شفقنا- شهر تل‌آویو در سال ۱۹۰۹ تأسیس شد و در ابتدا محله‌ای در شمال یافا بود. سپس با تصرف زمین‌های شهر اصلی و روستاهای فلسطینی که ساکنانشان آواره شدند، گسترش یافت و پس از سال ۱۹۴۸ به پایتخت اسرائیل تبدیل شد. گزارشی جدید در روزنامه هاآرتص اسرائیل، افسانه‌ای شهری رایج در مورد این شهر را که تفاسیر سنتی عهد عتیق آن را شهری می‌دانست که حزقیال نبی در آن زندگی می‌کرد، رد می‌کند.
به گزارش شفقنا؛ وبگاه شبکه الجزیره نوشت:«با این حال، تحقیقات جدیدی که بر اساس سوابق بابلی و کتیبه‌های باستانی جدید انجام شده است، این فرضیه را زیر سوال می‌برد و نشان می‌دهد که تل‌آویو یک مکان جغرافیایی نبوده، بلکه یک عبارت استعاری بوده که به «ویرانی شهرها» اشاره دارد. این تحقیقات همچنین نشان می‌دهد که حزقیال ممکن است در یک محیط شهری در پایتخت بابل یا در یکی از مراکز اداری تابع آن زندگی می‌کرده است و نه در روستاهای کشاورزی در حاشیه امپراتوری، همانطور که قبلا تصور می‌شد».
در این گزارش، روزنامه هاآرتص بررسی می‌کند که چگونه اکتشافات باستان‌شناسی جدید، تحلیل متون میخی و مقایسه منابع تورات و بابلی، در ارائه درکی جدید از زندگی حزقیال نبی و محل اقامت او در طول تبعیدش در بابل نقش داشته‌اند.
«یووال لیوافی» پژوهشگر بخش باستان‌شناسی و خاور نزدیک باستان دانشگاه عبری قدس اشغالی، نوشته است که اصطلاح باستانی «تل‌آویو» برای اولین بار در سال ۱۹۰۲ به زبان عبری بازگشت، زمانی که ناحوم سوکولوف، نویسنده یهودی لهستانی، از آن به عنوان ترجمه خود از رمان یوتوپیایی تئودور هرتزل، بنیانگذار صهیونیسم، با عنوان «آلتنولند» (Altneuland) استفاده کرد که به معنای «سرزمین قدیمی جدید» است. چند سال بعد، تل‌آویو نام محله جدیدی شد که قبلاً با نام «احوزات بیت» شناخته می‌شد و در خارج از دیوارهای شهر یافا تأسیس شد و سپس به دومین شهر بزرگ اسرائیل و مرکز اقتصادی آن تبدیل شد.
اما بسیاری از افراد به ریشه توراتى نام «تل‌آویو» توجه نمی‌کنند. در کتاب حزقیال (۳:۱۵) آمده است: «و من به سوی تبعیدیان در تل‌آویو، که در کنار رودخانه خابور ساکن بودند، آمدم».
در اینجا، اصطلاح «تبعیدیان» به اسارت بابل اشاره دارد، جایی که حزقیال نبی همراه با پادشاه یهویاکین و همچنین تمام صنعتگران و آهنگران در سال ۵۹۷ قبل از میلاد (طبق کتاب پادشاهان دوم ۲۴) به آنجا منتقل شد. یعنی ۱۱ سال قبل از تخریب معبد در اورشلیم و اسارت بزرگ بابلی در سال ۵۸۶ قبل از میلاد.
محققان در مورد مراحل نگارش و ویرایش کتاب حزقیال بحث می‌کنند، اما به طور گسترده بر این باورند که هسته اصلی کتاب به یک کشیش یهودی تحصیل‌کرده اشاره دارد که در طول قرن ششم قبل از میلاد در بابل فعال بود. فرض بر این است که حزقیال در واقع در «تل‌آویو» زندگی می‌کرده است، اما نه در فلسطین، بلکه در یک روستای کوچک و متوسط در شرق بابل، در کنار رودخانه خابور، بزرگترین شاخه دائمی رودخانه فرات.
شهری که وجود نداشت
محل دقیق زندگی حزقیال نبی برای مفسران و محققان تورات چندان مورد توجه نبود. با گذشت زمان، تاریخ به افسانه تبدیل شد و سپس افسانه به خرافه تبدیل شد و نام تل‌آبیو (Tel-abib) برای بیش از ۲۵۰۰ سال فراموش شد.
اما چیزی غیرمنتظره اتفاق افتاد: ظهور علم آشورشناسى (Assyriology)، علمی که تمدن‌های بین‌النهرین باستان را مطالعه می‌کند. همزمان با ترجمه‌ای که ناحوم سوکولوف از عنوان کتاب هرتزل «سرزمین قدیمی جدید» (Altneuland) به «تل‌آویو» انجام داد – که در آن کلمه «تل» به تپه یا آوار و «آبیب» به معنای بهار و تجدید است – آشورشناس‌ها مجدداً نام تل‌آبیو توراتى را بررسی کردند و آن را با زمینه تاریخی زندگی بابلی که حزقیال نبی بخشی از آن بود، مرتبط کردند.
در اواخر قرن نوزدهم، محققان موفق به شناسایی محل «رودخانه خابور» شدند که در کتاب حزقیال ذکر شده است و در متون بابلی با نام «نار کاپاری» شناخته می‌شود. این رودخانه در واقع یک کانال آبی بود که آب را از شهرهای مرکزی بابل به سمت جنوب شرقی می‌برد. نام اکدی «نار کاپاری» به معنای «کانال بزرگ» است که به معنای کلمه «بزرگ» در عربی و عبری نزدیک است.
گفته‌ها به سوابق بابل به وجود ده‌ها خانواده یهودی از نسل‌های اول و دوم تبعیدی‌ها اشاره دارند که نزدیک این کانال زندگی می‌کردند، جایی که آن‌ها در زمین‌های کشاورزی متعلق به دولت کار می‌کردند و این زمین‌ها را برای زندگی اجاره کرده بودند. یکی از روستاهای نزدیک به آن‌ها به نام “یهود” (Yahud) نامگذاری شده است که به مکانی اصلی‌شان در پادشاهی یهودا اشاره دارد.
از طریق الواح “ال یاهودو” – که مجموعه‌ای از متون بابلی است که زندگی یهودیان در بابل را مستند کرده و امروز در موزه سرزمین‌های کتاب مقدس در اورشلیم نگهداری می‌شود – می‌توانیم دشواری‌های اقتصادی که تبعیدی‌ها با آن مواجه بودند، از جمله کشاورزی دشوار، مشکلات بوروکراسی بابلی و تطبیق با محیط جدیدشان را درک کنیم.
معنای تل آویو
پژوهشگران آشوری توانسته‌اند منشأ واقعی اصطلاح «تل آویو» را پیگیری کنند. هرچند که کلمه «آویو» در عبری به معنای «بهار» است و نماد تجدید و شکوفایی است، اما پژوهش دانشگاهی مدرن نشان داده است که نبی حزقیال به این معنای مثبت اشاره نمی‌کرد. بلکه او کلمه اکدی “أبوبو” (Abubu) را تغییر داده بود که به معنای «طوفان یا ویرانی» است.
اما کلمه «تل» که به معنای «تپه باستانی یا توده‌ای از ویرانه‌ها» در زبان‌های عبری و اکدی است، باعث شده که نام تل آویو در واقع به معنای «تپه ویرانی یا توده‌ای از ویرانه‌ها» باشد.
در واقع، در نقش‌های آشوری می‌یابیم که بسیاری از پادشاهان آشور به ویرانی شهرهای دشمنان خود افتخار می‌کردند و آن‌ها را به «تل أبوبه» (Til Abube) تبدیل می‌کردند که به معنای «تپه‌ای از ویرانی» است.
تل آویو به عنوان یک روستای بابلی
مطالعات مدرن نشان می‌دهند که تل آویو به معنای متعارف یک شهر نبود، بلکه یک مستوطنتۀ کوچک نزدیک کانال بزرگ نار کاباری بود. مکان تقریبی آن از طریق یک متن بابلی که در شهر اور کلده یافت شده بود، شناسایی شد. این سند دینی به سال ۵۱۰ پیش از میلاد (سال یازدهم حکومت داریوش اول هخامنشی) باز می‌گردد و در آن ذکر شده که سند در مکانی به نام تل آویو تنظیم شده است.
از طریق مقایسه این متون با سوابق تورات و بابل، پژوهشگران توانستند مکان تقریبی این روستا را در زمین‌های کشاورزی واقع در حاشیه بابل شناسایی کنند و از طریق مطالعه الواح “ال یاهودو”، ویژگی‌های زندگی در آنجا را بازسازی کنند.
نبوءات حزقیال و معمای زبانی
چه کلمات منسوب به نبی حزقیال در کتاب حزقیال توسط خود او نوشته شده باشد، چه بعداً به زبان او توسط پیروانش نوشته شده باشد، یا حتی توسط یک نویسنده بعدی که از ضمیر متکلم مفرد استفاده کرده است، اجماع بر این است که سنت‌های توراتی تل آویو را مکان اقامت دائم او نمی‌دانستند.
همانطور که نام «تل آویو» فقط یک بار در کتاب حزقیال ذکر شده است، نام مستوطنۀ بابلی “تِلْ أَبوبُه” (Til-Abube) نیز تنها در یک منبع ذکر شده است: سند دینی که در شهر اور کلده کشف شده است. اما باوجود اجماع گسترده بین پژوهشگران در مطالعات توراتی و علم آشورشناسی که نام به مکان یکسانی اشاره دارد، خواندن این نام به این سادگی نیست.
اولاً، حروف اول نام در متن میخی کاملاً واضح نیستند و برخی از آن‌ها آسیب دیده‌اند، که باعث می‌شود خواندن “تِل” به شدت تخمینی باشد و شاید اصلاً درست نباشد. همچنین، لوح گلی که متن روی آن نقش شده است، در حال حاضر برای بازبینی و بهبود خواندن علائم میخی در دسترس نیست. ثانیاً، اولین علامت در نام مستوطنه “تِل” نیست و بنابراین خواندن نام کامل به عنوان “تِلْ أَبوبُه” غیرممکن است. حتی حرف آخر نام نیز بین پژوهشگران محل اختلاف است.
منبع: هاآرتص