که می‌تواند زمینه‌ساز گفتگوهای بیشتری در جامعه شود. اما شاید جای پرداختن به موضوعاتی مانند محیط زیست، فناوری‌های نوین و تأثیر آن بر زندگی روزمره، یا مسائل جهانی در بسیاری از آثار خالی باشد. واکنش مخاطبان نشان می‌دهد که آن دسته از فیلم‌هایی که به مسائل ملموس‌تر و روزمره‌تر نزدیک بودند، توانستند ارتباط عمیق‌تری برقرار کنند.
این فیلمساز جوان یزدی اظهار کرد: در مجموع، جشنواره تلاش کرده است تا بستری برای بازتاب دغدغه‌های اجتماعی و فرهنگی فراهم کند، اما شاید برای انعکاس گسترده‌تر و جامع‌تر این دغدغه‌ها به آثار متنوع‌تری نیاز داشته باشیم.