دولت ترکیه تصمیم گرفته به عنوان کشوری که در رده پنجم کاربران اینترنتی جهان ایستاده، محدودیت‌های جدیدی را برای استفاده از شبکه‌های اجتماعی و فضای مجازی اعمال کند.

به گزارش تسنیم این روزها در ترکیه، بحث بر سر حکمرانی فضای مجازی و کنترل اینترنت داغ شده است. 5 روز پیش که رجب طیب اردوغان رییس جمهور ترکیه، از نگرانی خانواده‌ها درباره تاثیرات منفی فضای مجازی بر تربیت فرزندان سخن گفت، مخالفین اعلام کردند که اینها فقط بهانه‌ای برای محدودسازی آزادی بیان و ساکت کردن مخالفان است.

اما بخش ترکی دویچه وله آلمان از این موضوع خبر داد که رییس جمهور ترکیه به توصیه برخی از چهره‌های دینی و کارشناسان تربیتی، محدودیت‌های نوینی در مورد فضای مجازی در نظر گرفته که به زودی ابلاغ خواهد شد.

تنها سه روز پس از این خبر، عبدالقادر اورال اوغلو وزیر ارتباطات و زیرساخت‌ها، در یک مصاحبه مطبوعاتی، پرده از محتوای دستور العمل جدید دولت برداشت.

اگر چه مخالفین اردوغان عادت دارند که کلیه تصمیمات او را به مسائل سیاسی و رقابت حزبی ربط دهند، اما به نظر می‌رسد آنها هم با محدودیت‌های جدید مخالف نیستند. چرا که تاکنون درباره سخنان جدید وزیر ارتباطات، موضع سلبی اتخاذ نکرده‌اند.

محدودیت سنی در راه است

عبدالقادر اورال اوغلو وزیر ارتباطات و ترابری ترکیه اعلام کرده که دولت اردوغان مانند بسیاری از دولت‌های جهان، در مورد حضور بی‌حد و حصر کودکان و نوجوانان در شبکه‌های اجتماعی فضای مجازی نگران است و می‌خواهد ضوابطی برای این موضوع در نظر بگیرد.

اورال اوغلو گفته است: «ما قصد داریم امسال مقررات مربوط به محدودیت استفاده از رسانه‌های اجتماعی برای کودکان زیر 16 سال را اجرا کنیم. به باور ما، یک کودک یا نوجوان زیر 16 سال، واقعاً نباید در شبکه‌های اجتماعی اکانت داشته باشد. ما بررسی کردیم و دریافتیم که استفاده از شبکه‌ها و رسانه‌های اجتماعی در بسیاری از کشورهای جهان، رگلاتوری و قوانین تنظیم شده دارد و مقررات گروه سنی زیر 16 سال در کشورهای دیگر، بسیار سختگیرانه است و دلیل این امر، به حساسیت‌های تربیتی و مسئولیت اجتماعی دولت و خانواده‌ها باز می‌گردد».

علاوه بر امکان ایجاد اکانت در شبکه‌هایی همچون تیک تاک، اینستاگرام، توییتر، فیسبوک و نظایر آن، درباره بازی‌های رایانه‌ای نیز مقررات سختگیرانه جدیدی در ترکیه وضع شده که از سوی بسیاری از خانواده‌ها مورد استقبال قرار گرفته است.

به عنوان مثال، اخیراً با حکم دادستانی دادستان کل دادگاه جمهوری استانبول، دسترسی به دو بازی رایانه‌ای آنلاین مشهور جهان در ترکیه ممنوع شد و حتی با فیلترشکن نیز نمی‌توان این بازی‌ها را استفاده کرد.

دادستانی ترکیه اعلام کرده که هر دو بازی موسوم به روبلاکس و دیسکارد، دارای تصاویر، محتوا، اصوات و حال و هوای بسیار خشن هستند که انجام این بازی‌ها، تاثیر روانی و اخلاقی منفی و استرس طولانی مدت به دنبال می‌آورد.

وزیر ارتباطات ترکیه نیز ضمن استقبال از حکم دادستان گفته است: «ما تصمیم دادگاه را بررسی کردیم. راهکار حقوقی و قانونی روشنی برای الغای حکم در نظر گرفته شده است. هر دو بازی توسط شرکت‌های بین‌المللی مشهوری طراحی و اجرا شده‌اند و در صورتی که بخش منفی مورد نظر دادستان ترکیه را از بازی خود حذف کنند، دسترسی به آنها فوراً بازگشایی خواهد شد».

وزیر ارتباطات ترکیه در ادامه گفته است: «همکاران من، یک تحقیق گسترده انجام داده‌اند و آمارها و گزارش‌های جهانی را ارزیابی کردند و دریافتند که ترکیه، پنجمین کشور در جهان است که از شبکه‌های اجتماعی و سوسیال میدیا، بیشترین استفاده را به عمل می‌آورد. بنابراین، چاره‌ای نداریم جز این که از کودکان و جوانان محافظت کنیم. ما در تمام حوزه‌ها در حال تحقیق هستیم و متاسفانه این واقعیت را نیز می‌دانیم که بخشی از جوانان ما بر بسترهای اینترنتی، به قمار مجازی آلوده شده‌اند و پیامدهای سیاه این پدیده، دامن بسیاری از خانواده‌ها را گرفته است. به همین خاطر، در حل برنامه‌ریزی برای ایجاد مقررات و محدودیت در مورد قمار مجازی هستیم».

وزیر ارتباطات ترکیه همچنین از این موضوع خبر داده که اینترنت جی 5 در سال 2026 میلادی در ترکیه مورد استفاده قرار خواهد گرفت و سرعت اینترنت کاربران در این کشور، 10 برابر خواهد شد. فعلاً در فرودگاه استانبول، این بستر اینترنتی پرسرعت به شکل آزمایشی مورد استفاده قرار گرفته شده است. همچنین ماهواره جدید ترکیه به نام ترکسات 6 آزمایش‌های خود را پشت سر گذاشته و به زودی مورد استفاده قرار خواهد گرفت. 

مرکز مبارزه با خشونت اینترنتی

خشونت پراکنی در شبکه های اجتماعی و فضای مجازی در ترکیه، کار را به جایی کشانده که دولت این کشور، نهادی به نام «مرکز مبارزه با خشونت اینترنتی» تاسیس کرده است.

عمران احمد، رئیس مرکز مبارزه با خشونت و نفرت دیجیتالی، گفته است: «الگوریتم‌ها بحث‌برانگیزترین محتوا را در پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی تبلیغ می‌کنند که منجر به افزایش سخنان نفرت‌انگیز و اطلاعات نادرست می‌شود. الگوریتم‌های موجود با برجسته کردن جنجالی‌ترین مطالب، باعث افزایش سخنان تند، نفرت‌انگیز و اطلاعات نادرست می‌شوند و کشورها باید مقررات قانونی را بر اساس شفافیت و پاسخگویی بر روی این پلتفرم‌ها وضع کنند. ما به طور مرتب گزارش‌هایی را در مورد اظهارات نفرت آمیز، خشونت آمیز و افراط‌گرایی یا رفتار مضر در پلتفرم‌های رسانه‌های اجتماعی منتشر کرده ایم. مثلاً متوجه شدیم که از زمان خرید ایکس توسط ایلان ماسک، افزایش سخنان مشوق نفرت و خشونت در این پلتفرم افزایش یافته است».

مقام مزبور در ادامه گفته است: «رسانه‌های اجتماعی به ابزار مهمی برای اشتراک‌گذاری اطلاعات و بحث درباره ارزش‌ها در جوامع مدرن تبدیل شده‌اند، اما متاسفانه این پلتفرم‌ها در مقابله با سخنان نفرت‌انگیز و خشونت آمیز شکست خورده‌اند. پلتفرم‌ها در اجرای قوانین ناکافی هستند یا اصلاً آنها را اجرا نمی‌کنند و به همین دلیل، الگوریتم‌ها محتوایی را اولویت‌بندی می‌کنند که ما را احساساتی، عصبانی و متنفر می کنند و دچار جدال و دعوا می شویم. باید تدابیری اتخاذ کنیم که با خشونت، افراط گرایی و ترویج نفرت مقابله کند».

ترکیه در دو سال گذشته با هماهنگی ایکس، اینستاگرام و واتساپ، توانسته اکانت های تعداد زیادی از مجرمین را مسدود کند. اما مخالفین اردوغان معتقدند که خود حزب عدالت و توسعه نیز برای لطمه زدن به مخالفان، از صدها هزار اکانت مخفیانه و روش های غیرقانونی اینترنتی بهره گرفته است.