به گزارش گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد؛ چین در واکنش به سیاست‌های تعرفه‌ای دونالد ترامپ رئیس جمهور آمریکا، اعلام کرده که قصد دارد از تاریخ ۱۰ فوریه، تعرفه‌هایی را بر واردات نفت خام و گاز طبیعی مایع (LNG) از ایالات متحده اعمال کند.
طبق گفته مقامات چینی، این کشور تعرفه‌ای ۱۰ درصدی بر نفت خام آمریکا و تعرفه‌ای ۱۵ درصدی بر واردات زغال‌سنگ و LNG از ایالات متحده اعمال خواهد کرد.
این اقدام که در راستای جنگ تجاری میان دو اقتصاد بزرگ جهان انجام خواهد شد، در وهله نخست ممکن است به عنوان اقدامی تهاجمی و تأثیرگذار تلقی شود، اما از منظر اقتصادی، تأثیر آن بر صنعت انرژی آمریکا محدود خواهد بود.
دلیل این امر، سهم اندک آمریکا در تأمین نیازهای نفتی و گازی چین است. در حالی که چین بزرگ‌ترین واردکننده انرژی در جهان محسوب می‌شود، واردات انرژی این کشور از ایالات متحده در مقایسه با سایر تأمین‌کنندگان بسیار ناچیز است و بنابراین، این تعرفه‌ها اگرچه می‌توانند باعث ایجاد نوسانات کوتاه‌مدت در بازار شوند، اما به سختی قادر خواهند بود روند کلی تجارت جهانی انرژی را تغییر دهند.
ابعاد تعرفه‌های چین
بررسی آمارهای تجاری نشان می‌دهد که وابستگی چین به نفت خام و گاز طبیعی آمریکا چندان زیاد نیست. در بخش نفت خام، بر اساس داده‌های اداره اطلاعات انرژی آمریکا، میزان واردات نفت چین از ایالات متحده در یازده ماه نخست سال ۲۰۲۴ به حدود ۲۳۰ هزار بشکه در روز رسیده که نسبت به مدت مشابه سال قبل ۵۲ درصد کاهش داشته است.
این میزان، تنها 2 درصد از کل واردات نفت چین را شامل می‌شود که در مقایسه با سهم 3 درصدی آمریکا در سال ۲۰۲۳، کاهش محسوسی را نشان می‌دهد. ارزش کل این واردات حدود ۶ میلیارد دلار برآورد شده، رقمی که در مقایسه با حجم عظیم تجارت نفتی چین با کشورهای خاورمیانه، روسیه و آفریقا، ناچیز به نظر می‌رسد. بنابراین، حتی با وضع تعرفه‌های جدید، میزان نفتی که از آمریکا به چین می‌رود، تأثیر چندانی بر بازار نخواهد داشت.
در بخش LNG، ایالات متحده در سال‌های اخیر توانسته جایگاه خود را به عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده گاز طبیعی مایع تثبیت کند. اما به‌رغم این جایگاه برتر، چین تنها پنجمین مشتری بزرگ LNG آمریکا محسوب می‌شود. طبق داده‌های رسمی چین، این کشور در سال ۲۰۲۴ حدود ۴ میلیون تن LNG از آمریکا وارد کرده که ارزشی معادل ۲ میلیارد دلار داشته و تقریباً دو برابر حجم واردات سال ۲۰۱۸ است.
با این حال، سهم آمریکا از کل واردات LNG چین تنها ۵ درصد بوده است. این در حالی است که استرالیا، قطر و روسیه همچنان تأمین‌کنندگان اصلی LNG چین هستند. بنابراین، هرچند این تعرفه‌ها می‌توانند رشد صادرات گاز آمریکا به چین را با کندی مواجه کنند، اما نیاز اندک چین به گاز طبیعی آمریکا باعث می‌شود که اثر این سیاست چندان قابل‌توجه نباشد.
گزینه‌های جایگزین چین
اعمال تعرفه ۱۰ درصدی چین بر نفت خام آمریکا، به معنای افزایش هزینه واردات این محصول برای پالایشگاه‌های چینی است. در چنین شرایطی، واردکنندگان چینی به‌طور طبیعی به سمت تأمین‌کنندگان جایگزین متمایل خواهند شد.
این سناریو در گذشته نیز تجربه شده است؛ در جریان جنگ تجاری دوره اول ترامپ، چین بر واردات نفت آمریکا تعرفه ۲۵ درصدی وضع کرد که نتیجه آن توقف خرید ۴۰۰ هزار بشکه در روز نفت از ایالات متحده و جایگزینی آن با نفت خام غرب آفریقا و منابع آسیایی بود. در حال حاضر نیز انتظار می‌رود که پالایشگاه‌های چینی به سرعت گزینه‌های جایگزین را بررسی کنند.
تحلیلگران شرکت FGE بر این باورند که این تعرفه‌ها احتمالاً موجب کاهش ۱۰۰ هزار بشکه‌ای خرید نفت آمریکا توسط چین خواهد شد، اما این رقم در مقایسه با کل تقاضای نفت چین ناچیز است و به راحتی می‌توان آن را از طریق منابع جایگزین تأمین کرد. برای مثال، چین می‌تواند نفت مورد نیاز خود را از میادین قزاقستان (CPC) یا نفت خام سبک ابوظبی (Murban) تأمین کند که از نظر قیمتی رقابتی‌تر از نفت وست تگزاس اینترمدیت (WTI) آمریکا خواهد بود.
این موضوع نشان می‌دهد که تأثیر این اقدام چین بیشتر در تغییر مسیر تجارت نفت و نه در تغییر قیمت‌های جهانی نمایان خواهد شد.
تغییر مسیر صادرات آمریکا
در بخش LNG، تأثیر تعرفه‌های چین ممکن است بیشتر از بازار نفت احساس شود. آمریکا در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۰ درصد از صادرات LNG خود را به چین اختصاص داده بود و بسیاری از شرکت‌های آمریکایی به این کشور به عنوان یک بازار کلیدی نگاه می‌کردند. اما با اعمال تعرفه ۱۵ درصدی بر LNG آمریکا، این سوخت دیگر برای خریداران چینی از نظر اقتصادی چندان جذاب نخواهد بود و احتمالاً واردکنندگان چینی به سراغ تأمین‌کنندگان دیگری مانند استرالیا، قطر و روسیه خواهند رفت. با این حال، این مسئله به معنای کاهش تقاضای کلی برای LNG آمریکا نخواهد بود.
تحلیلگران موسسه MST Marquee معتقدند که LNG آمریکا به جای چین، به سمت اروپا و سایر بازارهای آسیایی روانه خواهد شد. در واقع، تقاضای جهانی برای LNG همچنان بالاست و بسیاری از کشورهای اروپایی به دلیل سیاست‌های کاهش وابستگی به گاز روسیه، مایل به افزایش خرید از آمریکا هستند. بنابراین، حتی اگر صادرات LNG آمریکا به چین کاهش یابد، سایر مشتریان بین‌المللی احتمالاً این کاهش را جبران خواهند کرد.
از سوی دیگر، این تعرفه‌ها باعث افزایش رقابت در بازار LNG خواهند شد و می‌توانند در درازمدت به نفع تأمین‌کنندگانی مانند استرالیا تمام شوند که به دنبال افزایش سهم خود در بازار چین هستند. در مجموع، وضع تعرفه‌های جدید چین بر واردات نفت، گاز و زغال‌سنگ آمریکا، بیش از آنکه یک اقدام اقتصادی تأثیرگذار باشد، یک تصمیم سیاسی در راستای مقابله با سیاست‌های تجاری دولت ترامپ محسوب می‌شود. هرچند که این تعرفه‌ها ممکن است در کوتاه‌مدت موجب تغییر مسیر برخی از جریان‌های تجاری شوند، اما بعید است که بر بازار جهانی انرژی تأثیر عمده‌ای بگذارند.
چین به راحتی می‌تواند منابع جایگزین برای نفت خام و LNG پیدا کند، و در مقابل، آمریکا نیز بازارهای دیگری برای صادرات انرژی خود دارد. در این میان، مهم‌ترین پیامد این سیاست نه بر قیمت‌های جهانی، بلکه بر روابط تجاری بلندمدت دو کشور خواهد بود. اگرچه در کوتاه‌مدت صادرات انرژی آمریکا به چین کاهش می‌یابد، اما این روند ممکن است در آینده و با تغییر سیاست‌های دولت‌های بعدی دستخوش اصلاح شود.
در نهایت، وابستگی متقابل اقتصادی دو قدرت بزرگ جهان، حتی در بحبوحه جنگ تعرفه‌ای، همچنان عاملی تعیین‌کننده در روابط تجاری آنها باقی خواهد ماند.
کاهش صادرات آمریکا
تحلیلگران معتقدند که تنش تجاری میان واشنگتن و پکن می‌تواند برای نخستین بار از زمان بحران کرونا در سال ۲۰۲۱، صادرات نفت خام آمریکا را در سال ۲۰۲۵ کاهش دهد و دسترسی این کشور به بازار چین را محدود کند. این روند در تضاد با وعده‌های ترامپ برای افزایش تولید نفت و گاز آمریکا قرار دارد.
آمریکا پس از لغو ممنوعیت ۴۰ ساله صادرات نفت در سال ۲۰۱۵، به سومین صادرکننده بزرگ جهان پس از عربستان و روسیه تبدیل شد. اگرچه صادرات نفت خام این کشور در سال ۲۰۲۴ افزایش اندکی داشت، اما آخرین افت صادرات آن به سال ۲۰۲۱ و روند نزولی تقاضای جهانی ناشی از کرونا بازمی‌گردد.
با اعمال تعرفه‌های تلافی‌جویانه چین، برخی از انواع نفت خام آمریکا، به‌ویژه نفت‌های ترش متوسط مانند «مارس» و «ساترن گرین کنیون»، ممکن است دیگر وارد بازار چین نشوند. این دو نوع نفت در سال گذشته حدود ۴۸ درصد از واردات نفت خام چین از آمریکا را تشکیل می‌دادند.
انتظار می‌رود صادرات روزانه نفت خام آمریکا در سال ۲۰۲۵ به ۴ میلیون بشکه کاهش یابد. با کاهش تقاضای چین، این نفت‌ها ممکن است در سواحل آمریکا باقی بمانند یا به بازارهای دیگر منتقل شوند.
تحلیلگران بر این باورند که پالایشگران داخلی آمریکا می‌توانند خریداران بالقوه این نفت باشند، به‌ویژه اگر دولت آمریکا تهدیدهای خود را برای وضع تعرفه‌های جدید بر واردات نفت از کانادا و مکزیک عملی کند.